آگاهان صحی: مدیریت نادرست زباله‌های طبی خطر جدی برای سلامت عمومی و محیط زیست است

کابل (پژواک، ۱۱جدی ۱۴۰۳): شماری از آگاهان امور صحی می‌گویند که زباله‌های طبی اگرچه به‌ ظاهر بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما به‌ عنوان یکی از چالش‌های بزرگ ‌محیط زیستی و صحی می‌تواند منبع آلوده‌گی‌های خطرناک و مریضی‌های جدی و همچنان وسیلۀ انتقال امراض باشد.

با رشد روزافزون جمعیت و توسعۀ بی‌سابقۀ مراکز صحی در شهر کابل، حجم زباله‌های طبی به طرز چشم‌گیری افزایش یافته و این موضوع به یکی از معضلات نگران‌کننده برای شهروندان و کارشناسان حوزۀ طبابت و محیط زیست تبدیل شده‌است. مدیریت نادرست این زباله‌ها نه‌تنها سلامت عمومی را تهدید می‌کند، بلکه خطرات جدی برای محیط زیست این شهر نیز به همراه دارد و این چالش توجۀ جدی مسؤولان و اتخاذ راه‌حل‌های پایدار را می‌طلبد.

زباله‌های طبی در مراکز صحی؛ از تولید تا دفع

داکتر فرحت دیبا نوید، مسؤول بخش وقایه و انتان شفاخانۀ کیور گفت که چهار نوع زباله در شفاخانه‌ها موجود است که زباله‌های با خطر بلند، زباله‌های با خطر نسبتاً متوسط، زباله‌های عمومی (شاروالی) و زباله‌های ایمنی می‌باشد.

او افزود، مدیریت درست این زباله‌ها شامل شش مرحله است که از اتاق مریضان و عملیات‌خانه‌ها آغاز شده و به ذخیره‌گاه‌های مخصوص ختم می‌شود و از لحاظ طبی اگر مدیریت نشود، مشکلات زیادی ایجاد کرده و آلوده‌گی محیطی را نیز به وجود می‌آورد.

به گفتۀ او، ماشینی که توسط آن زباله‌های طبی سوختانده می‌شود «انسناتور» نام دارد و زباله‌ها را به گاز، دود و خاکستر تبدیل می‌کند.

وی افزود، این ماشین دو بخش دارد که در بخش اول آن زباله‌های طبی به درجۀ ۷۰۰ الی ۱۰۰۰ سانتی‌گراد و در بخش دومش زباله‌ها به درجۀ ۱۰۰۰ الی ۱۲۰۰ سانتی‌گراد حرارت داده می‌شود؛ همچنان دود آن فلتر می‌شود و آب و هوا را هم آلوده نمی‌کند.

نامبرده گفت که به کارمندان شفاخانه نیز برنامه‌های آموزشی دایر می‌شود تا روش انتقال زباله‌ها و شیوۀ محافظت از خود را بهتر یاد بگیرند.

وی گفت که تمام شفاخانه‌ها باید بیشتر از سوی حکومت بررسی شوند تا بتوانند ماشین‌های انسناتور داشته باشند؛ چون این زباله‌ها خطرساز است.

خطر انتقال مریضی‌ها از زباله‌های آلوده

رنځوروال داکتر محمدعادل اختر، ترینر متخصص جراحی وجه فک و استاد اکمال تخصص وزات صحت عامه به آژانس خبری پژواک گفت که زباله‌های طبی یکی از چالش‌های عمده در قسمت تکثیر امراض گوناگون از لحاظ ویروسی، باکتریایی و امراض خطرناک سرطانی است.

او افزود که بعضی مواد ممکن از زباله‌های طبی در یک ساحه باشد و این موضوع باعث تشعشات خطرناک شده می‌تواند.

موصوف تصریح کرد، زباله‌های طبی در کشورهای عقب‌ماندۀ مانند افغانستان که مردم از آن آگاهی کامل ندارند و سیستم صحی درست وجود ندارد، باعث تکثیر امراض مختلف شده می‌تواند.

وی افزود که در زباله‌های طبی حلقات خون می‌باشد و نه‌تنها انسان‌ها، بلکه حیوانات هم از خطر آن در امان نیستند.

نامبرده زباله‌های طبی را به سه دسته زباله‌های پرخطر، متوسط و کم‌خطر تقسیم کرد.

داکتر محمدعادل اختر موجودیت زباله‌های طبی را چالش بزرگ در کشور خواند و تصریح کرد که اگر درست مدیریت نشود، وسیلۀ انتقال امراض انتانی، ویروسی، توبرکلوز، ایدز، هپتایت B، هپتایت C و سایر امراض می‌شود.

همچنان، داکتر محمدهاشم وهاج، رئیس شفاخانۀ وهاج و ترینر متخصص امراض تشخیصیه به آژانس خبری پژواک گفت، زباله‌های طبی انواع مختلف دارد که زباله‌های نوک تیز، زباله‌های ملوث با خون انسان و زباله‌های مواد مصرفی می‌باشد.

وی افزود که باید تمام این زباله‌‌ها در جعبه‌های جداگانه جمع‌آوری شده و به صورت درست و با درنظر گرفتن مقررات از بین برده شود.

به گفتۀ وی، بهتر است تا هر شفاخانه یک دستگاه انسناتور داشته باشد و زباله‌ها را در آن بسوزاند؛ ولی اگر دستگاه انسناتور ندارند در توافق با شرکت‌های مربوط این زباله‌ها را با تفکیک جمع‌آوری کرده و محو کنند.

وهاج تصریح کرد که انداختن زباله‌های طبی در کثافت‌دانی‌های عمومی ضرر زیادی دارد؛ چون اگر دست کسی به آن بخورد، آلوده می‌شود و مکروب به فرد انتقال می‌کند.

از جانبی، داکتر محمدجواد، مسؤول شعبۀ واکسین شفاخانۀ کیور گفت، شماری از کارمندان این شفاخانه که در هنگام عملیات و جمع‌آوری زباله‌های طبی به مکروب آلوده شده‌ بودند، برای واکسین نزدش مراجعه کرده‌اند.

وی افزود: «به آنان توصیه شده که اول زیر آب جاری دست خود را بشویند و با بنداژ پاک کنند، بیایند یک معاینات لابراتوار بدهند و بعداٌ بیایند واکسین کنند.»

نامبرده افزود که اگر این افراد واکسین نکنند، خطر مبتلا شدن به مریضی زیاد است.

شاروالی کابل: هیچ شفاخانه‌یی حق ندارد زباله‌های طبی را با زباله‌های عادی یکجا کند

نعمت‌الله بارکزی، نمایندۀ شاروالی کابل به آژانس خبری پژواک گفت که این اداره در سطح شهر سیستم تنظیفاتی مشخص خود را دارد و تمام زباله‌هایی که مربوط شفاخانه‌ها می‌شود، از طریق یک روش مشخص به شکل علمی از بین می‌رود.

موصوف گفت که هیچ شفاخانه‌یی حق ندارد زباله‌های طبی را با زباله‌های عادی یکجا کند و شاروالی کابل آن را انتقال بدهد.

نقش مردم در کاهش خطرات

انجنیر وحیدالله مسکین‌یار، باشندۀ شهر کابل گفت که زباله‌های طبی ضررهای زیادی دارد و در این عرصه باید همه مردم احتیاط کنند.

موصوف افزود که در شفاخانه‌ها از ماشین آلاتی استفاده شود تا بتواند زباله‌ها را به طریق معیاری آن محو شود.

گفتنی است که آژانس خبری پژواک تلاش کرد تا دیدگاه وزارت صحت عامه را در این زمینه بگیرد، اما داکتر شرافت زمان، سخنگوی این وزارت با تماس‌های مکرر در مورد پاسخ نداد.

نظارت حکومت از مراکز صحی

احمدفیصل بریالی، رئیس نظارت و تفتیش ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست کشور در گفتگو با آژانس خبری پژواک گفت که این اداره در زمینۀ مدیریت زباله‌های طبی کارهای زیادی کرده ‌و دستاوردهایی نیز داشته‌است.

او اضافه کرد که دستاورد بزرگ شان برگزاری نشست‌ها و توافق با اداره‌های ذیربط است.

موصوف تصریح کرد که باید زباله‌های شهری، کیمیاوی، طبی، ساختمانی و صنعتی توسط مردم شناسایی شود و خطرناک‌‎ترین آن که به صحت انسان‌ها ضرر دارد، زباله‌های طبی است.

به گفتۀ وی، ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست در روشنایی قانون کمیته‌یی را ایجاد کرده‌است که متشکل از ۱۱ ارگان است و این کمیته نه‌تنها در مرکز، بلکه در تمام ولایت‌ها فعالیت دارد.

بریالی خاطرنشان کرد که این کمیته ماهانه گزارش کاری خود را با این اداره شریک می‌کند.

طبق اظهارات وی، شرکت‌هایی که برای جمع‌آوری زباله‌های‌های طبی ایجاد شدند از ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست جواز اخذ کرده‌اند.

نامبرده تصریح کرد که شفاخانه‌ها، کلینیک، معاینه‌خانه‌ها‌، لابراتوارها و مکان‌هایی که زباله‌های طبی تولید می‌کنند و نزد این اداره ثبت است، هرازگاهی از آن نظارت صورت می‌گیرد.

بریالی علاوه کرد که تیم‌های ساحوی شان در ۲۲ ناحیۀ شهر کابل موظف شده‌اند و این مرکزها را نظارت می‌کنند.

به گفتۀ او، مرکزهایی که تخلف می‌کنند در اول از آنان تعهد کتبی گرفته می‌شودف اما برای مرتبۀ دوم همراه شان برخورد قانونی خواهد شد.

رئیس نظارت و تفتیش ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست از شهروندان کشور خواست تا در این زمینه احتیاط لازم را به خرچ دهند و با اداره‌های مربوط همکاری داشته باشند.