با افتتاح بند کمال خان در نیمروز، زمینۀ آبیاری ده هاهزار هکتار زمین میسر شده است

زرنج(پژواک، ۵ حمل۱۴۰۰): با افتتاح بند کمال خان در نیمروز که یکی از سه بزرگترین بند­ها درغرب افغانستان می باشد، نه تنها جلو جاری شدن آب کشور به ایران گرفته میشود، بلکه زمینۀ آبیاری ده هاهزار هکتار زمین میسرشده و فرصت های شغلی به هزاران تن ایجاد میگردد.

بند کمال خان در کنار بندهای سلما در هرات و بخش آباد در فراه، از بزرگترین بندهای آبی در غرب افغانستان بوده که  در ۹۵کیلومتری جنوب شهر زرنج ولایت نیمروز، بالای رودخانه هلمند اعمار شده، از کوه‌های افغانستان سرچشمه گرفته و در دریاچۀ هامون؛ دریاچه‌ای مشترک میان افغانستان و ایران سرازیر می‌ شود.

کار ساخت این سد/بند بر روی رودخانه هیرمند افغانستان، چهار سال (از بهار سال ۱۳۹۶ تا۱۳۹۹) مبلغ ۷۸ میلیون دالر امریکایی هزینه را در بر گرفته است.

این بند درولسوالی چاربرجک نیمروز، دیروز توسط رئیس جمهور محمد اشرف غنی، افتتاح و به بهره برداری سپرده شد.

غنی گفت: «بعد از ۷۰۰ سال بند کمال‌خان آب خواهد گرفت، نیمروز سرسبز خواهد شد و در چهار سال آینده، شاهد سرسبزی و شادابی افغانستان خواهید بود.»

وی افزود که آب هیرمند قرن‌ها از افغانستان خارج می‌شد، ولی اکنون مدیریت آن به دست افغانهاست، و آنچه که در معاهده آب که میان ایران و افغانستان ‌آمده، عملی خواهد شد؛  اما «زیادتر از تعهد، گپ (سخن)، مذاکره است.»

این درحالیست که ایران قبل ازاین، در مورد ساخت این سد ابراز نگرانی کرده بود.

سعید خطیب‌ زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران گفته بود: «رودخانه هیرمند دارای رژیم حقوقی تعریف شده ای است و بر اساس قراردادی که در سال ۱۳۵۱ بین دو کشور به امضاء رسیده و در مجالس قانونگذاری هر دو کشور به تصویب رسیده، حق آبه ایران کاملا مشخص بوده و دولت افعانستان هم به این حق آبه متعهد است.»

با این حال، محمد اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان گفته است که کابل متعهد به اجرای این قرارداد می‌باشد.

بر اساس معلومات وزارت انرژی و آب افغانستان، برای اولین‌بار کار ساخت بند کمال‌خان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی برابر با ۱۹۶۶ میلادی آغاز شد که به دلایل مختلف از جمله جنگ‌های داخلی و تحولات سیاسی، کارش به پایان نرسید. کار دوباره این بند در سال ۲۰۱۱ رسماً آغاز شد.

منبع افزوده است که بند کمال‌خان توانایی تولید نه میگاوات برق و آبیاری ۸۰ هزار هکتار زمین زراعتی را دارد. این بند ۱۶ متر ارتفاع دارد و ظرفیت ذخیره ۵۲ میلیون متر مکعب آب را خواهد داشت.

مقام‌های افغانستان و ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی، قراردادی را در زمینه حقابه ایران از رود هیرمند امضا کردند.

چرا این بند به نام کمال خان مسمی شده است؟

به اساس معلومات اداره تنظیم آب افغانستان، کمال خان سنجرانی پسر سردار نواب خان ونواسه پسرجان بیک، یکی ازسرداران بلوچ سنجرانی بوده است که حدود هفتصد سال قبل در این دیار می زیست، او شخصیت ملی، وطندوست، مردم‌دار و مبارز این خطه بود.

کمال خان، به فکر مهار آب های سرگردان هلمند، خواست با مدیریت این آب‌ها سرزمین حاصل خیز آن ساحه را زرخیز کند، و با ایجاد تغییر در زندگی مردم عام، باعث پیشرفت و آبادانی سیستان شود.

وی درآنزمان در همکاری مردم محل برای ذخیرۀ آب و آبیاری زمین­های شان، کاسه ای را با استفاده از چوب، سنگ و گل ساخت؛ اما بعدها این بند توسط یکی از شاهان آنزمان تخریب گردید.

مزایای بهره برداری بند کمال خان

رحمت عمری سخنگوی ولایت نیمروز، به آژانس خبری پژواک گفت که از طریق این بند، زمینه آبیاری هشتاد هزار هکتار زمین های خشک در ولایت نیمروز فراهم می گردد.

وی افزود که با بهره برداری این بند، برای صدها تن درعرصه های زراعتی و تجارتی، زمینه کار مساعد میشود و بسترلازم  برای سیاحان ملی  وبین المللی میسرمی گردد.

به همین گونه جلب هزاران نوع پرنده که دربخش محیط زیست این ولایت اثرگذار می باشد نیز از مزایای دیگر افتتاح بند کمال خان محسوب میگردد.

افزون برآن، "استفادۀ داوامدار از آب و منابع آبی، اتکاء کمتر به بارندگی های موسمی، کنترول ازضیاع آبهای کشور به کشورهای همسایه، جلوگیری ازضیاع آب، تخریب خاک،  جاری شدن سیلاب ها و خسارات مالی و جانی آن، فراهم شدن زمینه های مناسب پرورش ماهی، معتدل وگوارا شدن هوای منطقه، ایجاد تفریح گاه ها و جذب توریست ها، کم ساختن تأثیرات منفی خشکسالی و مشکلات ناشی از آن"  از مزایای دیگر بهره برداری بند کمال خان می باشد.

بربنیاد معلومات منبع، درولایت نیمروز ۸۰ هزار هکتار زمین زراعتی وجود دارد که با استفاده از این بند، تمام زمین ها در این ولایت سبز خواهند شد.

او گفت که از این بند در آبیاری زمین های مرکز، ولسوالی های کنگ، ولسوالی چخانسور و چهار برجک استفاده خواهد شد و ولایت نیمروز، به گدام غله تبدیل خواهد شد.

عمری در ادامه تصریح کرد که کار سه فاز این بند تکمیل شده؛ اما کار فاز چهارم بند که شامل کانال کشی به داخل شهرمی باشد، تا چهل درصد تکمیل شده است.

آگاهان: برای بهره گیری بهتر از این بند، برنامه منظم روی دست گرفته شود.

بند کمال خان، از پروژه های اساسی و بنیادی در سطح کشور بوده که ساخت این پروژه، ابتدا در زمان حکومت سردار محمد داوود خان آغازشد؛ اما به دلیل تداوم جنگ و ناامنی ها در کشور، کار ساخت آن متوقف شده بود.

محمد اسحاق شهباز استاد یک پوهنتون خصوصی در ولایت نیمروز، به پژواک گفت که پروژه بند کمال خان، از پروژه انکشافی و بنیادی افغانستان بوده که در طول دهه اخیر، بی همتا هست و با بهره برداری این بند، عواید کشور بلند میرود.

وی افزود: «نیمروز از ولایت هایی است که بیشترین زمین های زراعتی را دارد و اقلیم آن برای کشت و زراعت مساعد است، با به بهره برداری این بند، حاصلات زراعتی در کشور رشد قابل ملاحظه خواهد کرد و حتی صادرات ترکاری و میوۀ ما به پیمانۀ وسیع افزایش خواهد یافت.»

موصوف تصریح کرد که از طریق رشد کشت و زراعت، برای هزاران تن به ‌طور مستقیم وغیر مستقیم زمینۀ کار مساعد می گردد.

در عین حال عبدالهادی بیدار آگاه اقتصادی در نیمروز، به پژواک گفت: «اگر درباره اهمیت اقتصادی بند کمال خان صحبت کنیم، باید اول ارزش آب را بدانیم که در جهان بسیار بالا ومهم هست، امروز در جهان تخمین زده شده که یک متر مکعب آب، یک ونیم دالرارزش دارد؛ یعنی اگر ما بتوانیم به شکل مناسب تدریجی و مدیریت شده با بحث آب برخورد کنیم، هم مورد استفاده خود قرار دهیم وهم برنامه فروش آن را روی دست گیریم، اقتصاد کشور را تکان خواهد داد.»

موصوف اضافه کرد: «بحث دیگر که ازجمله مزایای بند کمال خان محسوب میگردد، بحث توسعه و زراعت و مالداری می باشد. با توجه به اینکه مهمترین محصولات صادراتی کشور ما محصولات زراعتی می باشد، هرگاه بالای نباتات وحیوانات، بصورت درست سرمایه گذاری شود، نه تنها عواید چشمگیر برای نیمروز بلکه برای کل کشور به دست می آید.»

بیدار افزود که باید مردم نیمروز در همکاری با حکومت، در تطبیق برنامه های اقتصادی سهم بگیرند تا باشد که افغانستان به یک کشور عمده زراعتی مبدل گردد.

پروسه ساخت بند کمال خان ده ها قربانی گرفته است.

طارق آرین سخنگوی وزارت امور داخله می گوید که در دو سال گذشته، ۳۵ حمله بالای بند کمال خان صورت گرفته که در نتیجه، ۳۹ تن از نیرو­های امنیتی کشته و زخمی و ۲۸ تن اسیر طالبان شده اند.

به گفتۀ موصوف، چهار حلقه ماین و ۹۸ مورد حمله بالای بند، خنثی شده است.

پیام حکومت به مردم

محمد اشرف غنی در مراسم افتتاح این بند؛ خطاب به مردم نیمروزگفت این بند که بعد از ۷۰۰ سال باردیگرآب خواهد گرفت، نیمروز را سرسبزخواهد ساخت، تمام افغان­ها به ویژه نیمروزیان، باید در قسمت حفظ و نگهداری این بند سهم اساسی داشته باشند.

زمریال احدی، والی نیمروزبه مردم نیمروز مژده داد که همزمان با بهره‌برداری این بند، روند تولید برق از این بند نیز آغاز خواهد شد، که زمینه رشد کشاورزی دراین ولایت را فراهم مینماید، وبا رونق یافتن تجارت، زمینۀ کاربرای مردم فراهم میشود.

والی نیمروز تعهد سپرده است که درهمکاری با مردم این ولایت، درنگهداری این بند که امکاناتی چون مکان خوب تفریحی برای سیاحان، پارک های تفریحی برای نیمروزیان و سایرسهولت ها را میسرساخته، با تمام توان تلاش خواهند کرد.