تحلیل‌گران: توافق‌نامۀ دوحه نقض شده‌‌است، باید به طور کامل عملی شود

کابل (پژواک، ۱۰ حوت ۱۴۰۱): آگاهان امور توافق‌نامۀ دوحه را یک تصمیم خوب و تاریخی برای پایان دادن به جنگ و خروج نیروهای خارجی از کشور می‌دانند، اما می‌گویند، این توافق‌نامه نقض شده‌است و بر اساس این قرارداد دروازه‌ مذاکرات بین‌الافغانی باید بسته نشود.

توافقنامۀ دوحه در ۱۰ حوت سال ۱۳۹۸هـ. ش میان  زلمی خلیلزاد، نمایندۀ ویژۀ امریکا برای پروسۀ صلح افغانستان و ملا عبدالغنی برادر - که اکنون به عنوان معاون ریاست‌الوزراء حکومت سرپرست افغانستان ایفای وظیفه می‌کند - در دوحه، پایتخت قطر با حضورداشت نماینده‌گان نزدیک به ۶۰ کشور و سازمان به امضاء رسید.

بر اساس این توافق‌نامه، نیروهای خارجی افغانستان را ترک کردند. در توافق‌نامه آمده‌است از تهدید علیه  امریکا و متحدانش از خاک افغانستان باید جلوگیری شده و مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شود.

مذاکرات بین‌الافغانی در دوحه آغاز شد، اما بی نتیجه بود و  در ۲۴ اسد سال ۱۴۰۰ حکومت پیشین سقوط کرد و حکومت سرپرست کنونی جایگزین آن شد.

امروز (چهارشنبه) سومین سالگرد توافق‌نامۀ دوحه در ارگ برگزار شده بود و مقام‌های امارت اسلامی افغانستان گفتند، ایالات متحدۀ امریکا مکرراً توافق‌نامۀ دوحه را نقض کرده‌است، نیاز به تعامل با جهان است و امارت اسلامی خواهان تعامل خوبی با همه کشورها می‌باشد؛ اما ایالات متحده نه تنها این‌که با حکومت افغانستان تعامل نمی‌کند، بلکه سایر کشورهای جهان نیز احصار کرده‌است.

زهدالله امرخیل تحلیل‌گر روابط بین‌الملل به آژانس خبری پژواک گفت، این توافق‌نامه میان امارت اسلامی و امریکا تصمیم خوبی هم برای افغانستان و هم برای سایر کشورهای خارجی بوده‌است؛ زیرا جنگ جاری در کشور با آن به پایان رسید.

وی می‎گوید، فایدۀ آن برای کشورهای خارجی این بود که از افغانستان خارج شدند و از هزینه‌هایی که برای جنگ ها مصرف می‌کردند، نجات یافتند.

امرخیل می‎گوید: وعده‌های که توسط دو طرف در این توافق‌نامه صورت گرفته بود، هر دو طرف آنرا نقض کردند و پروسۀ عملی شدن کامل آن تاکنون به کندی پیش می‌رود.

موصوف گفت: «نمونه خوبش این است که امریکا گفته بود، نام‌ سران امارت اسلامی را از لیست سیاه حذف می‌کند، و در حکومت‌داری به آنان همکاری می‌کند، اما صورت نگرفته‌است؛ حریم هوایی افغانستان نقض می‌شود که اینمشکل دیگری است، بنا بر این گفته می‌توانیم که این توافق‌نامه به گونۀ کامل عملی نشده‌است؛ از سوی هر دو طرف نقض شده‌، اما توسط امریکا اندکی بیشتر نقض شده‌است؛ چون آنان قدرت زیادی دارند، از آن‌ها انتظار می‌رفت که به وعده های‌شان پایبند خواهند بود، اما متعهد نماندند، تحصیلات دختران، نه سپردن کار به اهل‌کار، تشکیل ندادن حکومت فراگیر از موادری می‌باشد که از سوی امارت اسلامی عملی نشده‌است.»

امرخیل می‎گوید، اینکه گفتگوهای بین‌الافغانی بخشی از این مذاکرات بود و افغانستان خانۀ مشترک همه افغان‌هاست، بنابراین دروازه‌های مذاکرات بین‌الافغانی باید همیشه باز باشد.

وی گفت: «بهتر این است که این دروازه‌ها باید هرگز بسته نشود و هر کسی که خود را در حکومت نمی‌بیند یا خواست‌های دیگری دارد، باید روی میز بنشیند و با ایشان صحبت شده و صدایش شنیده شود.»

وی می‌گوید، به معضل طولانی کنونی کشور باید از طریق مذاکرات بین‌الافغانی نقطۀ پایان گذاشته شود.

قاضی نجیب‌الله جامع، آگاه امور سیاسی نیز می‌گوید که این قرارداد یک قرارداد تاریخی برای افغان‎ها بود؛ زیرا یک جنگ‌ جهانی در افغانستان با آن به اتمام رسید و بحث مهمی بود که باید در گذشته صورت می‌گرفت و نتیجۀ مثبتی را در پی می‌داشت.

جامع می‌گوید، خروج عجولانۀ نیروهای امریکایی از افغانستان، خلاء قدرت در درون کشور، رفتن مقام‌های پیشین به کشورهای خارجی و فروپاشی نظام جمهوری باعث شد تا بخش مهمی از توافق‌نامۀ دوحه که مذاکرات بین‌الافغانی بود، با مشکل روبه‌و شود.

او می‌گوید، اگر این گفتگوها مطرح می‌شد، خلاء قدرت به میان نمی‌آمد و انتقال مسالمت‌آمیز قدرت صورت می‌گرفت، پس سرآغاز یک فعالیت سیاسی بهتر در افغانستان خواهد بود، ثبات ملی در کشور برقرار می‌شد و سر از امروز در یک وضعیت خوبی خوهیم بود.

وی می‌افزاید، توافق‌نامۀ یادشده در ابتدا از سوی امریکا نقض شد؛ قبل از اینکه این تضمین را عملی کند، نیروهای خود را بیرون کرد و افغانستان را در یک انزوا پشت‌سر گذاشت.

جامع می‌گوید: «بند چهارم توافق‌نامه دوحه به مذاکرات بین‌الافغانی اختصاص داده شده‌است، اگر این قسمت عملی نشود، این توافق ماهیت خود را از دست داده و ثبات دائمی را بدست نخوهیم آورد؛ مسؤولیت حکومت کنونی، جامعۀجهانی و همه افغان‌ها است که برای گفتگوهای بین‌الافغانی با هم بنشینند که مسؤولیت بیشتر آن بر عهده حکومت حاکم است، قدرت را طوری تقسیم کنند که تمام مردم خود را در آن ببینند، مردم باید به جمهوریت و امارت تقسیم نشوند، تلاش کنند تا یک قانون اساسی ملی داشته باشیم و در این قانون، شرایط تعیین زعامت ملی مشخص باشد و در انتخاب آن آرای مردان و زنان افغان مساوی باشد.»

وی می‌گوید، در همین حال باید لویه جرگۀ در کشور برگزار شود و در این جرگه باید همه مردم افغان‌ها با هم بنشینند و برای یک آینده بهتر فکر شود.

جامع می‌افزاید: «من به این باور استم که اگر مقام‌های حکومت فعلی خواهان ثبات در افغانستان هستند، آنان باید در تمام بخش‌های که مذاکرات بین‌الافغانی را به موفقیت می‌رساند، ثبات ملی حاکم می‌کند، به افغان‌ها حق بدهند، به دختران حق تعلیم بدهند و تغییراتی را در کابینه ایجاد کنند.»

وی می‌گوید، بند ناقص توافق‌نامۀ دوحه در مورد آغاز مذاکرات بین‎الافغانی که باید امریکا و مقام‌های حکومت پیشین آنرا عملی می‌کردند، باید از سوی حکومت کنونی تکمیل شود و برای ثبات دوامدار در کشور باید مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شود.

امارت اسلامی افغانستان در اعلامیه‌یی که به مناسبت سومین سالگرد توافق‌نامۀ دوحه نشر کرده، گفته‌است که این قرارداد سرآغاز پیروزی و آزادی بزرگ برای افغان‌ها شد و افغانستان از اشغال و جنگ ۲۰ ساله بیرون شد.

ملا عبدالغنی برادر معاون اقتصادی ریاست‎الوزراء در نشستی که امروز در این خصوص برگزار شده بود گفت، امارت اسلامی افغانستان به تمام بندهای این توافق‌نامه متعهد مانده‌است، حکومت فراگیر تشکیل داده، امنیت مردم را تأمین کرده و به منظور تقویت اقتصادی اقداماتی جدی را روی دست گرفته‌است.

وی افزود، امریکا این توافق‌نامه را نقض کرده‌است و نه این‌که با حکومت افغانستان تعامل نمی‌کند، بلکه سایر کشورهای جهان نیز احصار کرده‌است و اجازه نمی‌دهد تا کشورهای دیگر در عرصه‌های اقتصادی با افغان‌ها تعامل کنند.