شهرکابل (پژواک،٥حمل٩١): سمنک از عنعنات دیرینه ای است که خانواده ها، نذرگونه سبزۀ آنرا با مشکل در منازل شان تهيه ميکنند؛ اما فروش اين سبزه در بازار، کار خانواده ها را تاحدى سهل نموده وعلماى دين ميگويند که نذر، بايد تنها به نام الله صورت گيرد.
سمنک يکنوع غذاى مخصوصى است که از گندم تهيه مى گردد. گندم بيست روز قبل تر شده و در جاى گرم گذاشته ميشود تا سبز گردد؛ اما تهیه سبزۀ آن، درخانه ها کارساده اى نیست و خیلی دقت میخواهد.
سبزه، همواره تحت مراقبت قرار داشته و بر آن آب پاشيده ميشود. بعد از آنکه سبزه تا ٢٠ سانتى بلند شد، آنرا قطعه قطعه نموده و شيرۀ آنرا با زحمت زياد از ماشين بيرون ميکنند.
سپس، شيره را با مقدار معين آرد و آب در ديگ بزرگ، از سر شب تا صبح بر آتش ميگذارند و آنرا به نوبت شور ميدهند که نسوزد.
تمام آن شبى که سمنک تهيه مى گردد، دختران جوان پايکوبى مى کنند و سرود مخصوص سمنک رامى سرايند.
“سمنک در جوش ما کفچه زديم- ديگران در خواب ما دفچه زديم.”
اما سبزۀ سمنک در اين اواخر، در بازار فروخته ميشود که کار خانواده ها را در تهيۀ سمنک، تا حدى سهل ساخته است.
فروش سبزۀ سمنک، به کار و بار محمد ایاز یکتن از فروشندگان مارکیت مکروریان سوم شهر کابل نيز رنگ و رونق بخشیده است.
مشتریان را زنان و مردان تشکیل میدهند و بسیاری خانواده ها از جاهای دور، ظروف مخصوص را برای تهیۀ سبزه، نزد این فروشنده به طور فرمایشی مى آورند.
محمد اياز به آژانس خبری پژواک گفت که یک پطنوس یک و نیم کیلویی سبزۀ سمنک را از دوصد تا پنجصد افغانی به فروش میرساند.
وی ميگويد که سال گذشته نيز سبزۀ سمنک را در دکان کوچک لبنیات فروشی اش تهيه نموده بود. حدود ٣٠ کیلوگندم را سبزه انداخت و نظربه تقاضای مشتریانش، این مقدار خیلی اندک هم بود.
هرچند فصل فروش سبزۀ سمنک خیلی زودگذراست؛ اما محمد ایاز میگوید که در اوایل فصل بهار و قبل از گرم شدن هوا، از بابت فروش سبزه، عایدات دکانش افزایش یافته است.
اين دکاندار افزود: “یک و نیم ماه بازار داره و بعداً که هوا گرم شد، چون سبزه زود خراب میشود، از اینرو کار تهیه سبزۀ گندم را توقف میدهیم.”
ایاز علاوه کرد که سال گذشته، برای اولین بار دریک پطنوس، سبزۀ سمنک را برای تزئین روی میز دکانش آماده کرده بود و تصور نمیکرد که روزی بتواند از این طریق، برعایدات دکانش بیفزاید.
وى گفت: “سبزه را میخواستیم روی میزخود بگذاریم تا دکان ما نمود دارشوه، چند نفرمشتری آمد و ازما تقاضاى خرید آنرا کرد و بعدا کسانی دیگری آمدند و در مورد سبزه سمنک از ما میپرسیدند.”
درمارکیت مکروریان سوم، ایاز تنها فروشنده يى است که در میزمقابل دکانش در کنار پنیر، حلیم جلبی، پطنوس هاسی از سبزۀ تازه نیش زدۀ سمنک، به چشم میخورد.
وی گفت به دلیل تنگ بودن ساحۀ کار و تقاضای بیشتر مشتریان یک قسمت از سبزۀ سمنک را درخانه اش نگهداری میکند.
شمایل که خودش را معلم یکی از مکاتب شهر کابل معرفی کرد و برای خرید سبزۀ سمنک نزد این فروشنده آمده بود، گفت که آماده ساختن سبزۀ سمنک در خانه، برايش مشکل بود و حتى يکماه قبل در تشويش بود که سبزه را چگونه تهيه کند.
اما اين خانم افزود که حالا سبزۀ آماده در بازار فروخته ميشود و هر زمانى که خواسته باشند، مى توانند سبزۀ سمنک را فرمايش دهند و يا خريدارى نمايند.
اين معلم گفت: “ما اعتقاد زیاد به رفت و نارفت این نذر داریم. میترسیم که مبادا آماده ساختن سبزۀ سمنک در خانه، برای ما کدام مشکل ایجاد نکند؛ حال که در بازار به فروش میرسد، همه کس میتواند آنرا به دل جمع بخرد.”
وى علاوه کرد: از گذشته ها شنیده است که انداختن سبزۀ سمنک، کارهرکس بوده نمیتواند و اکنون که در بازار به سهولت میتواند آنرا در بدل پول دریافت کند، شاید باورها اشتباه باشد.
برخى مردم به ویژه بزرگان خانواده، بدین باوراند که آماده ساختن سبزۀ سمنک، باید به واسطه یک شخص نمازخوان و با طهارت درجای پاک وگوشه، دور از نظردیگران صورت بگیرد.
فضیلۀ ٦٠ ساله گفت که پختن سمنک، از گذشته ها در بین مردم افغانستان رواج داشته و به دلیل سُچه بودن آن، بین زنان از ارزش و اهمیت خاص برخورداراست.
وی افزود: “از کنارسبزۀ سمنک باید هرکس نگذرد و صدای پاک و ناپاک به آن نرسد؛ بخاطری که خراب شدن سبزه شگون خوب ندارد.”
اما محمد ایاز بیشتر تاکید به مراعات کردن نظافت و آب دادن درست سبزه گندم میکند و ميگويد: “سبزه در یک هفته میرسد، با خبری درست ومراعات کردن نظافت نمیگذارد تا سبزه خراب شود؛ شاید خانم هايی که درخانه مى اندازند، دریک کیلو گندم یک سطل آب مى اندازند؛ در حاليکه آب دادن سبزه، طريقۀ خاص خود را دارد.”
اين دکاندار علاوه کرد: “گندم وطنی را در یک ظرف پاک تر میکنیم، بعد از یک روز، شیره پیدا میکند و بعد روی پطنوس پاک هموار میکنیم و رویش را با دستمال میپوشانیم و بعد از دو روز نیش میکنه و آب به رویش میپاشم.”
از گذشته ها بعضى از خانواده ها بررفت و نارفت آماده ساختن سبزه و پختن سمنک، باوردارند و خراب شدن آن، نشانۀ بدشگونی در بین آنان شناخته میشود.
همچنان برخى از مردم در وقت انداختن سمنک، نيت ميکنند که صاحب پسر شوند و اگر کار نداشته باشند، براى شان کار پيدا شود و يا کار شان توسعه يابد.
علماى دين، نذر را یک عبادت خوانده؛ اما مشروط براینکه تنها به رضا و نام خداوند (ج) داده شود.
مولوی شمس الرحمن “فروتن” يکى از علماى دين، در خصوص نذر سمنک به پژواک گفت: “هرنوع نذرى که به جز از نام الله گرفته شود، حرام است.”
اما وى افزود: درصورتیکه نذر سمنک تنها به نام خداوند (ج) به فقرا و ناداران صدقه شود و فرد نذر دهنده، از الله (ج) خواهان طلب اجر و ثواب آن به ارواح پیامبران و ازواج مطهر پیامبر صلى الله عليه و سلم شود، از نگاه اسلام مشکلى ندارد.
مولوی فروتن گفت: “کسی که سمنک را نذرمیپزد، درآنصورت تنها به نام الله (ج) به فقرا صدقه کند و خود خانواده اش ازآن نخورند؛ زیرا مرتکب گناه میشوند و اگر به قسم یک عنعنه و غذای شیرین، آنرا تهیه میکنند، در اینصورت میتوانند هم خود اعضای خانواده آنرا بخورند وهم به دوستان، همسایگان و فقرا تقسیم کنند.”
اين عالم دين، با ذکر اينکه در اسلام تشا‌ئم (بد شگونی) وجود ندارد، علاوه کرد: “دراسلام اصلا چنین چیزی وجود ندارد، کاری را به فال بد گرفتن خوب نیست و بدشگونی هیچ وقت و درهر عملی مناسب نیست.”
وى پُختن سمنک مانند سایرغذاهاى شیرین را یک عنعنه بین مردم خواند که از گذشته ها بدینسو در افغانستان رواج دارد.
تهیۀ سمنک از جمله رسم های قدیمی در افغانستان است که در بین زنان طرفداران زیادی دارد. پخت سمنک در بین خانواده ها، به عنوان نشانۀ بهار نیز پنداشته میشود.
مردم در شب نوروز علاوه بر سمنک، هفت سين را که شامل سير،سرکه،سيب، سمارق، سبزى، سنجد و سکه مى باشد نيز تهيه ميکنند.
بازدیدها: 46
تماس با ما
خبرنامه
ارسال گزارش
اپلیکیشن موبایل پژواک