سه ساله‌گی ا.ا؛ دستاوردها و چالش‌های سیاست خارجی آن

کابل (پژواک، ۲۴ اسد ۱۴۰۳): برخی از تحلیلگران، سیاست خارجی ا.ا اسلامی را به دلیلی که «اقتصادمحور است و موازنه بین قدرت‌های بزرگ را حفظ کرده‌«، می‌ستایند، اما می‌گویند که برای به رسمیت‌شناسی باید به مشکلات در داخل کشور رسیده‌گی صورت گیرد و خواست‌های مشروع مردم پذیرفته شود.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی می‌گوید، دستگاه سیاسی و دیپلماتیک افغانستان درخشش بسیار خوبی داشته، با شرایط بسیار دشواری مقابله کرده و توانسته‌ تا یک جال بزرگ دیپلماتیک را پهن کند و روابط افغانستان با کشورهای دیگر را بیشتر تقویت بخشد.

امارت اسلامی به‌تاریخ ۲۴ اسد سال ۱۴۰۰ هـ.ش دوباره به قدرت رسید و علاوه بر اینکه با ده‌ها کشور از طریق نماینده‌گی‌های سیاسی تعامل دارد، اما تاکنون حکومت سرپرست تازه ایجادشده به رسمیت شناخته نشده‌است.

آگاهان امور در مورد سیاست خارجی امارت اسلامی طی سه سال گذشته نظریات متفاوتی دارند.

سمیع‌الله احمدزی، آگاه امور سیاسی می‌گوید که سیاست امارت اسلامی هوشیارانه و مبتنی بر منافع ملی می‌باشد.

وی گفت: «امارت اسلامی همزمان با حاکمیت خود، پالیسی خارجی خود را اقتصادمحور اعلام کرد؛ یعنی در پالیسی اقتصادمحور زمینۀ بازی‌های استخباراتی مساعد نمی‌شود، پس به همین اساس امارت اسلامی توانست تا در سه سال گذشته خود را در سیاست خارجی مستقل ثابت کند.»

به گفتۀ وی، استقلال چیزی است که افغان‌ها در هر بخش خواستار آن می‌باشند و حکومت‌های مستقل می‌توانند حمایت مردم را بدست بیاورند و امارت اسلامی در این زمینه موفق است.

احمدزی می‌گوید: «همچنان امارت اسلامی توانست که در پالیسی خارجی موازنه میان قدرت‌های بزرگ را حفظ کند، حفظ موازنه بین قدرت‌های بزرگ چیزی بود که در آن حکومت‌های گذشته ناکام مانده بودند، به همین دلیل افغانستان نمی‌توانست ثبات پیدا کند، اینکه امارت اسلامی موازنۀ آن را حفظ کرده، پس یک حکومت باثبات دارد.»

به بیان وی، سیاست خارجی چیزی است که از طریق آن روابط با کشورهای حفظ می‌شود و ا.ا «بیش از چهل» نماینده‌گی سیاسی در کشورهای خارجی دارد و همچنان با اقدرت‌های بزرگ مانند کشور چین تعاملات دارد.

وی می‌گوید، طی سه سال گذشته امارت اسلامی توانست تا جهان را متقاعد سازد که بدیل ا.ا وجود ندارد و بهترین راه، راه تعامل است و جهان نیز از همه گزینه‌های قدرت نرم استفاده کرد و اکنون آن‌ها نیز پی برده‌اند که راه دیگری جز تعامل وجود ندارد.

احمدزی می‌گوید که با توجه به مسایل فوق، امارت اسلامی در سیاست خارجی خوب عمل می‌کند، اما می‌افزاید که حکومت سرپرست باید پالیسی خارجی خود را مدون سازد و این باید پس از تدوین قانون اساسی ترسیم شود.

زرغون‌شاه شینواری، کارشناس امور بین‌المللی به آژانس خبری پژواک گفت، روابط جهانیان با امارت اسلامی در سه سال گذشته یکسان نبود، هر دولت خارجی براساس اولویت‌ها و نیازهای خود با امارت اسلامی روابط داشته‌است.

وی گفت، قسمی‌که امارت اسلامی «در دایرۀ محرومیت دیپلماتیک قرار داده شده‌است»؛ بنابراین، امارت اسلامی نیز از روی مجبوریت سیاسی خود در روابط دیپلماتیک به کمیت اولویت می‌دهد، اما اگر به وضعیت جنجالی و تعداد کشورهایی که با امارت روابط دارند، نگاه شود، نمی‌توان با آن رضایت مقام‌های افغان و مردم حاصل شود.»

به گفتۀ وی، در حال حاضر کشورهای خارجی تاثیرگذار بجز از چین، روابط افغانستان و همسایه‌گان را در محور منافع و استراتیژی‌های خود می‌چرخانند و روز به روز جنجال‌های جدیدی را ایجاد می‌کنند.

به گفتۀ وی، دولت‌های همسایه می‌خواهند که روابط با حکومت سرپرست افغانستان را «در حلقۀ مسایل و مواد اولیۀ ضروری حفظ کنند، این تیوری حفظ افغانستان محتاج است، ما باید به مسایل اساسی و زیربنایی توجه کنیم.»

وی می‌گوید، مسلۀ به رسمیت شناختن امارت اسلامی افغانستان بسیار مهم و چنان حساس است که رفتن به ریشه‌های پنهانی آن نیاز به فکر عمیق دارد، اما در ظاهر چنین گفته‌ می‌شود که سرپیچی امارت اسلامی یا هر دو طرف از توافق‌نامۀ دوحه، عدم ایجاد حکومت همه شمول، حقوق بشری، محدودیت‌ها بر آموزش دختران و کار زنان از عوامل به رسمیت نشناختن امارت اسلامی است.

به گفتۀ وی، هر قسمی که باشد، نگرانی این است که پشت پرده مسئله دیگری نباشد، تا زمانیکه امارت کنونی براساس همین یا ساختار جدیدی به رسمیت شناخته نشده باشد، استقلالیت ملی افغانستان، حاکمیت ملی، هویت ملی و بین‌المللی، وحدت ملی، صلح با اعتماد و سیاست خارجی مستقل ملی هم زیر سوال و هم تحت تهدید است.

عزیز معارج، دیپلمات پیشین و کارشناس امور بین‌المللی می‌گوید، امارت اسلامی در سه سال گذشته در بخش سیاست خارجی ناکام مانده؛ چون که به گفتۀ وی، نتوانست که مطابق اصول بین‌المللی با جهانیان روابط برقرار کند.

به گفتۀ وی، امارت اسلامی با همسایه‌گان خود نیز روابط بهتر برقرار کرده نتوانست، اما شماری از کشورهای همسایه «به‌گونۀ سلیقوی» با کابل تا حدی روابط برقرار کرده‌است.

معارج می‌گوید، جهانیان شرایط خود را ارایه کرده‌ می‌گویند که اگر افراد مسلکی در حکومت گماشته شود، قانون اساسی ایجاد گردد، به حقوق بشری احترام گذاشته شود و حکومت همه‌شمول ایجاد گردد، حکومت سرپرست افغانستان به رسمیت شناخته خواهد شد.

مقامات حکومت سرپرست می‌گویند، حقوق تمام شهروندان در چارچوب شریعت محفوظ است، حکومت کنونی همه‌شمول است و برای  فراگیرتر شدن آن تلاش‌ می‌کنند. سخنگوی امارت اسلامی مدتی قبل در مورد قانون اساسی گفته بود: «ما با خلای قانونی مواجه نیستیم، شریعت اسلامی یک قانون بسیار جامع است که در حکومت و نظام وظیفۀ هر شخص را مشخص می‌سازد، در فقۀ اسلامی روی آن بحث صورت گرفته و جزییات وجود دارد.»

همچنان، توریالی همت آگاه امور سیاسی می‌گوید، سیاست خارجی امارت اسلامی در سه سال گذشته قابل ستایش است، سیاست خوبی را با خارجیان، همسایه‌ها و کشورهای منطقه بازی کرده‌است.

به گفتۀ وی، جهان با امارت اسلامی در سه سال گذشته «ظلم» کرده‌است؛ زیرا حکومت سرپرست افغانستان همه شرایط به رسمیت شناختن را که شامل جغرافیه، ملت، حکومت و حاکمیت است، تکمیل کرده‌است، اما باز هم آن را به رسمیت نشناخته‌است.

همت می‌گوید، روابط امارت اسلامی با کشورهای همسایه از جانب افغانستان بسیار خوب است، اما «این همسایه‌گان هستند که ظلم می‌کنند».

این آگاه امور سیاسی می‌گوید: «امارت اسلامی به این دلیل تاهنوز به رسمیت شناخته نشده‌است که جهان می‌گوید، امارت اسلامی با دستان خالی بودجۀ خود را در سه سال گذشته تامین کرده‌است، مامورین دارد، امنیت را در افغانستان تامین کرده‌‎، جزایر قدرت وجود ندارد، کوکنار از بین برد، افغانستان در فساد درجه یک بود، اکنون در درجۀ آخیر قرار دارد، در ناامنی درجه یک بود، اکنون در آخرین درجه قرار دارد و در امنیت درجه یک است، آنان می‌گویند اگر اکنون امارت را به رسمیت بشناسیم، یک حکومت مثالی می‌شود، در این صورت مردم ما نیز این چنین حکومت را می‌خواهند. حکومت‌های ما از بین می‌رود.»

به باور وی، موجودیت برخی سفارتخانه‌ها و دفاتر ادارات بین‌المللی در کابل و فعالیت نماینده‌گی‌های امارت اسلامی در شماری از کشورهای دیگر به نوعی به رسمیت شناختن امارت اسلامی است.

وی می‌گوید: «امارت اسلامی افغانستان هر کاری را انجام دهد، جهان آن را به رسمیت نمی‌شناسد، اما این فریضۀ امارت اسلامی نیز است و ملت نیز حق اسلامی و حقوقی بالای آن دارد که خواست‌های مشروع ملت را که با رسوم اسلامی و افغانی در تضاد نباشد، بپذیرد، به‌طور مثال بازگشایی مکاتب، سپردن کار به اهل آن، ظاهر شدن امیرالمومنین، در این صورت دنیا مجبور می‌شود که آن را به رسمیت بشناسد، زیرا اکنون می‌گوید که مردم از آن راضی نیستند، برخی‌ها در خارج هستند، برخی در کجا هستند، پس این‌که مشکلات داخلی خود را حل کنند و ملت نیز از فکر کار گیرد، شش صد تا هفت صد تن روزانه جان می‌دادند و شکر این نعمت را بجا آورند، زیرا امنیتی که در سه سال تامین شده‎است، در آن سر و مال همه مردم مصؤن است.»

اما محمدآصف صدیقی، آگاه دیگر امور سیاسی می‌گوید: «سیاست خارجی طالبان در مجموع به سمت منفی در حرکت است؛ به این دلیل به سمت منفی در حرکت است که ملت در وضعیت بسیار بدی قرار داد و دیگر این‌که خواست‌هایی که جهان از طالبان دارد، همان خواست‌های ملت افغان نیز است.»

وی نیز می‌گوید که کار باید به اهل آن سپرده شود، مکاتب و پوهتون‌ها به‌روی دختران باز شود.

به گفتۀ او، افراد نزدیک به امارت اسلامی وظایف دارند و امورات زندگی‌ آنان به خوبی پیش می‌رود، اما   مردم عام در وضعیت بدی قرار دارند، به همین دلیل است که مردم همه رزوه به کشور‌های دیگر مهاجر می‌شوند.

او می‌گوید که حکومت سرپرست باید به مشکلات مردم رسیده‌گی کند.

اما ادریس ځاځی، یک تن از کارشناسان دیگر امور سیاسی می‌گوید، در سه سال گذشته روابط خارجی امارت اسلامی تا حدی موفق بود، به این معنا که افغانستان اکنون در ده‌ها کشور نماینده‌گی سیاسی دارد و همچنان در کابل نیز نماینده‌گی سیاسی شماری از کشور‌ها فعال می‌باشند. به گفتۀ وی، این برای یک حکومت که جدید التاسیس باشد، یک کار بزرگ است.

او می‌گوید: «برای به رسمیت شناختن نطریات زیادی وجود دارد، برخی می‌گویند، اگر خواسته‌های امریکا پذیرفته شود، پس امارت اسلامی به رسمیت شناخته خواهد شد، تعداد دیگری می‌گویند، اگر خواسته‌های افغان‌ها پذیرفته شود، امارت اسلامی به رسمیت شناخته خواهد شد، اما در کل یک ابر قدرت (امریکا) در اینجا شکست خورده است، بنابراین این کشور بخاطر حفظ حیثیت خود به‌زودی در راستای به رسمیت شناختن امارت اسلامی گام‌ بر نخواهد داشت و نه هم به ‌کسی اجازه خواهد داد که امارت اسلامی را به رسمیت ‌بشناسد.»

ځاځی می‌گوید، امارت اسلامی باید برای بدست آوردن مشروعیت بین‌المللی، برخی کارهایی را در داخل کشور انجام دهد؛ زیرا مشروعیت بین‌المللی از مشروعیت داخلی به میان آمده، اگر مشروعیت داخلی به دست آید، در این صورت جهانیان نیز به مشروعیت علاقمندی نشان می‌دهند.

ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی به پژواک گفت: «مسلم است که دستگاۀ سیاسی و دیپلماتیک افغانستان درخشش خوبی داشته‌است و با شرایط بسیار دشواری مقابله کرده و توانسته است که یک جال بزرگ دیپلماتیک را پهن کند و روابط افغانستان را با سایر کشورها به گونۀ بهتری برقرار کند، با کشورهای همسایه، کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی، البته برخی کشورها که تا هنوز وارد تعامل دیپلماتیک با امارت اسلامی نشده‌اند، این مشکل خود آنان است، افغانستان تلاش و کوشش‌های خود را کرده و همچنان تلاش می‌کند.»

او گفت، سیاست خارجی امارت اسلامی توسط وزارت امور خارجه عملی می‌گردد، بسیار موفقانه پیش می‌رود و در این زمینه تا حد توان تلاش صورت خواهد گرفت.

مجاهد در مورد رسیده‌گی به مشکلات مردم و خواسته‌های آنان چیزی نگفت، اما قبل از این گفته بود که امارت اسلامی تلاش می‌ورزد تا به مشکلات مردم رسیده‌گی کنند و خواسته‌های مشروع آن‌ها پذیرفته شود.

بازدیدها: 34