رسم‌ و عنعنات افغان‌ها در مراسم عروسی‌ها؛ چه تغییراتی نسبت به ۳۰ سال قبل در این رسوم رونما شده‌است

کابل (پژواک، ۶ ثور ۱۴۰۳): باشنده‌گان ولایت‌های مختلف کشور از پدید آمدن تغییرات در مراسم عروسی‌های شان سخن زده می‌گویند، در گذشته‌ها مراسم عروسی ساده و کم‌هزینه بود، اما اکنون با بیشترشدن رواج‌ها، هزینۀ این مراسم نیز افزایش یافته‌است.

مراسم عروسی در هر کشوری، دارای رسومات خاص خود می‌باشد، افغانستان نیز مانند سایر کشورها سنت‌های خاص خود را برای ازدواج دارد و در ولایت‌های مختلف کشور رسم و رواج‌های مختلف دارند.

کابلیان: سابق مراسم عروسی‌ها ساده و خلص بود

شهناز۸۰ ساله، باشندۀ شهر کابل به آژانس خبری پژواک گفت: «عروسی یعنی تشکیل خانواده، دختر و پسر با هم ازدواج می‌کنند و از زنده‌گی مجردی بیرون می‌شوند؛ در گذشته‌ها محافل عروسی کابلیان بسیار ساده می‌بود، مردم زیاد پشت زرق و برق نمی‌گشتند، اما امروز بسیار گپ‌ها را کشیده‌اند که کمر داماد بیچاره را می‌شکنه.»

وی افزود: «در شهر کابل، حدود ۳۰ سال قبل پس از گرفتن لفظ، پدر دختر مراسم شرینی را برگزار می‌کرد، طویانه نداشتیم، نظر به وضعیت اقتصادی داماد یک محفل عروسی برگزار می‌شد. در آن محفل بیش از ۳۰۰ تن را خبر نمی‌کردند و در آخر تخت جمعی بود.»

او در ادامه گفت: «اما حالی مراسم شرینی‌خوری را سر داماد می‌کنند، مراسم شب حنا، محفل عروسی و حتی تخت جمعی بیشتر در هوتل می‌گیرن، در محفل عروسی کم از کم ۵۰۰ نفر خبر می‌کنند، جهیزیۀ دو طرفه، طلا شامل سیت، چوری .... لباس‌های قیمتی همه مصارف گزاف کمر داماد را می‌شکنه در آن وقت داماد قرضدار نمی‌شد، اما حالی از هر کس که می‌شنوی می‌گوید که داماد قرضدار است.»

برخی جوانان در نیمروز به دلیل بلند بودن هزینۀ ازدواج تا ۹ سال نامزد می‌مانند

فاطمه، باشندۀ شهر زرنج گفت: «عروسی‌ها در سابق ساده و پیاده بود، اما حالی جوانان را بدبخت می‌کند، یک جوان از ۶ تا ۹سال نامزاددار می‌ماند، بخاطری که مصارف عروسی‌اش را برآورده کرده نمی‌تواند.»

وی افزود، در مراسم عروسی‌های فعلی نسبت به گذشته تفاوت‌های زیادی آمده‌، به‌طور مثال تا ۳۰ سال پیش طویانه تا ۳۰ هزار افغانی بود، حالا ۶۰۰ هزار افغانی طویانه می‌گیرند‌.

به گفتۀ او، در گذشته‌ها مراسم عروسی بسیار شاندار نمی‌بود، در خانه برگزار می‌شد، به حدی ساده می‌بود که برای عروس، موتر را گلپوش نمی‌کردند، ستیج و جایگاه عروس تزیین نمی‌شد، ولی حالی بسیار خاص تزیین میشه و مراسم در هوتل برگزار می‌گردد.

یکی از باشنده‌گان لغمان: مردم حالا در مراسم عروسی‌ها سیالی می‌کنند

 محمدعارف، باشندۀ ولایت لغمان نیز از تغییرات در مراسم عروسی‌ها یاد کرده و می‌گوید: «در محافل عروسی در سال‌های گذشته نانی که برای مهمان تهیه می‌شد، کم هزینه بود، اما حالی ده‌ها نوع غذا برای مهمان‌ها تهیه‌ می‌شود.»

وی مراسم عروسی‌های پرهزینه را نگران‌کننده خواند و افزود: «در عروسی‌ها هم سیالی شده که دیگران اینقسم عروسی کردند، چرا ما نکنیم.»

او می‌گوید که در گذشته طویانه به پول افغانی گرفته می‌شد، ولی حال مردم دالر می‌گیرند و بیشتر خانواده‌ها به دخترشان جهیزیه نمی‌دهند، در حالی که در گذشته از پول طویانه به دختر جهیزیه خریده می‌شد.

در مراسم عروسی‌های نورستانی‌ها تغییرات زیادی نیامده

حنیفه نورستانی، باشندۀ ولایت نورستان که از عدم رونما شدن تغییرات زیاد در مراسم عروسی‌ها نسبت به سال‌های قبل سخن زده می‌گوید: «در سابق پول طویانه رواج نبود، وقتی دختر نامزد می‌شد در مقابل از خانوادۀ بچه در بدل پول حدود ۱۰ تا ۲۰ راس گاو طلب می‌کردند؛ چون اکثر مردم این ولایت مالدار اند. اما حالا این رواج تغییر کرده و در طویانه پول نقد می‌گیرند.»

 به گفتۀ وی، از گذشته تا حال در کنار این‌که تمام وسایل مورد نیاز اتاق عروسی از سوی پدرش خریداری می‌شود، ۲۰ بوری جواری و پنیر تازه و یک راس گاو  فربه نیز با عروس به قسم تحفه به خانۀ داماد فرستاده می‌شود.

موصوف گفت: «از گذشته‌ها تا حالی، در هر محفل دو تا سه گاو را ذبح و یخنی پخته می‌کنیم، گوشت را از یخنی جدا کرده و در یخنی آرد علاوه می‌کنیم تا به شکل فرنی غلیظ بیاید و پس از پخته شدن بروی آن روغن زرد می‌ندازیم و برای مهمانان در کاسه‌ها تقسیم می‌کنیم.»

وی می‌گوید، کسانی‌که در مراسم عروسی اشتراک کرده نتوانند، برای شان یک مقدار گوشت تازه از سوی خانوادۀ داماد فرستاده می‌شود.

در دایکندی گله از گاو گوسفند به پول نقد تغییر کرد است

سیدحبیب‌الله اکبری، باشندۀ ولایت دایکندی که مدت دو سال از عروسی‌اش می‌گذرد در مورد رسم و رواج‌های عروسی در سابق و حالا در این ولایت گفت: «مردم ولایت ما اکثرا شیعه هستند، رسم و رواج خاص خودشان را دارند؛ در گذشته طویانۀ پول نقد نبود، بلکه گاو گوسفند بود و جهیزیه هم صندوق‌های قدیمی بود، فرش خانه  نمد و چیزی بنام پلاس بود.»

وی افزود: «عروس را با اسپ و یا موترهای قدیمی جیپ به خانۀ داماد می‌آوردند، در محفل زنان دایره زنی می‌کردند، زیاد آرایش نمی‌کردند و به آرایشگاه نمی‌رفتن، نان محفل شوربای گوشت گوسفند و یا بز بود.»

اما به گفتۀ او، با سپری شدن زمان در رسم و رواج‌های عروسی‌ها در این ولایت نیز تغییرات به وجود آمد؛ به‌گونۀ مثال، گله از گاو گوسفند به پول نقد تغییر کرد، اما مقدار پول گله نظر به قیمت گاو گوسفند تعیین می‌گردد، مراسم عروسی نیز مجلل برگزار می‌شود، غذاهای متنوع تهیه می‌گردد و برای عروس موتر گلپوش می‌آورند.

در کنر حالا طویانه به‌طور نقدی می‌باشد

افتخار مشوانی، باشندۀ ولایت کنر می‌گوید: «عروسی‌ها نسبت به گذشته زیاد تغییر کرده، در گذشته طویانه رواج نبود، بجای پول ۲۵ راس گوسفند و یا  ۴ راس گاو به پدر عروس می‌دادند، نکاح بچه و دختر را بسته می‌کردند.»

وی افزود: «داماد تا زمانی که مواشی را برای پدر دختر نمی‌داد، عروس در خانۀ پدر می‌ماند و طفلش نیز در خانۀ پدر تولد می‌شد.»

موصوف گفت، در گذشته عروس را که به خانۀ شوهر می‌بردند، موتر گلپوش نبود دو چوب را قالین می‌انداختند و مردان آن را بالای شانه‌های شان بلند کرده عروس را انتقال می‌دادند، اما اکنون عروس را توسط موتر گلپوش مجلل انتقال می‌دهند.

به گفتۀ او، در محفل عروسی حیوان را ذبح می‌کردند، گوشت آن را یخنی و در یخنی آن ارد را علاوه می‌کردند که بنام جوش یاد می‌شد،  برای مهمان توزیع می‌کردند، اما اکنون برای مهمانان غذا‌های متنوع تهیه می‌گردد.

در پکتیا طویانۀ کمر شکن رواج است

اجمل، باشندۀ ولایت پکتیا می‌‌گوید که نسبت به ۳۰ سال قبل طویانه از سه لک به ۱۲ لک افغانی افزایش یافته‌است.

وی افزود، در گذشته‌ها در محافل تنها برنج و گوشت برای مهمانان تهیه می‌گردید، مهمانان به سه صد نفر می‌رسید، اما حالا انواع خوراکی‌ها، میوه و حتی نوشابه‌ها تهیه می‌شود و در هر محفل از بیش از یک هزار تن دعوت می‌شوند و برای عروس در سابق ۵ جوره لباس خریداری می‌شد، اما حالا ۴۰ جوره لباس خریداری می‌شود.

در هرات برخی تغییرات در مراسم عروسی‌ها رونما شده

گل‌احمد امید، باشندۀ ولایت هرات می‌گوید، رسم و رواج‌ها در شهر و ولسوالی‌های این ولایت متفاوت می‌باشد، طوری‌که در شهرها مصارف طویانه کمتر است، اما در ولسوالی‌ها بیشتر می‌باشد، ولی آنچنان تغییرات زیادی در مراسم عروسی‌ها رونما نشده‌است.

به‌ گفتۀ وی، قبل از این‌که شرینی بدهند بزرگان و نزدیکان هر دو طرف روی مسائل طویانه، عروسی، شیرینی‌خوری، جهیزیه، عيدی، نوروزی، زمستانی، تابستانی بهاری، خزانی و غیره چانه زنی می‌کنند.

او می‌گوید، پرداخت طویانه در مرکز این ولایت حدود یک الی سه لک افغانی می‌باشد، به دلیل طویانه کم جهیزیه را خانوادۀ داماد آماده می‌کند، اما در ولسوالی‌ها از شش لک الی دوازده لک افغانی طویانه تعیین می‌شود، ولی جهیزیه را خانوادۀ عروس تهیه می‌کند.

در مراسم عروسی بدخشانی‌ها تغییرات خاصی نیامده‌است

رفیع‌الله رشیدی، باشندۀ ولسوالی شهدای ولایت بدخشان می‌گوید، در رسم و رواج عروسی‌ها نسبت به قبل چندان تغییراتی رونما نشده‌است.

موصوف گفت که طرفین روی مبلغ طویانه به توافق می‎رسند و نباید طویانۀ کمتر از دو لک افغانی باشد؛ زیرا پدر دختر از پول طویانه تمام وسایل مورد نیاز منزل عروس را به عنوان جهیزیه خریداری می‌کند.

وی می‌گوید که از گذشته‌ها تا حال لیست مصارف مراسم عروسی شامل ۲۰ بوری برنج، ۱۲ بوری آرد، ۲۰سیر گوشت،  دوصد سیر چوب، ده سیر کچالو، ده سیر پیاز، دو کارتن رب بادنجان رومی، یک کارتن چای سیاه و سبز، به خانوادۀ داماد سپرده می‌شود.