وزن نان ده افغانیگی در نانوایی‌های کابل تا ۴۶ گرام تفاوت دارد

کابل (پژواک، ۲۰ قوس ۱۴۰۰): بررسی پژواک از نانوایی‌ها در شهر کابل نشان می‌دهد که یک قرص نان ده افغانیگی با اوزان متفاوت (از ۱۲۵ تا ۱۷۱ گرام) در این شهر به فروش می‌رسد و مردم از نبود کنترول در این بخش، شکایت دارند.

مردم و آگاهان امور این تفاوت در وزن‌ نان در نانوایی‌ها را بی‌عدالتی می‌دانند، اما رئیس تنظیم مارکیت‌های شهر کابل می‌گوید که خبازی‌ها «عذر معقول» دارند و این وضعیت موقتی است.

اتحادیۀ خبازان که جزء شورای مرکزی اتحادیۀ ملی پیشه‌وران افغانستان است، وزن یک قرص نان را در ماه عقرب سال ۱۳۹۸، یک صد و هشتاد گرام تعیین کرده و اطلاعیۀ این اتحادیه در پیوند به این موضوع هنوز هم بر دیوارهای برخی نانوایی‌ها نصب می‌باشد.

اما خبازان می‌گویند که این اطلاعیه اکنون به دلیلی جنبۀ عملی ندارد که قیمت آرد در بازار افزایش یافته است.

بر بنیاد گزارش‌ها، در ماه عقرب سال ۱۳۹۸ پنجاه کیلوگرام آرد ۱۶۵۰ افغانی بود، اما اکنون قیمت آن به حدود ۲۳۰۰ افغانی رسیده است.

با این حال، در حال حاضر نانوایی‌ها در شهر کابل یک نان ده افغانیگی را با اوزان متفاوت (از ۱۲۵ تا ۱۷۱ گرام) می‌فروشند و خبازی‌هایی که وزن نان آنها حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ گرام است، می‌گویند که از فروش نان با این اوزان منفعت می‌برند.

بررسی پژواک

خبرنگاران آژانس خبری پژواک نان تازه از تندور بیرون شدۀ ۲۰ نانوایی را در نواحی مختلف شهر کابل، از اول تا ۱۵ ماه جاری (قوس) وزن نموده است.

این بررسی نشان می‌دهد که وزن یک قرص نان ده افغانیگی در نانوایی سرک چهارم تایمنی سابقه ۱۷۱ گرام، نانوایی سرک نهم تایمنی سابقه ۱۶۰ گرام، نانوایی کلوله پشته و ایستگاه برج برق ۱۵۸ گرام، در نانوایی سرک هشتم تایمنی سابقه ۱۵۷ گرام، در نانوایی سرک پنجم تایمنی سابقه ۱۵۲ گرام و در نانوایی سرک هشتم قلعه فتح‌الله ۱۵۱ گرام بود.

همچنان وزن یک قرص نان ده افغانیگی در نانوایی واقع در منطقۀ پایکوب نصوار ۱۵۰ گرام، در نانوایی سلیم کاروان ۱۴۷ گرام، در نانوایی مدینه‌بازار ۱۴۷ گرام، در نانوایی سرک چهارم قلعۀ فتح‌الله ۱۴۶ گرام، در نانوایی بین سلیم کاروان و چهاراهی شهید ۱۴۱ گرام، در سرک نهم قلعۀ فتح‌الله ۱۴۱ گرام، بین چهاراهی ترافیک و تایمنی سابقه ۱۴۰ گرام، در نانوایی سرک اول تایمنی سابقه ۱۴۰ گرام، در در یک نانوایی شهرنو ۱۳۸ گرام، در خبازی چهارراهی شهید ۱۳۷ گرام، در سرک پنجم قلعۀ فتح الله ۱۳۷ گرام، در کلوله‌پشته ۱۳۵ گرام و در چهارراهی ترافیک ۱۲۵ گرام می‌باشد.

از میان ۲۰ نانوایی بررسی شده، یک نانوایی در چهارراهی ترافیک، یک نانوایی در سرک کلوله‌پشته و نانوایی دیگری در سرک قلعۀ فتح‌الله کمترین وزن نان را داشتند.

وزن یک قرص نان ده افغانیگی در نانوایی که در چهاراهی ترافیک، موقعیت دارد، ۱۲۵ گرام بود؛ در حالی همچون نان در نانوایی کلوله‌پشته ۱۳۵ گرام و در نانوایی سرک پنجم قلعۀ فتح‌الله ۱۳۶ گرام، وزن داشت.

سیدعالم که در بخش توزیع نان برای شهروندان مربوط خبازی چهاراهی ترافیک شهر کابل کار می‌کرد، گفت که یگانه دلیل کم بودن وزن نان شان، بلند رفتن قیمت آرد و گاز می‌باشد.

او در پاسخ به این سوال که نانوایی‌های دیگر با وزن بلندتر نان را به فروش می‌رسانند، چرا وزن‌ نان‌ را تا این حد کم کرده است، گفت: «کار آن‌ها دایمی نیست و هرگاه تاوان کنند، نانوایی خود را رها می‌کنند.»

وی در مورد نرخنامه گفت: «حالا اصلاً نرخ تثبیت نیست و با بلند بودن نرخ‌ها اصلاً نرخنامه تطبیق شده نمی‌تواند.»

دین‌محمد، مالک یک خبازی در کلوله‌پشتۀ شهر کابل، این موضوع را که وزن نان شان کم است، رد کرده و می‌گوید که وزن نان شان ۱۳۵ گرام نه، بلکه ۱۷۵ گرام می‌باشد.

موصوف می‌گوید که به دلیلی، ۵ گرام وزن نان شان را از وزن تعیین شده در لایحه کم کرده اند که در کنار بلند رفتن قیمت آرد و گاز مایع، میزان فروشات شان نیز کاهش یافته است.

فرهاد که در سرک پنجم قلعۀ فتح‌الله خبازی دارد، نیز دلیل کم‌ کردن وزن نان‌های ‌شان را، بلند رفتن قیمت آرد و گاز عنوان کرده و افزود، اگر وزن نان را کم نمی کردند، نمی‌توانستند، مصارف شان را پوره کنند.

این در حالی است که وزن یک قرص نان ده افغانیگی در نانوایی سرک چهارم تایمنی سابقه ۱۷۱ گرام و وزن همچون نان در نانوایی واقع در سرک نهم تایمنی سابقه به ۱۶۰ گرام می‌رسید؛ در حالی که هر دو خباز می‌گفتند که از کار خود نفع می‌برند.

نورالحق که در سرک چهارم تایمنی سابقه نانوایی دارد؛ خبازی‌اش در میان ۲۰ نانوایی بررسی‌شده دارای بلند‌ترین وزن نان بود. او می‌گوید: «با کم کردن ده گرام وزن نان، مفاد ما کمتر شده، اما خوب است، گذاره می‌کنیم.»

در همین حال عبدالحکیم، مالک نانوایی واقع در سرک نهم تایمنی سابقۀ شهر کابل که وزن نان شان ۱۶۰ گرام بود، گفت که با کم کردن ۲۰ گرام وزن، اندکی مفاد می‌کنند و به همین مفاد اندک، قناعت کرده اند؛ زیرا نمی‌خواهند مشتریان شان را از دست دهند.

نورالحق عمری رئیس اتاق ملی پیشه‌وران می‌پذیرد که اکثر خبازی‌ها وزن نان را به ۱۳۰ تا ۱۴۰ گرام کاهش داده اند. او گفت که پس از ماه عقرب سال ۱۳۹۸ اطلاعیۀ دیگری برای وزن نان تهیه نشده است؛ زیرا به گفتۀ او، «بازار آزاد است و در این سیستم، نرخ‌گذاری وجود ندارد.»

وی می‌افزاید: «ما منتظر پایین آمدن قیمت‌ها هستیم تا بتوانیم در قیمت و وزن نان تغییر بیاوریم… برای اینکه در آینده بازار را کنترول کنیم، ما منتظر سیاست اقتصادی حکومت فعلی هستیم.»

تفاوت وزن‌ نان در خبازی‌ها، بی‌عدالتی است

حسیب عمری باشندۀ افشار شهر کابل گفت: «درست است که قیمت آرد بلند رفته، اما برخی خبازان وزن نان را بسیار کم کرده اند، کار شان عادلانه نیست.»

وی می‌گوید که باید مرجعی باشد که قیمت‌ها را در بازار کنترول کند، در غیر آن، همه چیز از کنترول بیرون می‌شود.

در همین حال مرسل گوهری باشندۀ حصه اول خیرخانه شهر کابل گفت: «در گذشته وقتی یک نان را که می‌خریدیم، برای یک نفر کفایت می‌کرد، ولی حالا یک قرص نان برای ما کفایت نمی‌کند و این مشکل برای خانواده‌ها گران تمام می‌شود.»

وی افزود: «وزن نان در نقطه‌های مختلف شهر کابل فرق می‌کند؛ در حصه اول خیرخانه یک وزن نان وجود دارد اما وقتی در قسمت مسجد حنظله از یکی از خبازی‌ها نان خریداری می‌کنیم، نان آنان به اندازۀ یک کلچه شده است.»

گوهری خواستار کنترول این مشکل در سطح شهر کابل شده و گفت: «وظیفه شاروالی چیست؟ چرا کنترول نمی‌کند.»

همچنان سرمحقق شیرعلی تزری کارشناس مسایل اقتصادی می‌گوید: «مشکل اساسی در افغانستان این است که اگر نرخ مواد یک فیصد بالا برود، تجار آن‌را دو فیصد بالا می‌برند و زمانی ‌که نرخ پایین آمد، نرخ را پایین نمی‌آورند.»

وی گفت که مشکل نظام اقتصاد بازار نیست؛ چون در همچو نظام اصل اساسی و تعیین کنندۀ قیمت، رقابت است، اما در افغانستان رقابتی وجود ندارد و بازار به دست چند نفر محدود است که قیمت‌ها را بالا و پایین می‌آورند و هستۀ اساسی نظام اقتصاد بازار، ساخته نشده؛ چون این چنین نظام اقتصادی به معنای انحصار نیست؛ اما در کشور ما انحصار وجود دارد.

موصوف گفت که حکومت همیشه می‌تواند، با درنظرداشت شرایط و عدالت به بازار مداخله کند؛ چون در هیچ کشور دنیا «بازار آزاد لجام‌گسیخته» وجود ندارد و مسؤولانی که می‌گویند آنها حق مداخله را ندارند، آن‌ها یا از این حالت سوءاستفاده و یا از مسؤولیت‌های شان فرار می‌کنند؛ در حالی‌ که حکومت اکنون هم می‌تواند، در بازار مداخله کند و هیچ‌گونه مانعی برای کنترول نرخ‌ها در شرایط فعلی وجود ندارد.

این در حالی است که در ششم میزان سال روان، حکومت سرپرست کنونی افغانستان اعلام کرد که قانون اساسی زمان حاکمیت محمد ظاهرشاه را بدون مواردی که با قوانین اسلامی در مغایرت باشد، تطبیق می‌کند.

شیرعلی تزری می‌گوید: «نظام اقتصادی در حکومت ظاهرشاه هم بیشتر نظام مختلط بوده که بعضی اوقات سکتور دولتی بیشتر فعالیت می‌کردند و بعضی اوقات هم سکتور خصوصی.»

او تصریح کرد که تفاوت وزن‌های نان در خبازی‌ها بی‌عدالتی است و دلیل آن نبود رقابت در بازار است؛ چون رقابت وجود ندارد، هر کس به میل خود کار می‌کند.

به گفتۀ شیرعلی تزری، وزن نباید تنها در شهر کابل، بلکه در تمام افغانستان یکسان باشد و شاروالی باید این موضوع را در همراهی با اصناف بررسی کند؛ چون نرخ‌گذاری مسؤولیت شاروالی است.

«خبازی‌ها عذر معقول دارند و این وضعیت موقتی است»

الهام‌کبیر رئیس تنظیم مارکیت‌های شهر کابل می‌گوید که قبل از سال ۱۳۸۵ کمیسیون نرخ‌گذاری متشکل از نهادهای څارنوالی، امنیت‌ملی و شاروالی که مشخص روی تعیین قیمت‌ها در کابل کار می‌کرد، ایجاد شد و نظر به قانون اساسی نافذۀ کشور که سیستم اقتصاد بازار بود، این کمیسیون تنها مسؤول نظارت از کیفیت نان بود و به کمیت و کنترول قیمت کاری نداشت.

موصوف علاوه کرد که به اساس طرز‌العمل، نان خشک باید بعد از پخته شدن وزن شود و نان تاقه‌یی ۱۸۰ تا ۲۰۰ گرام و نان جوره‌یی از۲۸۰ الی ۳۰۰ گرام باشد و اگر از ۱۸۰ گرام پایین شود، این کمیسیون حق مداخله را داشت.

وی افزود که پس از تحول در کشور نیز هیأت‌ها برای بررسی به خبازی‌ها جهت کنترول نظافت و کیفیت می‌روند؛ اما در مورد وزن به ‌دلیل اینکه قیمت آرد و گاز بلند رفته و خبازی‌ها «عذر معقول» دارند، دخالت ندارند و هر زمانی‌که قیمت‌های آرد و گاز مایع کاهش پیدا کند، خبازی‌ها تعهد سپرده‌اند که به منوال سابق خدمات ارایه می‌کنند.

به گفتۀ وی، «اتاق ملی پیشه‌وران و اتحادیۀ خبازان پیشنهاد بلند بردن قیمت نان خشک را دادند؛ اما چون پس از ارزان شدن مواد، کنترول دوبارۀ آن مشکل می‌شود، ما خبازی‌ها را آزاد گذاشته‌ایم.»

او علاوه کرد که این وضعیت موقتی است و هر زمانی ‌که روند واردات و صادرات در کشور عادی شود، همه‌ چیز به حالت سابق بر می‌گردد.