نسل باشه وعقاب در کندز رو به انقراض است

شهرکندز(پژواک، ٢٦حمل٩١): باشه وعقاب بعد از شکار در ولایت کندز، از طريق پاکستان به کشورهاى عربى قاچاق گرديده و عربها از آن، براى بيرون کردن دانه هاى قيمتى از اعماق بحر، استفاده ميکنند.

رياست حفاظت ازمحیط زیست کندز میگوید که نسل اين دو پرنده، به همين علت روبه انقراض است و اگر جلو آن گرفته نشود، نسل آن به کلی از بين خواهد رفت.

صدرالدین سیاح ریيس حفاظت از محیط زیست ولایت کندز، به آژانس خبری پژواک گفت که قرار آمار تخمینی که از مردم دریافت نموده اند، سالانه ده ها باشۀ قیمتی و اصیل، در مناطق مختلف اين ولایت شکار شده و سپس به خارج از کشور انتقال مى يابد.

وى افزود که تنها سال گذشته، بیش از پنجاه باشۀ قیمتی بیشتر در مناطق دشت آبدان و کوه های ایرگنک، قره باتور، دشت شباغلی، مناطق جنگلی و آقتاش ولسوالی های خان آباد، چهاردره، علی آباد و قلعۀ ذال شکار شده و به پاکستان، ایران و کشورهای عربی قاچاق گرديده است.

سياح علاوه کرد که اين مناطق، درگذشته محل مناسب برای بودوباش پرندگان، بخصوص عقاب و باشه بود؛ اما حالا شمار اندکی از اين پرندگان باقى مانده اند. به گفتۀ سياح، عقاب بنام باز نيز ياد ميشود.

نظر به معلومات ریيس حفاظت از محیط زیست کندز، اين دو نوع پرندۀ کمياب و قيمتى، به دسترس شيخ نشينان عرب قرار ميگيرد. آنها توسط آن، ماهى را از بحر شکار ميکنند. گفته ميشود که برخى ماهى ها دانه هاى قيمتى را از اعماق بحر تناول ميکنند و زمانى که عقاب، اين نوع ماهى را شکار مينمايد، به صاحب خود مى آورد و بدينگونه دانۀ قيمتى از شکم ماهى به دست مى آيد.

به گفتۀ منبع، عقاب نسبت به باشه قيمت است و فرق عمدۀ آن، اين است که به عمق بحر رفته و در يک بار، دانۀ قيمتى و اصيل را مى شناسد و  بيرون ميکند؛ اما باشه دانۀ قيمتى را به مشکل پيدا ميکند و يا چند بار به داخل بحر ميرود و بالاخره دانه را بيرون مى آورد.

همچنان عقاب، در شکار مجرب است و نظر به شعور بيشترى که دارد، توسط انسان زود آموزش مى بيند؛ اما باشه دير تر آموزش مى بيند. در میان پرندگان قیمتی، نسل عقاب از همه بیشتر روبه انقراض است و فعلاً تنها شمار محدودى از این نوع پرنده، دیده شده است.

ریيس حفاظت از محیط زیست کندز گفت که عقاب، در کوه هاى مرتفع و آرام خوش است؛ ده سال قبل که اوضاع امنيتى خوب بود، اين پرندۀ قيمتى در برخى از ساحات کندز بخصوص کوه هاى آقتاش ولسوالى خان آباد پيدا ميشد؛ اما در چند سال گذشته که درگيرى ها بين مخالفان مسلح و نيروهاى دولتى صورت گرفت، عقاب ها به احتمال زياد به کوه هاى بدخشان و تخار و تاجکستان فرار کرده و اکنون در کندز، به ندرت ديده ميشود.

شکارچیان اين پرندگان را به مشکل میتوان سراغ کرد؛ چون میدانند که این کار غیرقانونی است. به همین منظور نمى خواهند که حاضر به صحبت شوند و اگر صحبت هم مى نمايند، نمى خواهند که اسم شان فاش شود.

نظر به فرمان رياست جمهورى، هیچ کس حق ندارد حیوانات و پرندگان را شکار کند و از نظر قانون محیط زیست، انتقال باشه های قیمتی به خارج از کشور ممنوع است.

یکی از این شکارچیان که از مردم محل و از بیست سال بدينسو، باشه های قیمتی را شکار ميکند، گفت که افراد مسلکی و کسانیکه باشه ها را میشناسند و میتوانند آنرا به بازارهای بیرون از کشور ببرند، بيشتر از ولایات شرقی به شمول ننگرهار، به کندز مى آيند و با شکارچیان محلی، یکجا باشه ها را شکار نموده و سپس آنرا به پاکستان و از آن طریق، به کشورهای عربی انتقال میدهند.

به گفتۀ وی، با گرم شدن هوا، پرندگان بخصوص باشه های قیمتی از لانه های خود بیرون میشوند؛ اما  شکارشان خیلی دشوار است؛ چون بسیار هوشیار هستند و به همین دلیل به مشکل به دام می افتند.

اين شکارچى علاوه کرد: “ما چند روز در دشت و يا دره انتظار ميکشيم تا مطمئن شويم که درآنجا باشه های قیمتی است؛ زمانى که چشم ما به باشه بخورد، پلان شکار را تهیه میکنیم؛ اول یک کبوتر را که غذاى لذيذ و پسنديدۀ باشه است، در جال کوچک می اندازیم و آنرا به سوى آسمان پرواز ميدهيم، باشه بادیدن کبوتر فرود مى آيد و حمله میکند؛ همینکه حمله کرد، بال و پاهايش در جال گیر میماند و باکبوتر یکجا به زمین می افتد.”

وى افزود که تعداد زيادى باشه هاى عادى وجود دارد؛ اما یافتن باشۀ قیمتی دشوار است. چون شمار آنان بسیار کم است. بارها طورى پيش آمده که اين پرنده را شکار نموده اند، ولى بعد از آنکه مطمئن شده اند که اصلی نیست، آنرا رها کرده اند.

به گفتۀ منبع، یک تیم شکاری ده نفری، ممکن است در یکماه یک یا دوباشۀ قیمتی راشکار کند؛ اما برخی اوقات در دوماه هم امکان یافتن باشۀ قیمتی وجود نمى داشته باشد.

اين شکارچى علاوه کرد که قیمت یک باشۀ اصلى، نظر به نوعيت آن در کندز از یک الی سه ميلیون افغانی است؛ اما وقتى که به پاکستان انتقال داده ميشود، قیمت آن به سه تا شش ميلیون افغانی میرسد. زمانى که به کشورهای عربی انتقال داده ميشود، شش الی هفت برابر افزایش می يابد؛ چون عربها از اين پرنده بخاطر یافتن دانه های قیمتی از بحر، استفاده ميکنند.

وی گفت: “وقتى که باشه را شکار ميکنيم، سرش را میپوشانیم و به شکل مخفی به پاکستان انتقال میدهیم که سپس به کشورهای عربی برده ميشود. درآنجا مراکز خاص برای آموزش وجود دارد. عربها آنرا تعليم ميدهند و يک خاصيت خوب باشۀ اصيل اين است که زود تعليمى ميشود و هرجايى که پرواز کند، دوباره نزد صاحب خود مى آيد؛ همينگونه وقتى که دانۀ قيمتى را از بحر بيرون کند، آنرا به صاحب خود مى آورد.”

شکارچيان ميگويند که اگر عقاب را شکار نمايند، قيمت آن در داخل تا پنج ميليون افغانى است؛ اما وقتى که به کشورهاى عربى ميرسد، نظر به نوعيت آن تا ٢٠ ميليون افغانى هم فروخته ميشود.

وى علاوه کرد که باشه، چند نوع است و تنها یک نوع آن قیمتی و کارآمد است. اکثر باشه ها از دور یکسان میباشند و اگر کسی درین مورد معلومات کافی نداشته باشد، نمی تواند تشخیص کند که این باشه اصلی است و یاهم عادی.

وى افزود که باشۀ اصلی قیمتی، از منقار الی دم ۱۸ انچ  طول دارد؛ منقار آن کج و هر بال آن تقریباً نیم متر طول میداشته باشد؛ اين پرنده رنگ خاکستری مایل به زرد و پاهای دراز با پنجه های تیز میداشته باشد.

نظر به تجربۀ اين شکارچى، باشه قيمتى و اصيل، از سایر باشه ها بسیار بلندپرواز میکند و گوشت مسلخ را نمی خورد و نه هرجا نشست و برخاست دارد. محل زندگی آن متفاوت از باشه های عادی است. باشه های قیمتی در صحرا، دامنۀ کوه ها و جنگلات دور از محل زندگی مردم، بودوباش میکند؛ اما سایر باشه ها حتى در نزدیکی سکونت انسانها بودوباش دارند.

برخى از مردم، در چهرۀ ديگر براى شکار به کندز ميروند.

ناصراحمد یکتن از باشندگان کندز که پیشۀ لیلامی فروشى دارد، گفت که وی با گروه شکارچیان چندبار سر خورده است. سال گذشته تعدادى از باشنده هاى ولايات شرقى، اموال ليلامى را از پاکستان به دکانهاى همجوار وى مى آوردند و میفروختند.

اين دکاندار افزود: “مه فکر میکدم که واقعاً لیلام فروشان هستند؛ اما وختى گپهاى شانه شنیدم و رفت وآمد مردمه با آنان دیدم، فامیدم که شکارچیان باشه هستن؛ چون وقتى که میديدند که کسی نیست، باهم ده بارۀ شکار باشه ها گپ ميزدن، یکتعداد شان چند روز گم میشدن؛ پرسان میکدیم که کجا بودی؟ میگفتن پاکستان! مگم پسان خبر میشدم که پشت شکار باشه ها به دشت رفته بودن.”

ناصراحمد گفت که همه ساله این گروه با گرم شدن هوا، به بهانۀ همین کاروبار به کندزمى آيند و پرندگان را شکار میکنند.

باشندگان کندز نیز از شکار باشه های قیمتی، صحبت مينمايند.

حاجی تور جان ٥٥ ساله که پیشۀ مالداری دارد و بیشتر اوقات مواشی خود را در دشت آبدان میرعلم و کوه ایرگنک میچراند، گفت که همه ساله، شکارچیان به این مناطق مى آیند و پرندگان را شکار میکنند.

وی علاوه کرد: “وقت شکار، از ماه ثور شروع میشه الی ماه اسد وسنبله، شکارچیا مى آين، خیمه میزنن و آب ونان خوده هم همرای خود مى آرن  و تمام روز ده همی دشت و کوه گم میباشن؛ چند بار دیديم که باشه های کلان کلانه که قیمتی بودن، شکار کدن و باخود بردن که شاید به پاکستان برده باشن.”

اين موسفيد گفت که حالا نسل باشه های قیمتی، بسیار کم و تعداد انگشت شمار آن، درین دشت ها دیده میشود.

وی افزود: “مه وخت زیاد میشه اینجا رفت وآمد دارم و مالدار استم، سابق ده سال بیست سال پیش،  چون اینجا کسی نمی آمد، باشه ها و ديگه پرندها بسیار زیاد بودن؛ مگر حالی ولا چندان دیده نمیشه، مه که هر وخت ده همى دشت ها استم، خدا گردن مه بسته نکنه، اگه در دو ویا سه هفته، کدام باشۀ قیمتی ره ببینم.”

حاجی تورجان گفت که در گذشته، این پرندگان نسلگذاری نیز میکردند؛ اما حالا اکثر آنها از ترس شکارچیان  فرار میکنند.

ریيس حفاظت از محیط زیست کندز، ناامنی را یکى از عوامل عمدۀ شکار و قاچاق این پرند گان خوانده، گفت که آنها و مسوولان امنیتی، نمی توانند جلو آنرا بگیرند.

وی علاوه کرد: “در ناامنی سه سال گذشته بخصوص مناطقى که باشه های قیمتی زندگی میکردند، امکان آن نبود که ما آنجا برویم؛ چون در ساحه افراد مسلح مربوط به طالبان بودند، بنابراین قاچاقبران  تا حدی که توان داشتند، شکار کردند و عقاب و باشه ها ره به خارج انتقال دادند.”

به گفتۀ سیاح، آنها چند بار بخاطر جلوگیری از شکار و قاچاق پرندگان و حیوانات بخصوص باشه های قیمتی، به مسوولان امنیتی خبر داده؛ اما نیروهای امنیتی تاهنوز درین مورد اقدام جدی نکرده و نه هم از اقدامات شان، به ریاست محیط زیست اطلاع داده اند.

اما پاسوال سمیع الله قطره قوماندان امنیۀ کندز گفت که تا حال هیچ مدرکى را نیافته اند که بیانگر قاچاق و یاهم شکار پرنده هاى قیمتی بوده باشد.

وى علاوه کرد که پولیس، کسی را که دست به چنین کارى بزند، بازداشت خواهد کرد؛ اما تاهنوز با چنین افرادى سر نخورده اند.

قطره افزود که آنها به تمامی مسوولان پولیس، رسماً اطلاع داده اند که جلو شکار تمامی حیوانات وپرندگان را بگیرند.

با وجود اين، برخى از شکارچيان ميگوند که هنوزهم پرندگان بخصوص عقاب، شکار ميشود و به خارج منتقل ميگردد.

طبق معلومات انترنتى، عقاب که سلطان پرنده گان خوانده ميشود، معمولاً از ۷۶ تا ۸۹ سانتی متر از نوک منقار تا انتهای دُم، طول و از ۳ تا ۶ کیلو وزن داشته و بالهایش دومتر بلندی دارد.

اين پرنده، اکثراً در قُلۀ کوه هاى سر به فلک لانه کرده و درهمانجا توليد نسل مينمايد. پروازعقاب آنقدر از سطح زمين بلند است که تنها چشمان تيزبين انسان ميتواند، آنرا ببيند و تشخيص نمايد.

سرعقاب، بزرگ و پوشیده از پر است. چشمانی درشت دارد و از قدرت بینايی قو بهره مند است. عقابها می ‌توانند از فراز آسمانها شکار خود را ببینند و از نقاط بلند همچون صاعقه بر سر شکار، فرود آیند.

اين پرندۀ بلندپرواز، منقار نیرومند و تندی دارد. منقار عقاب طلايی، به پنج سانتی متر می ‌رسد. برخی از عقابها منقار بزرگتر دارند. رنگ و بال وطول وشکل عقابها نظر به هر منطقه تفاوت دارد؛ اين تفاوت به خصوص درعقابهای آسیایی، اروپایی و امریکایی نمایان است.

عقابها پاهای نیرومند و زردرنگ و روشن دارند و برای پارچه کردن شکار، از منقار وچنگال قوى خود استفاده می ‌کنند. پاهای عقاب طلايی و پوشیده از پراست؛ اما قسمت پايین پاها پر ندارد.

متخصصين بخش پرنده گان ميگويند که عقابها، منظر مغرور وترسناک وقدرت شکار قوى دارند. سخت از خطر، مخصوصاً از انسان گریزان هستند و به ندرت به آدمی حمله می ‌کنند. عقاب توانايی بلند کردن یک آدم کوچک اندام را نيز دارد.

اين پرنده، خرگوش وچوچۀ آهو را به سادگى و با استفاده از چنگال هاى قوى خود شکار نموده و به هوا بلند ميکند.

به گفتۀ متخصصين،عقاب گاه با بالهای خود به شکار ضربه می ‌زند؛ اما نمی‌ تواند با بالهایش بجنگد. عقاب هنگام جنگ، از منقار و پاهای نیرومند خود استفاده می ‌کند؛ بیشتر عقابها قهوه‌ای رنگ و یا سیاه رنگ هستند؛ چوچۀ عقاب تا سن بلوغ خود که چهار سال طول می‌ کشد، پروبال کامل نمى داشته باشد.

عقابها که معمولاً از ۲۵ تا ۳۵ سال عمر می ‌کنند، گاهى تا ۴۵ سال و حتی بیشتر هم عمر کرده‌ اند. آشیانۀ عقابها بیشتر بر فراز بلندی‌ ها، بالای درختان بلند، شکاف صخره‌ها وکوه‌های مرتفع، قله هاى سربه فلک و پرتگاه‌ها می‌ باشد.

بازدیدها: 552