برخى رسوم عيد بلوچ هاى نيمروز رنگ باخته است

زرنج (پژواک،٧ اسد ٩٣): برخى رسوم و عنعنات ديرينۀ بلوچ هاى ولايت نيمروز، در مورد عيد کمرنگ شده و به جاى آن مصارف عيدى بلند رفته است.

نيمروز، ولايتى است که با ايران و پاکستان سرحد داشته و در کنار ساير اقوام، بلوچ ها نيز با فرهنگ و عنعنات خاص درين ولايت زيست دارند.

يک رسم به نام (چلو) يا رمضانى ياد ميشود که گروهى از جوانان، در اخير عيد دروازۀ خانه ها را مى کوبند و صاحب خانه به آنها پول، گندم، برنج و کلچه ميدهند و صبح آنرا بين خود تقسيم نموده تناول ميکنند.

اما اين رسم، در برخى ولايات ديگر طورى بوده که جوانان و اطفال در اواسط ماه رمضان، دروازه منازل را ميکوبند و صاحب خانه، پول و يا مواد خوراکه و ميوه براى شان ميدهد.

رسم دوم بلوچ ها به نام (شيک ساتن) يا شب نشينى ياد ميشود. در شب عيد دوستان و اقارب با هم جمع ميشوند و تا صبح،  شب زنده دارى ميکنند.

احمد على ناروى، يکى از بزرگان قوم بلوچ در نيمروز ميگويد که زنان دريک اتاق و مردان در اتاق ديگر؛ تا صبح کلچه، پسته و تخم جوشانده نوش جان ميکنند و از سر شب تا صبح بيدار مى مانند.

 وى به آژانس خبرى پژواک گفت: “سالمندان قصه هاى فولکلورى گذشته را بيان ميکند تا فرهنگ شان زنده بماند. درين شب اطفال و زنان مُسن، دست هاى شان را خينه  نيز مى نمايند.”

اما ناروى که يکى از فرهنگيان بلوچ نيز است و کتاب لغتنامه راجع به فرهنگ بلوچ را زير دست دارد، افزود که حالا اين دو رسم، کمرنگ شده و به ندرت در برخى قريه ها وجود دارد.

اين بزرگ قوم بلوچ علاوه کرد که صبح اول عيد، مردان به مسجد ميروند و پس از اداى نماز، به خانه کسانى ميروند که اعضاى فاميل خود را از دست داده اند؛ اما از وفات وى يادآورى نکرده و فاتحه نمى دهند تا غم آنها را تازه کنند.

صاحب خانه مانند برخى ولايات ديگر که براى چاشت غذا تهيه ميکند؛ اينطور نمى کند و صرف سفرۀ عيدى از ميوه و کلچه پهن مى باشد و مهمانان آنرا تناول ميکنند و بيرون ميشوند و بعداً از مريضان در منازل عيادت مينمايند.

در روز دوم وسوم عيد، مردان و جوانان بلوچ بصورت دسته جمعى و انفرادى به خانۀ خويش، اقارب و دوستان شان ميروند و عيد مبارکى ميکنند.

زنان بلوچ، در سه روز عيد براى مهمانان ميوه تهيه ميکنند و کلچۀ لذيذ بلوچى را که در منزل در تنور پخته ميکنند، به مهمانان تعارف مينمايند و از خانه بيرون نمى شوند. در روز چهارم، جهت عيد مبارکى به خانه والدين و دوستان خود ميروند و اگر ممکن نشد، روز پنجم اين رسم را انجام ميدهند.

اما برخلاف، مصارف عيدى بين بلوچ ها بلند رفته است.

محمد نادر يکتن از بلوچ هاى نيمروز گفت که در گذشته مهمانان در عيد با نخود، کشمش و مصرف کم پذيرايى ميشدند؛ اما در يکدهۀ اخير اين رسم تبديل شده و جايش را مصارف گزاف گرفته است.

به گفتۀ وى، مصارف عيدى که شامل کلچه و کيک و ميوۀ خشک از قبيل پسته، بادام و… مى باشد براى هر خانواده تا ٢٠ هزار افغانى تمام ميشود.

محمد نادر علاوه کرد: “هر خانواده اگر غريب هم باشد، مجبور است که با چنين شرايطى، از مهمانان در عيد پذيرايى کنند، بايد مصارف کم شود؛ زيرا رسم خوبى نيست و اقتصاد مردم را ضربه ميزند.”

رسم نامزدان طورى است که دو روز قبل از عيد، خانوادۀ داماد به خانۀ دختر لباس، بوت و وسايل آرايش  روان ميکند.

جواد ٢٢ ساله که از نامزدى اش يکسال ميگذرد، گفت که اين رسم را کسانى انجام ميدهند که توان اقتصادى کم دارند؛ اما کسانى که اقتصاد خوب دارند، مجبوراند که براى پدر، مادر، برادر و خواهر نامزد نيز لباس خريدارى نمايند.

وى علاوه کرد که خانوادۀ دختر نيز مکلف است که بعد از اين کار؛ لباس، بوت و اشياى مورد ضرورت را براى داماد نيز خريدارى کند.

اين نامزد گفت که در روز عيد؛ داماد به نامزد خود، مادر و خواهر وى عيدى ميدهد که از دوهزار افغانى کمتر نمى باشد.

جواد که خود را از خانوادۀ متوسط معرفى کرد، گفت: “متقبل شدن اين مصارف، کمر شکن است؛ ازهمينرو تعداد زيادى از جوانان به ايران براى کار ميروند تا پول نامزدى و عروسى را به دست آورند و حتى نامزدى برخى آنها سالها به طول ميکشد.”

بلوچ ها در شهر زرنج مرکز نيمروز و ولسوالى هاى خاشرود، چخانسور، کنگ و چهاربرجک زندگى ميکنند و اکثرشان زراعت پپيشه و مالداراند.

نفوس تخمينى نيمروز، ٥٠٠ هزار تن بوده و به ادعاى بلوچ ها، نيمى ازين نفوس را قوم بلوچ تشکيل ميدهد.

خداينظر سرمچار نمايندۀ سابق مردم نيمروز در ولسى جرگه، ميگويد که بلوچ ها در ولايات هلمند، کندهار، بدخشان، بلخ و نيز سرپُل زندگى ميکنند؛ اما با مشکلات زياد از جمله معارف دچار بوده، افراد محدود باسواد اند و زمينهاى شان از سوى زورمندان غصب شده است.