شیوع گونه‌ی جدید ویروس کرونا در انگلستان یک ویروس جدید نه بلکه شكل جهش يافته همان ويروس SARS COV2 يا ويروس كروناى جديد است كه تاکنون اين شكل آن در كشور هاى انگليس، دنمارك، اسپانيا، هالند، سنگاپور، استراليا، سويدن، سويس، لبان، اسراييل، فراسنه و ايتاليا و بعضی از کشور های همسایه مورد تشخيص قرار گرفته و هنوز در افغانستان نه تنها از نظر لابراتوارى قابل تشخيص نيست بلكه از نظر كلينيكى هم با انواع قبلى كروناى شيوع يافته تشخيص تفريقى نشده با وجوديكه ۶۰ فیصد سارى تر است.

تاکنون جامعه طبی، از نظر علمی در مورد شیوع و خطرات گونه‌ی جدید ویروس کرونا، در کشورهای منطقه و خصوصاً افغانستان کدام روشنی خاص ارایه نشده است. چندين سپيشس (گونه) آن تا اكنون شناخته شده خصوصاً از جمله نوع Lو S آن که در چين گزارش شد، شیوع سرسام آور موج اول در آن کشور از سبب گونه L آن بود. در یک مطالعه ای کشور سكاتلند در گونه هاى معلوم اين ويروس در هشت ماه قبل 7000 ميوتيشن گزارش شده بود.

ميوتيشن عبارت از پروسه كاپى بردارى از خود ويروس است كه ويروس كوشش ميكند خود را كاپى بكند. در كاپى گذارى يا قرينه/شبيه سازى خودى اگر در كدام قسمت نسخه برداى اشتباه واقع شود اين ميوتيشن يا جهش ياد مى شود. اصل توقع ميوتيشن ويروسى اينست كه يك یا دو ميوتيشن  بايد در ظرف يكماه واقع شود. ولى خاصيت منحصر به فرد  ويروس كرونا تمام قوانين قبلى را درهم شكست و  تا تاريخ 20 اپريل يعنى در پنج ماه اول معرفى ويروس كروناى جديد از حدود تعداد زیاد سترين های شناخته شده نوع كوناى جديد، 4300 ميوتيشن گزارش شده است.

اكثر اين ميوتيشن ها سليم است اگر خبيث باشد چه ميكند؟ قبل از پرداختن به اين دقيقه بايد بار ويروسى يا وايرل لود را بشناسيم؟

بار ويروسى يعنى اينكه ويروس در بدن ميزبان در ظرف 2، 4، 8، 12 ، 24 و 48 ساعت به چى مقدار تكثر می كند.اگر ميوتيشن باعث توليد نوع خطرناك ويروس شده باشد، ميتواند كه در يك وقت معين بار ويروسى حدود 270  مرتبه را به مقايسه ويروس معمول يا جهش هاى سليم، توليد نمايد. گفتنی است که تمام ويروس ها ميوتيشن مى كنند. ماليكول هاى ويروسى كه سلسله رمز هاى جنيتيك ويروس ها را حمل مى كند مثل بدن تمام اجسام حيه بظاهر تغيير مى نمايند. ميوتيشن هاى ويروسى شامل:

١- ميوتيشن بدون وارد شدن كدام تغيير در شكل و رفتار ويروس

٢- تغيير در شكل ويروس اما بدون تغيير در رفتار آن

٣- تغيير در هردو شكل و رفتار ويروس، مى باشند. هرنوع تغيير در رفتار ويروس مى تواند كه خنثى ( يعنى كدام تفاوت در تاثيرات جانبى ويروس نداشته)، مثبت ( كه ويروس كمتر مضر مى باشد) و منفى ( كه فوق العاده مضر تمام مى شود). نوع جديد ميوتيشن ويروس كرونا از سببى قابل تشويش است كه ميوتيشن باعث تغيير در رفتار آن شده و بسيار مضر و سارى مى باشد.

در حاليكه عين بار ويروسى در بدن اشخاص جوان و بزرگسال هرچند مى تواند باعث اعراض مختلف شود ولى دو نكته به پيشرفت و شدت بيمارى مهم است اول) مستعد بودن ميزبان از يك طرف و، دوم) نوع ميوتيشن شده ويروس از طرف ديگر که مى تواند  باعث كشنده گى آن شود.

حالا گونه جديد ويروس كرونا كه در انگليس بوجود آمده بنام B.1.1.7 ياد شده كه 60٪‏. بيشتر قدرت سرايت دارد و تا اكنون اين گونه ١٧ ميوتيشن را كسب نموده است كه ٨ ميوتيشن آم در پروتين هاى سپايك پوشش ويروس واقع شده است كه به آخذه هاى بدن انسان در مراحل اول دوره انتانى وصل مى شود. يك ميوتيشن  شكل سارى آن كه در افريقاى جنوبى به زودى و با شدت سرايت نموده بنام N501Y باد مى شود. در  حين شيوع موج اول كرونا در اروپا سپايك جديد جهش يافته اين ويروس كه بنام  D614G ياد شده باعث گسترش و تبعات وخيم شد، آنچه را كه در اسپانيا و ايتاليا و غيره كشور ها ديديم.

برخى اصطلاحات باعث سردرگمى شهروندان و جامعه طبى مى شودكه همانا مصطلحات واريانت، سترين و ميوتيشن ويروس استند که به طور بديل همديگر استفاده مى شوند. در حاليكه واريانت ويروس عبارت از صفبندى ويروس مشخص است و به گروپ هاى فرعى ميوتيشن اطلاق مى شود كه باعث رفتار متفاوت همان گونه يا واريانت ميشود كه با نسل هاى ( سترين) هاى ديگر حاصله از آن رفتار متفاوت تر دارند. در حاليكه سترين به نسل  يا خانواده همان ويروس خطاب مى شود و زمانى سترين مشخص ويروس – واريانت ياد مى شود كه ميوتيشن آن به قدر كافى بوده كه تا حد اقل قسمت كوچك رمز يا كود ويروسى را تغيير داده باشد. يكى از مشكلات واكسين ها همين است كه ممكن بعضى از ميوتيشن هاى نو و ناشناخته را تحت پوشش ايمنى قرار ندهند.

در مورد اينكه گونه جديد ويروس كرونا 50 یا 60٪ سارى است هنوز جامعه طبى ما اين پاسخ را جواب نگفته است كه آيا 50% نيروى سرايت خطرناكتر است يا 50% كشنده گى؟ در حاليكه در مورد اين گونه جديد تنها در مورد سرايت احوال داده شده اما تا اكنون نيروى كشنده گى آن معلوم نيست ولى چطور ميتواند اين معماء را جواب گفت؟

اگر قدرت سرايت ويروس موجود در كشور ( كه هنوز گونه جديد تشخص نشده) R=1.1 باشد و مرگ و مير واقعات تشخيص شده يا تشخيص ناشده ويروس (IFR) حدود 0.8% باشد و زمان توليد بيماريزايي 6 روز باشد و 10 هزار نفر مصاب شده باشد ما اينطور محاسبه مى كنيم: 10000×1.1^5×0.8=129 یعنی 129 واقعه فوتى بعد از يك ماه انتشار خواهيم داشت.

خوب اكنون اگر گونه جديد را فكر كنيم كه 50% نيروى كشنده گى افزايش يابد طبق روال فوق صرف با تغيير 50% مى توان چنين محاسبه كرد:
10000×1.1^5×(0.8%×1.5)=193 درين صورت 193 واقعه جديد مرگ و مير واقع مى شود.

ولى آنچه كه بر گونه جديد ادعا مى شود كه 50% بيشتر سارى است. درين صورت می بينيم كه افزايش قدرت سرايت خطرناك تر است يا افزايش قدرت كشنده گى؟

10000 × (1.1 × 1.5)^5 × 0.8=978 اكنون 978 واقعه جديد مرگ و مير در ظرف يك ماه انتشار گزارش مى شود كه به مراتب بيشتر است.

اين يك مثال است كه اگر قدرت سرايت افزايش يابد تبعات آن به مراتب بيشتر از افزايش در outcome ويروس است. اما اينكه در خارج تا حال مرگ و مير قابل ملاحظه واقع نشده است دو دليل دارد. اول كشور هاى كه مثل آمريكا، انگليس و سويدن به مرحله اشباع نسبى مصابت نفوس شان چه به وسيله انتان شيوع قبلى و يا به وسيله واكسين به معافيت كتلوى رسيده اند از اين نقطه نظر شيوع دوباره گونه جديد طالع نموده اند. دوم كشور هاى كه در اوج موج اول و دوم كشور شان بهتر توانسته اند كه سرايت را كنترول كنند و قدرت سرايت يا R را از 2.7 به 1 ( يعنى 60٪؜) كاهش داده اند اكنون كار شان آسان تر است كه R را به 75٪؜ كاهش دهند.

كشور هاى كه دردر کنترول  اوج موج اول و دوم شان ناكام بوده اند تا توسط معيارات جدى كشورى سرايت را كاهش بدهند و به مرحله معافيت كتلوى هم نرسيده اند اكنون كنترول اين گونه جديد براى شان مشكل تر خواهد بود. اگر گونه جديد 60٪؜ سارى باشد قدرت سرايت R0 از 2.7 به 4.3 بلند خواهد رفت كه طبق محاسبه فوق ميشود تبعات را محاسبه نمود.

خوب براى كنترول آن در افغانستان كه هيچ نوع محاسبه و برنامه معيارى و همآهنگى ملى نداريم ، با ورود خداى ناخواسته اين گونه جديد چنانكه نميدانيم به معافيت كتلوى رسيده ايم يا خير! در صورت نرسيدن به معافيت كتلوى آينده دشوار در پيشرو داريم و از اينكه در كشور پيشبينى و آمار گيرى دقيق موجود نيست، مسولان صحی مى توانند با درامه بازى هاى معمول خود را پيروز و اوضاع را عادى جلوه دهند.

دولت افغانستان بايد معيار هاى پيشگيرانه را جدى ذريعه اى رويكرد هاى جديد مطرح كنند و همانطور كه شهروندان افغانستان در مسافرت هاى خارج چندين بار از فلتر آزمايش هاى ويروسى مى گذرند بايد قبل از ورود 24 ساعته و حين دخول در افغانستان مورد آزمايش هاى مجدد PCR به علاوه آزمايش هاى سريع مقدارى انتى بادى قرار بگيرند.

مقياس هاى وقايوى را همه ميدانند ولى تا زمانيكه بين دولت و ملت همآهنگى واقع نشود و بين وزارت صحت عامه، ارگ و وزارت هاى ديگر تفاهم بهتر صورت نگيرد و براى اجراى آن از قوه قهريه استفاده نشود        (یعنی ورود نیرو های نظامی در میدان نظارت از اجرآت وقایوی)، كنترول سرايت آن خيال و محال و جنون خواهد بود.

Views: 104