“دیپوی شفاخانۀ ولایتی لغمان پُر از ادويه است؛ اما بیماران دوا را از بازار خریداری می کنند”

مهترلام( پژواک،٩ سرطان ٩٩): به اساس یافته های آژانس خبری پژواک، در حالیکه ذخایر شفاخانه ولایتی لغمان پُر از ادويه می باشد ؛ اما با وجود آن روزانه به صدها بیمار نسخه برای خریداری دوا از بازار داده می شود.

مسوولان می پذیرند که بعضی داکتران این کار را برای منافع شخصی شان انجام می دهند؛ اما می گویند که اگر کسى درپيوند با اين موضوع  بازداشت شود، با او برخورد قانونی صورت مى گيرد.

پژواک ده ها نسخه داکتران اين شفاخانه را بدست آورده است که به هدف خرید ادويه از بازار نوشته شده است، در حالیکه در این نسخه ها لستی ادويه اى شامل می باشد که از طرف موسسه "هیلت نیت" به شفاخانۀ ولایتی لغمان مساعدت می شود.

هیلت نیت ادارۀ بین المللی صحی است که دراکثر ولایات افغانستان شفاخانه ها و ریاست های صحت عامه را در بخش های مختلف کمک می کند.        

شفاخانه ولایتی لغمان

تیم خبری پژواک بعد ازدریافت شکایات مردم به شفاخانه ولایتی لغمان رفته ودرآنجا تعدادی ازمريض داران را دیده اند که نسخه های ادويه را در دست داشته و ميخواستند از دواخانه های که در مقابل شفاخانه موقعیت دارد، خريدارى کنند.

در این نسخه ها دوا هاى عادی همچو پرستامول نیز نوشته شده که باید از بازار خریداری شود و جالب تر این که در پشت نسخه ها دواخانه ها نیزمشخص شده بود، و اگر مریض به دیگر دوا خانه مراجعه کند نمى تواند آن دوا را بدست بياورد.

بیشتراين نسخه ها بدون نام مريض وتاريخ بوده است وهمچنان اسم داکترنيز ذکرنگرديده ؛ اما نسخه ها در ورق های رسمی نوشته شده است.

هرچند مشخص کردن تعداد دقیق چنین افراد که روزانه از باراز ادويه خریداری می کنند، کار دشواراست، اما به اساس معلومات مسوولان شفاخانه ولایتی لغمان و دواخانه های این ولایت، روزانه  براى ده ها مریض این شفاخانه ادويۀ مورد نیاز شان از بازار خریداری می گردد.

داکترمحمد خلیل قریشی، سرپرست شفاخانه ولایتی لغمان به آژانس خبری پژواک گفت که روزانه به شکل اوسط حدود ٨٠٠ مریض OPD به این شفاخانه مراجعه نموده که  بعد از تداوی دوباره مرخص مى شوند.

خبرنگار پژواک دریافت کرده است که مریضانی این شفاخانه برای دریافت ادويۀ مورد نيازشان به دواخانه های مشخص بايد مراجعه کنند که از سوی داکتر به آنها نشان داده می شود.

یکی از این دواخانه ها (تصدی دولتی) در داخل محوطه شفاخانه و دو باب دیگر آن در پنجا متری شفاخانه موقعیت دارد.

در نتیجۀ بررسی ها مشخص شده است که روزانه حدود ٦٠ مریض از دواخانه(تصدی دولتی) درداخل شفاخانه و بیش از چهل مریض از دو دواخانه که بیرون از شفاخانه موقعیت دارد، ادويه مورد نياز را در بدل پول دریافت می کنند.

شکایت های مردم

محمد الله باشنده ولسوالی الینگار لغمان که مریض وی دندان درد بوده و برای تداوی به اين شفاخانه آورده بود، به پژواک گفت که نسخه دوا برای مريض اش داده شده که باید آنرا از بازار خریداری کند، در حالیکه ذخیره شفاخانه پُر از ادويه می باشد.

وی به آژانس پژواک گفت: " به اکثرمریضان گفته می شود که ادويه را از بازار خریداری کنند، در حالیکه در شفاخانه های دولتی ادويه رایگان داده می شود."

یک تن دیگر به نام محمد بشیر که پسر خورد سالش را براى تداوی به شفاخانه آورده بود، نسخه را به  خبرنگار پژواک نشان داد که به هدف خریداری  ادويه از بازار برایش نوشته شده بود.

وی می گوید:"  دواخانه شفاخانه پُر از ادويه است، اما ما باید دواى مريض خود را از بازار خریداری کنیم، داکتر برای ما دواخانه را مشخص کرد، اگر ادويه را از دیگر دواخانه خریداری کنیم، برای من خواهد گفت که این ادويه خوب نیست و آنرا عوض کنید."

وى ادعا کرد که چنين برخورد داکترنشان ميدهد که با دواخانه شريک بوده وازهرنسخۀ مريض برايش پول داده مى شود.

جاوید باشندۀ قریه گمین مربوط مرکز لغمان به پژواک گفت که در داخل شفاخانه ولايتى یک نوع تجارت جریان دارد ، اگرمريض واسطه داشته باشد ادويه برايش از شفاخانه داده می شود و درغیر آن مجبور خواهد بود که دوا خود را از بازار خریداری کند.

همچنان وفی الله که همسر خود را برای تداوی به اين شفاخانه آورده بود، وبراى گرفتن ادويه تجويز شده مريض اش ساعت ها درقطارمقابل دواخانه شفاخانه انتظارکشيده است به پژواک گفت که پس ازساعت ها انتظار برايش  نوبت رسید،  اما به اوگفته شده که نسخه اش از بازار خريدارى شود.

او مى گويد ، اکنون ناگزيراست که ادويه را از بازار خریداری کند.

شورای ولایتی لغمان نیزتایید می کند که یک تعداد داکتران شفاخانه ولایتى به پایوازان مریضان نسخه های باز نوشته می کنند تا ادويه را از بازار تهیه کند.

محمد ظاهر حسین خیل عضو شورای ولایتى لغمان به پژواک گفت، از زمانیکه مسوولیت این شفاخانه به عهدۀ اداره هیلت نیت قرارگرفته، مشکلات در بخش توزيع ادويه به مريضان بیشتر شده است و مردم به شورای ولایتی در این مورد شکایاتى کرده اند.

وی افزود، نوشته کردن نسخه ها به دواخانه های مشخص از سوی داکتران نشان ميدهد که  مالکان درملتون ها به داکتران سهم مى دهند.

حنیف الله پشه یی، یک تن از فعالان مدنی لغمان در این مورد گفت که این مشکل را چندین بار با مسوولان شریک ساخته اند، اما هیچ نتیجه نداده است.

مسوولان دواخانه ها

در حدود پنجا متری مقابل شفاخانه ولایتی مهترلام دو باب دواخانه موجود است .

صهیب حلیمی مالک یکی ازاين دواخانه ها به پژواک گفت که از طرف داکتران شفاخانه روزانه  به شکل اوسط تا ٣٠نسخه به دواخانۀ آنها آورده می شود.

وی افزود که در اکثر نسخه ها دواى ضد میکروب نوشته شده، چرا که مریضان بیشتر به این دوا ضرورت پِیدا می کند و برخى اوقات در شفاخانه موجود نمى باشد.

محمد وارث مسوول فروش ادويه در(تصدی دولتی)  که در محوطه شفاخانه ولایتی مهتر لام فعاليت دارد به آژانس خبری پژواک گفت که جواز تصدی ملی را دارد.

به گفته اى وی، قبل از قرنطین روزانه از ٥٠ تا ١٠٠ نسخه مریض را اجرا می کردند، اما اکنون اين رقم تا ٦٠ نسخه درروز تقليل يافته است.

سر پیچی از قانون

به اساس قانون اساسی کشور ولايحۀ وزارت صحت عامه افغانستان، باید تداوى تمامى مریضان جنگی وطبیعی به شکل رایگان صورت گيرد.

به همين گونه  به اساس ماده ٥٢ قانون اساسی، دولت مکلف است که برای تمام اتباع کشور زمینه تداوی رایگان و سهولت های صحی فراهم کند، و همچنان به اساس ماده دوم لایحه وزارت صحت عامه نیز این اداره مکلف پنداشته شده که با استفاده از امکانات  دولتی ،تداوی ابتدایی و متوسط از بیماران حوادث طبیعی و همچنان بیماری های کتلوی را انجام دهد  و برای آنها خدمات ارائه نماید.

همچنان در ماده هفتم فصل سوم قانون ادويه آمده است:" نام تجارتی ادويه در فور مولیر ملی افغان( لیست دواها) موجود نیست."

کارشناسان امور صحی می گویند، داکتران به اين منظور نام تجارتی ادويه را درنسخه های مریضان نوشته می کنند که همان ادويه در لست آنها به یک نام موجود می باشد و در بازار به نام تجارتی دیگر عرضه می شود و به این ترتیب برای خود شان راه عايداتى ايجاد کرده اند.

به باور کار شناسان صحی، داکتر باید در نسخه مريض نام تجارتی ادويه را بنویسد که در هر دواخانه به راحتی پیدا شود.

شکیل یوسفزی داکتر متخصص بیماری های داخله می گوید، هر دوا یک نام خانوادگی دارد و بعدا هر کمپنی برای آن یک نام تجارتی می دهد، که اکثریت دوا هاى میتودین بيشتربه کمپنی فلاجیل شهرت دارد، همچنان پراستامول نام تجارتی کمپنی است و نام های خانوادگی آنها کلپول و پینادول مى باشد.

عکس العمل های مسوولان

داکتر محمد خلیل قریشی، رییس شفاخانه ولایتی لغمان درحاليکه این موضوع را رد نمی کند که گویا مریضان از سوی داکتران مجبور به خرید ادويه از دواخانه هاى مشخص مى شوند، اما می گوید که به همچو داکتران اخطار داده شده است.

داکترقریشی به پژواک گفت، اين شفاخانه دوصد بستر است و علاوه بر آن، روزانه حدود هشت صد مریضان OPDيا سراپا  نيز مراجعه می کنند، اما تمام کارکنان شفاخانه یک صدو هفتاد شش نفر مى باشند.

وی افزود، آنها برعلاوه اى مریضان داخل بستر، به مریضان غیر بستر OPDنیز ادويه به شکل رایگان  ميدهند و با وجود آن  برخى اوقات بعضی دوا ها در دیپوی شفاخانه موجود نمی باشد.

به اساس معلومات منبع ، ماهانه ٧٥ هزار افغانی به اين شفاخانه بودجه اختصاص داده شده تا ادويه از بازار خریداری و به مریضان رایگان بدهند.

به گفتۀ داکتر قریشی، هرچند مسوولان اين شفاخانه همه داکتران را از دادن نسخه براى خريدارى ادويه از بازار منع کرده است، اما بآنهم هرگاه کدام داکتر ازچنين هدايت شفاخانه سرپيچى کند با او برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.

وى به پژواک گفت :" به یک داکتر اخطار دادم و برايش گفتم که اگر بار دیگر براى مريض نسخه  داديد که دوايش را ازبازار خريدارى کند، مسوولیت آن برعهده خودت خواهد بود."

درعين حال داکتر احسان الله شینواری ریییس اداره هیلت نیت در  ولايت لغمان به آژانس خبری پژواک گفت که آنها در هر دو هفته یک بار به شفاخانه ولایتی لغمان مطابق لست ستندرد وزارت صحت عامه ادويه ارسال می کنند و در دیپوى اين شفاخانه هر نوع دوا موجود می باشد.

وی نیز می پذیرد که بعضی داکتران به هدف منافع شخصی شان به مريضان نسخه ميدهند که ازدوا خانه هاى شخصى ادويه بخرند ، اما گفت هرگاه داکترى در جریان این عمل گرفتار شود، بعد از مشوره وزارت صحت عامه ، قرار داد وى لغو و ازوظيفه اش دراين  شفاخانه  برکنارمى گردد.

در عین حال، داکتر صمد علی، رییس صحت عامه لغمان نیز در جریان صحبت به پژواک پذیرفت که برخى دواخانه ها به آنعده داکتران شفاخانه ولایتی مهترلام سهم میدهند که برای مریضان نسخه میدهند تا ادويه را از بازار خریداری کنند.

اسد الله دولت زی سخنگوی والی لغمان  به پژواک گفت که درحال حاضردراين شفاخانه در مورد کمبود ادويه هیچ مشکلى وجود ندارد.

وى مى گويد ،هرگاه ازکدام داکترموظف دراين شفاخانه در این مورد شکایت شود، با وى برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.