یافته‌های پژواک: دست‌کم ۱۲۳ رادیو در کشور از فعالیت باز مانده‌است

کابل (پژواک، ۲۴ دلو ۱۴۰۱): یافته‌های آژانس خبری پژواک نشان می‌دهد که قبل از تحول سیاسی در ماه اسد سال گذشته و پس از آن، در مجموع دستکم ۱۲۳ رادیو عمدتاً بنا بر مشکلات مالی از فعالیت باز مانده‌است.

آژانس خبری پژواک دریافته‌ است که در مرکز و ولایات‌ کشور ۴۷۶ رادیو فعالیت داشته‌است.

از این میان، فهرست ۴۵۸ رادیو را وزارت اطلاعات و فرهنگ حدود یک ماه قبل در اختیار پژواک قرار داده و این آژانس دریافته است که علاوه بر رادیوهای یادشده ۱۸ رادیوی دیگر نیز در ولایات مختلف کشور فعالیت داشته‌است.

بر بنیاد فهرست این وزارت، از میان ۴۵۸ رادیو، ۱۸۳ رادیو جواز فعالیت‌شان را تمدید نموده و جوازهای ۶۴ رادیوی دیگر تحت مراحل تمدید قرار دارد، اما منبع در مورد چگونگی جواز فعالیت ۲۱۱ رادیوی دیگر معلوماتی را  ارایه نکرده‌است.

پژواک تلاش کرد تا به معلومات مبنی بر ادامه یا توقف فعالیت ۴۷۶ رادیو دست یابد، اما از این میان با ۱۵۰ رادیو تماس برقرار نشده و منابع دیگر نیز در این مورد معلومات ارایه نکرده‌است، اما یافته‌ها نشان می‌دهد، از میان رادیوهایی که با آن تماس برقرار شده، ۲۰۳ رادیو فعال می‌باشد و فعالیت ۱۲۳ رادیوی دیگر متوقف شده‌است.

بر بنیاد یافته‌های پژواک، از میان ۱۲۳ رادیو، ۵۲ آن قبل از تحول سیاسی در ۲۴ اسد سال گذشته، بیست رادیو در زمان تحول (از اول تا ۲۴ اسد سال ۱۴۰۰) و ۲۴ رادیو بعد از این تحول از فعالیت بازمانده، اما زمان توقف کار ۲۷ رادیوی دیگر مشخص نشده‌است.

جزئیات گزارش

بر اساس معلومات وزارت اطلاعات و فرهنگ از میان ۴۵۸ رادیوی ثبت شده در این وزارت، ۱۸۳ رادیو جوازهای فعالیت‌شان را تمدید نموده و جوازهای فعالیت ۶۴ رادیوی دیگر تحت کار می‌باشد.

منبع در مورد چگونگی جواز فعالیت ۲۱۱ رادیوی باقی‌مانده معلومات ارایه نکرده و نگفته‌است که چه تعداد رادیوها از فعالیت بازمانده‌است.

بر اساس آمار ارایه شدۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ، نزدیک به نیمی از رادیوهایی که در مورد آن معلومات ارایه نشده در ولایات کابل، بلخ، ننگرهار، هرات، کندهار و پکتیا می‌باشند.

بنا بر معلومات وزارت اطلاعات و فرهنگ، در کابل جواز ۳۱ رادیو، بلخ ۹ رادیو، ننگرهار ۸ رادیو، هرات  ۶، کندهار ۴، پکتیا ۶، کندز ۶، تخار ۵، غزنی ۳، پروان ۶، بغلان ۶، خوست ۹، بدخشان ۷، پکتیکا ۴، جوزجان ۷، هلمند ۵، فاریاب ۲، لوگر ۳، کنر ۳، غور ۳، ارزگان ۵، بادغیس ۵، فراه ۵، لغمان ۴، سرپل ۴، میدان وردک ۴، نیمروز ۴، سمنگان ۲، دایکندی ۲، بامیان ۲، زابل ۲، و پنجشیر جواز یک رادیو تمدید شده‌است.

منبع نگاشته‌است که در کابل جواز ۸ رادیو، بلخ ۵ رادیو، ننگرهار ۹ رادیو، هرات ۴، کندهار ۲، پکتیا ۵ ، غزنی ۲، تخار ۳، پروان ۲، بغلان ۳، پکتیکا ۲، فاریاب ۲، لوگر ۱، ارزگان ۲، لغمان ۳، سمنگان ۱، دایکندی ۱، بامیان ۲، نیمروز یک، سرپل یک و نورستان جواز ۵ رادیو تحت مراحل تمدید می‌باشد.

اما در جدول این وزارت در مورد تمدید جواز فعالیت ۳۸ رادیو در کابل، ۲۲ رادیو در بلخ، ۱۳ رادیو در ننگرهار، ۱۸رادیو در هرات ، ۷ رادیو در کندهار، ۷ رادیو در پکتیا، ۱۲ رادیو در غزنی، ۱۰ رادیو در کندز، ۹ رادیو در تخار، ۸ رادیو در پروان، ۶ رادیو در بغلان، ۴ رادیو در خوست، ۶ رادیو در بدخشان، ۶ رادیو در پکتیکا، ۵ رادیو در جوزجان، ۶ رادیو در هلمند، ۵ رادیو در فاریاب، ۴ رادیو در لوگر، یک رادیو در ارزگان، یک رادیو در لغمان، ۴ رادیو در سمنگان، ۳ رادیو در دایکندی، ۲ رادیو در بامیان، ۲ رادیو در میدان وردک، یک رادیو در فراه، یک رادیو در نیمروز، ۳ رادیو در زابل، ۲ رادیو در کنر، یک رادیو در غور، ۳ رادیو در کاپیسا و یک رادیو در پنجشیر معلومات ارایه شده‌است.

فهرست ۴۵۸ رادیو را وزارت اطلاعات و فرهنگ حدود یک ماه پیش در اختیار پژواک قرار داده و این آژانس دریافته است که علاوه بر رادیوهای یادشده ۱۸ رادیوی دیگر نیز در ولایات مختلف فعالیت داشته‌است.

پژواک تلاش کرد تا به معلومات مبنی بر ادامه یا توقف فعالیت تمامی ۴۷۶ رادیوی یادشده معلومات دست یابد، اما از این جمع با ۱۵۰ رادیو تماس برقرار نشده و منابع دیگر نیز در  این مورد معلومات ارایه نکرده‌است، اما یافته‌ها نشان می‌دهد که از میان متباقی رادیوها، ۲۰۳ رادیو فعالیت دارد و فعالیت ۱۲۳ رادیو متوقف شده‌است.

قابل ذکر است که برخی رادیوها با یک نام در چند ولایت فعالیت دارند، اما این چنین رادیوها در فهرست وزارت اطلاعات و فرهنگ به عنوان یک رادیو ثبت شده‌است.

پژواک نیز این چنین رادیوها را به عنوان یک رادیو شامل این گزارش ساخته‌است.

نزدیک به پنجا درصد رادیوهایی که فعالیت خود را متوقف کرده، در ولایات کابل، بلخ، ننگرهار، پروان و پکتیا می‌باشند.

یافته‌ها نشان می دهد که در کابل ۳۰ رادیو،  ننگرهار و کندهار یازده – یازده، خوست، بدخشان، تخار و جوزجان ده- ده، بلخ و هرات نُه- نه، کندز هشت، بغلان هفت، پکتیا، غزنی، هلمند، لغمان، فراه و بادغیس پنج – بنج، لوگر، نیمروز، ارزگان، کنر، غور و سرپل چهار – چهار، پروان، پکتیکا، فاریاب، میدان وردک و زابل سه – سه، دایکندی، سمنګان و نورستان دو – دو و بامیان، کاپیسا و پنجشیر یک – یک رادیو فعال می‌باشد.

اما در کابل ۲۶ رادیو، بلخ ۱۷، ننگرهار ۸، پروان ۷، پکتیا ۶، هرات، کندز، بغلان و پکتیکا پنج – پنج، فاریاب و بامیان چهار – چهار، کندهار، غزنی، هلمند و میدان وردک سه – سه، لغمان، لوگر، ارزگان، زابل، دایکندی و سمنگان دو- دو، نیمروز، بدخشان، تخار، فراه، کنر، کاپیسا و پنجشیر یک – یک رادیو از فعالیت بازمانده است.

اما معلومات در مورد فعالیت و عدم فعالیت ۳۲ رادیو در کابل، ۱۴ در هرات، ۱۳ بلخ، ۱۱ در ننگرهار، ۹ در غزنی، ۸ در کندهار، ۷ در پکتیا، شش – شش در پروان و تخار، چهار – چهار در خوست و پکتیکا، سه- سه در کندز، بغلان، فاریاب، هلمند، سمنگان، بدخشان و نورستان، دو- دو رادیو در لغمان، لوگر، ارزگان، دایکندی، کاپیسا و جوزجان، یک – یک رادیو در بامیان، نیمرزو و سرپل معلوماتی دریافت نشده‌است.

یافته‌های پژواک نشان می‌دهد که  ۱۰۵ رادیو از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹، ۱۵۴ رادیو از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹، هشت رادیو در سال ۱۴۰۰ و پنج رادیو در سال ۱۴۰۱هجری شمسی ایجاد شده و زمان ایجاد ۲۰۴ رادیوی دیگر مشخص نشده‌است.

از این میان ۱۲۳ رادیو در زمان‌های متفاوت از فعالیت باز مانده‌است.

عوامل توقف فعالیت رادیوها

بر بنیاد معلومات مسؤولین رادیوها، ۳۸ رادیو به دلیل مشکلات مالی، سه رادیو به دلیل رفتن کارمندان به خارج از کشور، سه رادیو بنا بر محدودیت بر کار رسانه‌ها و خارج رفتن مسؤولین، سه رادیو به دلیل مشکلات امنیتی، دو رادیو به دلیل تهدیدات امنیتی و به سرقت رفتن امکانات، دو رادیو بر اساس مشکلات تخنیکی، دو رادیو به دلیل مشکلات مالی و امنیتی، یک – یک رادیو بنا بر دلایلی چون از بین رفتن زمینه فعالیت رسانه‌یی، تاراج و تخریب تجهیزات، از بین رفتن دستگاه‌های رادیو در جنگ، عدم علاقمندی صاحب امتیاز،  غصب رادیو توسط یک خانم و سوء مدیریت، فرار کارمندان، مداخله ادارۀ محلی و خارج رفتن کارمندان رسانه از کشور و نبود بودجه و مداخله حکومت در نشر برنامه‌ها از فعالیت بازمانده، اما دلایل توقف ۶۳ رادیو مشخص نشده‌است.

پیشنهادات

۲۷ تن از مسؤولین رادیوها در گفتگو با پژواک خواستار حمایت مالی شده، سه تن خواستار اعلانات‌دهی به رادیوها گردیده، دو تن دیگر خواستار ظرفیت‌سازی رسانه‌ها شده، سه تن خواهان عدم مداخلۀ حکومت در کار رسانه‌ها، دو تن خواستار رفع «محدودیت‌ها» بر رسانه‌ها شده‌اند و یک تن دیگر گفته‌است که به حمایت از خبرنگاران زن توجه شود.

حجت‌الله مجددی، رئیس اتحادیۀ ژورنالیستان آزاد افغانستان در مورد یافته‌های پژواک گفت: «با درنظرداشت اینکه متأسفانه در جریان ۲۲ سال گذشته هیچ دیتابیس دقیق که بتواند تعداد دقیق رسانه‌ها و خبرنگاران افغانستان را مشخص بسازد وجود نداشته‌است، یافته‌های تحقیق انجام شدۀ همه جانبۀ خبرگزاری پژواک در شرایط کنونی خیلی مؤثر بوده، راهگشای خوبی برای رسیدن به معلومات کاملا دقیق برای تحیقیقات بعدی خواهد بود.»

به گفتۀ او، آمار تحقیقی که اتحادیۀ ژورنالستان آزاد افغانستان به تازه‌گی در مورد رادیوها انجام داده نیز با آمار آژانس خبری پژواک نزدیک می باشد.

مجددی افزود: «تحقیق ما هم نشان می‌دهد که دو عامل می‌تواند دلیل سقوط رسانه‌ها در افغانستان بوده باشد، در قدم نخست مشکلات اقتصادی که عمده ترین عامل در توقف نشرات رسانه‌ها بخصوص رادیوها بوده و نبود قوانین و حمایت نظام حاکم نیز در تعدادی از رسانه‌ها بی تاثیر نبوده‌است.»

وی گفت که اتحادیۀ ژورنالستان آزاد افغانستان بارها از جامعۀ جهانی برای حمایت از رسانه تقاضای همکاری نموده‌است.

همچنان به گفتۀ او، نیاز است که امارت اسلامی برای حمایت از آزادی بیان و رسانه‌ها – که مطابق با منافع ملی و ارزش‌های مردم افغانستان نشرات دارند –  با اجرایی کردن قوانین، ایجاد کمیسیون دسترسی به اطلاعات، تقویۀ کمیسیون رسیده‌گی به تخلفات رسانه‌یی، کاهش مالیات و صرفیۀ برق، رسانه‌های کشور را حمایت نماید.

مولوی عبدالحق حماد، رئیس نظارت بر نشرات رسانه‌های وزارت اطلاعات و فرهنگ می‌گوید، آماری که پژواک در مورد رادیوها ارایه کرده از سوی این وزارت نیز تایید می‌باشد و وزارت نیز این آمار را نشر کرده‌است.

او در مورد ۱۸ رادیویی که شامل فهرست وزارت اطلاعات و فرهنگ نبوده، اما پژواک دریافته است می‌گوید، ممکن این رادیوهایی باشد که وزارت نیافته و یا بعد از جمع‌آوری آمار وزارت فعال شده باشند.

وزارت اطلاعات وفرهنگ امروز با نشر پیامی در رابطه به تجلیل از روز جهانی رادیو مصادف با سیزدهم ماه فبروری نگاشته‌است که  وزارت اطلاعات و فرهنگ با در نظرداشت ارزش‌های اسلامی و ملی متعهد به آزادی بیان وحمایت کامل از رسانه‌های همگانی به ویژه رسانۀ رادیو و حق  دسترسی به اطلاعات می‌باشد.

بازدیدها: 229