خشک‌سالی‌های اخیر به زراعت و معیشت دهاقین در غور آسیب وارد کرده‌است

فیروزکوه (پژواک، ۱۶ سرطان ۱۴۰۴): تغییرات اقلیمی و خشکسالی‌های پی‌هم، زمین‌های زراعتی در بخش‌هایی از ولایت غور را خشک و بی‌حاصل ساخته‌ و شماری از دهاقین در این ولایت را با چالش‌هایی در زمینۀ تأمین امرار معیشت خانواده‌های شان روبه‌رو کرده‌است.

آگاهان امور زراعتی،‌ محیط زیستی و دهاقین این وضعیت را نگران‌کننده می‌خوانند و می‌گویند که برای احیای زراعت، شیوه‌های جدیدی از آبیاری ترویج گردد.

دهاقین: خشک‌سالی بخش زیادی از محصولات ما را نابود کرده‌است

باد گرم و سوزان از لابه‌لای تپه‌های خاکی ولسوالی دولینه عبور می‌کند و بر پوست ترک‌خورده‌ٔ زمینی می‌نشیند که دیگر نشانی از سبزی و حیات ندارد. در دل همین خشکی، عبدالقاسم، مردی ۴۲ ساله با صورت آفتاب‌سوخته و قامت خسته، کنار مزرعه‌اش ایستاده؛ جایی که روزگاری سبز و پُربار بود.

وی می‌گوید که درسال جاری بیش از ۲۰۰ سیر گندم، جو و نخود کشت کرده، اما به دلیل خشکسالی و کمبود آب تمام کشت‌زارهای للمی‌اش از بین رفته‌است.

موصوف می‌افزاید: «امسال خیلی ضرر کردیم؛ چون زمین‌های للمی زیادی را گندم و جو و نخود کشت کردیم، اما هیچ باران نبارید و زمین‌های ما خشک ماند، گندم هم که کمی بلند شده بود، از گرما سوخت و زمین‌های ما بی‌حاصل شد.»

برای عبدالقاسم، زراعت فقط یک شغل نیست، بلکه از همین مدرک خانواده‌اش را اعاشه می‌کرد، اما وقتی تغییرات اقلیمی و نباریدن باران زمین‌هایش را به خشک‌زار مبدل کرده و امیدی برا جمع‌آوری محصولات خود ندارد، معلوم نیست که خانواده‌اش را از کدام مدرک اعاشه کند.

او می‌گوید: «زمین للمی ما همیشه به لطف باران محصول می‌داد، ولی حالا حتی آن هم نیست، نه باران است، نه آب برای آبیاری… چگونه حاصل بردارم، حیران زنده‌گی خود ماندیم.»

وی از امارت اسلامی و مؤسساتی که در بخش زراعت کار می‌کنند، می‌خواهد تا دهاقین را حمایت کنند و زمینۀ دسترسی آنان به منابع آبی و امکانات مدرن زراعتی را فراهم نمایند تا بتوانند در آینده خسارات به وجود آمده را جبران کنند.

اما این تنها عبدالقاسم نیست که از خشکسالی متضرر شده، بلکه شمار زیادی از دهاقین دیگر در این ولایت نیز از خشکسالی‌های پی‌هم شکایت داشته و نگران آیندهٔ خویش می‌باشند.

در دامنه‌های خشک و خاموش ولسوالی دولت‌یار، جایی که بوی خاک گرم و آفتاب سوزان در هوا پیچیده، روض‌الدین، دهقان ۳۸ ساله با قدم‌هایی سنگین به سمت مزرعهٔ خشکیده‌اش می‌رود؛ هر گامی که بر خاک سخت‌شده می‌گذارد، ضربهٔ ا‌ست به امیدهایی که امسال در همان خاک مدفون شده‌است.

او به دوردست چشم دوخته؛ جایی که تا چند سال پیش، گندم‌ها در نسیم بهاری موج می‌زدند، محصولات خوبی از آن برداشت می‌شد، اما امسال هیچ خبری از آن منظره نیست.

وی می‌گوید: «مه امسال ۱۵۰ سیر گندم کشت کردم، حق تراکتور دادم، گندم بذری خریدم، اما باران نبود و کشت که کردم سبز نشد، حیران استیم که چه کنیم.»

وی نیز خواستار کمک حکومت سرپرست می‌باشد.

آگاهان: تغییرات اقلیمی در غور؛ تهدیدی سه‌گانه برای طبیعت، زراعت و اقتصاد

عبدالظاهر توانا، آگاه امور زراعتی در ولایت غور می‌گوید که در سال‌های اخیر میزان بارنده‌گی‌ها کاهش یافته و تداوم این وضعیت تاثیرات بدی بر محیط زیست، محصولات زراعتی و معیشت مردم گذاشته‌است.

وی افزود: «متاسفانه خشک‌سالی‌ و کمبود منابع آبی تاثیرات بد و منفی بالای کشت و زراعت مردم و هم‌چنان محیط زیست گذاشته، تمام کشت‌زارهای للمی دهاقین ما از بین رفته، علفچرها از بین رفته، مردم هیچ حاصل از زمین‌های خود نمی‌گیرند، تداوم خشکسالی‌ وضعیت زندگی مردم را در این ولایت بدتر کرده‌است.»

توانا هم‌چنین تأکید می‌کند که دهاقین می‌توانند با به‌کارگیری روش‌ها و سیستم‌های پیشرفتۀ زراعتی با تغییرات اقلیمی مقابله کنند و زمینه‌ٔ مناسبی برای افزایش سطح تولیدات زراعتی خود فراهم سازند.

وی افزود: «به تمام دهاقین خود توصیه می‌کنم که از سیستم‌های پیشرفته زراعتی برای رشد محصولات خود استفاده کنند، نباتات را کشت کنند که در وقت کم حاصل بته و نباتات را بکارند که در برابر خشکسالی مقاومت داشته باشه، بندهایی را جور کنند که آب باران را در خود ذخیره کنه و بهتر است که از سیستم آبیاری قطره‌ای برای زراعت خود استفاده کنند.»

به باور او، ریاست زراعت و مؤسسات فعال در بخش زراعت باید در قسمت آموزش دهاقین در مورد آبیاری قطره‌ای برنامه‌هایی را روی دست گیرند.

در همین حال، عبدالقدوس هدایت، یکی از آگاهان محیط زیستی در غور می‌گوید که ادامهٔ خشکسالی‌ها نه تنها سبب تخریب منابع طبیعی شده، بلکه فرسایش خاک و کاهش حاصل‌خیزی زمین‌های زراعتی را نیز به دنبال داشته و آیندۀ زارعین را به خطر جدی روبه‌رو  خواهد کرد.

وی افزود: «امسال باران‌ها بسیار نامنظم بود و سبب شد که بسیاری از منابع آبی کاهش پیدا کنه، گرما و استفادۀ زیاد از چراگاه‌ها باعث شد که پوشش گیاهی از بین بره و فرسایش خاک به وجود بیاید.»

او در ادامه افزود: «همچنان حفر چاه‌های عمیق و زیاد سبب شده تا سطح آب‌های زیر زمینی هم کاهش پیدا کند.»

به باور وی پیامدهای تغییرات اقلیمی تنها محدود به بخش زراعت و محیط زیست نبوده، بلکه اقتصاد محلی را نیز تحت تاثیر قرار داده‌است.

در همین حال، محمدنادر سروری، یکی از آگاهان امور اقتصادی می‌گوید که برای کاهش اثرات منفی تاثیرات اقلیمی، نیاز فوری به برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های زراعتی، ترویج روش‌های نوین کشت و تقویت توانمندی تخنیکی و مالی دهاقین است.

وی افزود: «زمانی‌که سیستم زراعتی فلج شد، بدون شک قیمت‌ها در بازارها افزایش پیدا می‌کنه، بازار ارزش خود از دست میته، پس نیاز می‌رود که نهادهای مربوط برنامه ریزی دقیق داشته باشند و برای دهاقین امکانات بهتری را فراهم نمایند تا دهاقین بتوانند محصولات خود را نگهداری و در وقت نیاز به فروش برسانند و در رونق بازار سهم بگیرند.»

به گفتهٔ وی، وزارت زراعت می‌تواند با استفاده از سیستم‌های پیشرفتۀ زراعتی به رشد زراعت و اقتصاد دهاقین کمک کند.

وی تأکید کرد که دولت باید علاوه بر راه‌اندازی سیستم‌های آبیاری قطره‌ای، اقدامات جدی برای حفظ و گسترش منابع طبیعی و جنگل‌ها انجام دهد تا از فرسایش خاک جلوگیری شده و زمینۀ پایداری محیط زیست فراهم شود.

ریاست زراعت: حمایت از دهاقین در اولویت‌ ماست

ضیاءالحق جویا، مسؤول مطبوعاتی ریاست زراعت، آبیاری و مالداری غور، با آن‌که تغییرات اقلیمی را نگران‌کننده می‌داند، اما می‌گوید، این اداره تلاش‌های مؤثری را به هدف حمایت از دهاقین و راه‌اندازی سیستم‌های نوین زراعتی انجام داده‌است.

موصوف افزود: «حمایت و رهنمایی دهاقین، رشد زراعت و حفظ منابع طبیعی از اولویت‌های کاری ریاست زارعت می‌باشه و ما خوش‌بختانه در چندین سال به همکاری وزارت زراعت و برخی از موسسات توانستیم که برنامه‌های آموزشی زیادی را بخاطر توسعۀ زراعت به دهاقین ارایه کنیم و ما برنامه داریم تا در آینده نیز به‌خاطر حمایت بیشتر دهاقین و مبارزه با خشکسالی از دهاقین بیشتر حمایت صورت گیرد.»

وی همچنین تأکید کرد که با توجه ویژه به احیای پوشش گیاهی و حفاظت از چراگاه‌ها، تلاش صورت می‌گیرد تا از فرسایش خاک جلوگیری شود.

به باور او،‌ با همکاری نهادهای دولتی و غیردولتی و مشارکت گستردۀ مردم، می‌توان شرایط زراعتی را بهبود بخشید و زراعت  پایدار را همراه با حفظ منابع طبیعی به وجود آورد.