سالانه صدها دختر باميانى نسبت فقر اقتصادى از ادامۀ تحصيلات عالى باز مى مانند

باميان(پژواک، ٢٧ عقرب ٩٨): فقر اقتصادى که دامنگير اکثر خانواده هاى باميانى است، سبب شده تا سالانه صدها دختر در اين ولايت، از ادامۀ تحصيلات عالى باز بمانند و در امتحان کانکور شرکت نکنند.

آژانس خبرى پژواک، با شمار زياد از دختران باميانى که تا دوره ليسه درس خوانده اند، صحبت هايى داشته است. اين دختران که علاقه مند ادامۀ تحصيلات عالى اند، مى گويند که نسبت فقر اقتصادى نتوانسته اند به اين آرزوهاى شان برسند.

شمار زيادى از اين دختران،  ناگزيرا ترجيح داده اند که در عوض ادامۀ تحصيلات عالى، به کارهاى درآمدزا چون خياطى، دکاندارى و کار روى مزرعه بپردازند تا در اقتصاد خانواده هاى خود نقش مثبت ايفا نمايند.  

سکینۀ ١٧ ساله باشندۀ شهر باميان، در حاليکه مصروف چيدن ميوه در يکى از باغها بود، به آژانس خبرى پژواک گفت: “من در مکتب تا صنف نهم درس خوانده ام و اول نمره صنف خود بودم، هميشه آرزو داشتم که در آينده يک داکترلايق باشم؛ اما از اينکه يک خانوادۀ بسيار فقير هستيم و همين فقر بود که مانع ادامۀ تحصيلات من شد.”

وى در حاليکه مى گفت مکتب را نيز با تحمل مشکلات زياد تمام کرده است افزود: “يک متعلم وقتى به مکتب مى رود؛ به قلم، کتابچه، بکس و لباس وغيره ضرورت مى داشته باشد. پدر بيچاره ام با بسيار مشکلات، نيازمندى هاى من و سه برادرم را آماده مى کرد.”

موصوف افزود که پس از تکميل مکتب، زياد علاقه داشت تا به تحصيلات عالى هم ادامه بدهد؛ اما مشکل اقتصادى خانواده اش او را وادارساخت که در کنار پدرش کار کند؛ تا ازاين وضعيت نجات بيابند.

به گفته سکينه، روزانه در برخى باغها مصروف کندن علف های هرزه از ترکارى هاى کشت شده، کچالو چينى، ميوه چينى مى باشد که در بدل کارش از صاحب مزرعه و باغ، مقدارى ميوه و ترکارى به دست مى آورد.

او افزود مقدارى از محصولاتى را که در برابر کار برايش داده مى شود، درخانواده مصرف ميکند ومقدارى ديگر را مى فروشد  که روزانه ١٠٠ تا ١٥٠ افغانى از آن عايد به دست مى آورد.

اما اين تنها سکينه نيست که نسبت فقر اقتصادى مجبور به ترک مکتب شده است، شمار ديگر از دختران باميانى نيز خلاف آرزوهاى شان تصميم گرفته و از ادامۀ تحصيلات عالى خود دارى کرده اند.

صغرا باشندۀ ولسوالى يکاولنگ ولايت باميان، يک تن ديگر از همچو دختران است. وى که در حال حاضر مصروف خياطى است، گفت که در يک خانوادۀ فقير متولد شده، پدرش کارگر روى جاده مى باشد.

وى درحاليکه مصروف برش لباس دخترانه بود، به پژواک: “من تا صنف ١١ مکتب خواندم، وقتی دیدم که پدرم با بسيار مشکلات کار مى کند، بسيار روزها کار نمى يافت، باخود فکر کردم که از خياطى مى توانم با پدرم کمک شوم، مکتب را رها کردم و به خياطى شروع کردم.”

به گفتۀ او شمار زيادى از دختران باميانى که از تحصيلات عالى خوبى برخورداراند و حتى در خارج از کشور درس خوانده اند؛ اما تا هنوز کار مناسب ندارند.

سُمیه ٢٠ ساله، یکی ديگر از باشنده گان شهر بامیان مى باشد که نسبت فقر اقتصادى  نتوانسته است که به تحصيلات خود ادامه بدهد.

وی به پژواک گفت: “دو سال پيش در کانکور امتحان دادم، در پوهنځى اقتصاد پوهنتون بغلان کامياب شدم؛ اما به دليل مشکلات اقتصادى نتوانستم که به بغلان بروم.”

به گفتۀ سميه، پدرش در يکى از مکاتب باميان معلم است و يگانه نان آور فاميل هشت نفره شان مى باشد.

سميه که اکنون ازدواج کرده گفت: “خيلى علاقه داشتم که اول تحصيلات عالى خود را تکميل کنم و بعدا ازدواج کنم؛ اما متاسفانه که اين آرزويم برآورده نشد.” 

مقامات محلى در باميان نيز به محروم بودن دختران درآن ولايت از تحصيلات عالى مهر تاييد ميگذارند.

محمد حسن اسدی عضو شورای ولایتی بامیان، به پژواک گفت که هرساله بیش از سه هزار دختر دراين ولايت به دلایل مشکلات اقتصادی از تحصیل باز مى مانند.

موصوف افزود: “حتی دختران باميانى، در جریان تحصیل به علت بروزمشکلات اقتصادی مجبور مى شوند که ترک تحصیل کنند.”

اين مقام محلى، درکنارمشکلات اقتصادى، باورهاى سنتى؛ نبود مکاتب دخترانه وغيره را نیز از دلايلى عنوان کرد که  باعث ترک و یا نپرداختن دختران به تحصیلات عالی در اين ولايت مى شود.

موصوف به گونه مثال؛ از بديل اعاشه به محصلان پوهنتون درباميان ياد کرد و گفت: “اصلا در تحصیلات عالی کمک چندانی برای محصلین صورت نميگيرد و مقدار بدیل اعاشه که  به يک محصل پرداخت میشود، اشخاص فقیر نمیتواند با آن درس بخواند.”

درعين حال حاجی غلام حسین شریفی معاون ریاست معارف بامیان نيز پذيرفت که سالانه شمار زيادى از دختران دراين ولايت، از ادامۀ تحصيلات عالى باز مى مانند.

به گفتۀ موصوف، عامل عمدۀ بازماندن دختران از تحصيلات عالى، فقر اقتصادى مى باشد؛ زيرا ٦٣ درصد باشنده گان باميان زير خط فقر زنده گى مى کنند.

اما موصوف در اين زمينه، آمار مشخصى را ارايه نمى کند.

به اساس بررسى هاى دفتر ساحوى کميسيون مستقل حقوق بشر باميان: ” ٢٣ هزار کودک در بامیان از رفتن به مکتب، به دلایل مختلف محروم‌اند.”

 این کمیسیون، به نقل از ریاست معارف بامیان افزوده بود که ٢٣ هزار کودک دختر و پسر در سراسر بامیان، به آموزش و پرورش دسترسی ندارند.  

منابع دراين کميسيون گفته اند که  فقر اقتصادی خانواده‌ها، استخدام کودکان به کارهاى شاقه و پراکنده بودن نفوس در نقاط دوردست اين ولايت، از دلایل بازماندن کودکان از مکتب بوده است.

کارشناسان، برعملى شدن راهکارها عليه فقر و مبارزه در برابر باورهاى سنتى تاکيد مى کنند.

ابراهیم تولا یکتن از فعالان مدنی دربامیان، دلیل اساسى بازماندن دختران از تحصیلات عالى را، فقر و باورهاى سنتی عنوان کرد.

وى افزود که به اساس اطلاعات دست داشته، تنها در دوسال  اخير، ٨ دختر که از ولسوالی کهمرد به پوهنتون راه یافته بودند؛ متاسفانه به دلایل محدوديت های حاکم در جامعه و فقراقتصادى، از رفتن به پوهنتون باز مانده اند.

اين فعال مدنى، آمدن افراد زيرنام “تبليغى ها” از ايران و پاکستان به برخى از ولسوالى هاى باميان را نيز مشکلى دراين راستا دانست.

وى گفت: “افرادى زيرنام علماى دين از پاکستان و ايران به هدف ترويج افراطيت، به تعدادى از ولسوالى هاى باميان مى آيند و در برخى حالات، به مردم اين ولسوالى گوشزد مى کنند که ادامۀ تحصيلات عالى براى دختران نياز نيست، که متاسفانه برخى خانواده ها زير تاثير چنين تبليغات قرار مى گيرند وبه دختران شان چنين فرصت ها را نمى دهند.

تولا خاطرنانشان کرد تازمانيکه راهکارهاى اساسى براى کاهش فقر دراين ولايت عملى نشود و از جانبى هم، مبارزۀ مردمى درهمکارى با حکومت محلى در برابر چنين باورهاى سنتى صورت نگيرد، اين مشکل نه تنها رفع نمى گردد، بلکه سطح محروميت دختران از ادامۀ تحصيلات عالى در اين ولايت گسترده تر خواهد شد.

تولا مى افزايد که در برخى مناطق اين ولايت بنابر فرهنگ و عنعنات ناپسند و مروج، برخى خانواده ها دختران جوان  شانرا در مکاتب که استادان مرد تدريس کنند،  اجازه ادامه تحصيل نمى دهند .

موصوف مى گويد که در کنار ذهنيت دهى به مردم در مورد اهميت درس و تعليم به دختران، بايد در مکاتب دختران، به جاى استادان مرد، استادان زن استخدام شوند.

 افزون برآن به گفتۀ او بايد عالمان دين  نيز در اين مورد به مردم آگاهى دهند.  

احمد حسین نایبی یکی از فرهنگیان بامیان به پژواک گفت که معضل ترک تحصیل دختران به دليل فقر ، ممانعت هاى خانواده ها وباورهاى ناپسند نه تنها در بامیان بلکه درشمارى ديگرولايات نيزموجود است.

وی افزود که وزارت معارف باید پلان دراز مدت را برای رفع این چالش روی دست گیرد تا دختران از تحصیل باز نماند.