نگرانی از آلوده‌شدن روزافزون آب‌های زیرزمینی در دایکندی؛ چاه‌های فاضلاب غیرمعیاری محیط زیست و سلامت مردم را تهدید می‌کند

 نیلی (پژواک، ۴ سرطان ۱۴۰۴): در پی تداوم خشکسالی، کاهش بارنده‌گی و نبود سیستم معیاری فاضلاب، آب‌های زیرزمینی در شهر نیلی، مرکز دایکندی به‌گونۀ نگران‌کننده در حال آلوده‌شدن ‌است؛ موضوعی که نگرانی باشنده‌گان و مسؤولین محلی این ولایت را برانگیخته است.

شماری از مسؤولین محلی و باشنده‌گان در دایکندی می‌گویند، نبود سیستم معیاری دفع فاضلاب به‌ویژه در منازل مسکونی و ادارات، سبب آلوده‌شدن آب‌های زیرزمینی شده که نه تنها خطرات جدی برای صحت مردم دارد، بلکه محیط زیست را نیز تهدید می‌کند.

عارف صدیقی، سخنگوی ریاست حفاظت از محیط زیست دایکندی می‌گوید که به دلیل وجود چاه‌های فاضلاب غیرمعیاری، آب‌های زیرزمینی در شهر نیلی به‌صورت روزافزون در حال آلوده‌گی‌ است و این موضوع، آیندۀ ساکنان این ولایت را با خطر جدی روبه‌رو خواهد کرد.

او می‌افزاید که براساس بررسی‌های این ریاست، بیش از ۴۰ درصد از باشنده‌گان شهر نیلی و شماری از ادارات از چاه‌های فاضلاب غیرمعیاری یا جذبی استفاده می‌کنند و هیچ‌گونه سیستم معیاری دفع فاضلاب در این مناطق وجود ندارد.

نامبرده تصریح کرد که ورود عناصر بیرونی به‌ویژه مواد مضر به آب‌های زیرزمینی، موجب آلوده‌گی آب می‌شود؛ مسئله‌ای که نه‌تنها کیفیت آب را کاهش می‌دهد، بلکه زمینه‌ساز بروز بیماری‌های گوناگون نیز می‌گردد. به باور او، آب‌های آلوده بر تمام جوانب زنده‌گی و محیط‌ ‌زیست تأثیر منفی می‌گذارد و زنجیرۀ حیات را تهدید می‌کند.

او همچنین افزود که در شهر نیلی، چون منبع اصلی تأمین آب، منابع زیرزمینی است و سیستم کانالیزاسیون و دفع معیاری فاضلاب وجود ندارد، این وضعیت سلامت مردم و محیط زیست را به‌شدت نگران‌کننده ساخته‌است.

وی افزود: «در دایکندی، چاه‌های فاضلاب جذبی از عوامل اصلی آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی به‌شمار می‌رود؛ زیرا در بسیاری از موارد، چاه‌های سپتیک ساخته نشده و ساخت‌وسازها نیز غیرمعیاری است، از سوی دیگر، زمین این ولایت باز و نفوذپذیر است و در چنین شرایطی، آلاینده‌ها – به‌ویژه فاضلاب – به‌سرعت به منابع آب زیرزمینی نفوذ می‌کند که بسیار خطرناک است.»

او تأکید کرد که باشنده‌گان دایکندی، علاوه بر کمبود آب زراعتی، با کاهش منابع آب آشامیدنی نیز روبه‌رو هستند و ادامۀ آلوده‌گی چاه‌های آب نوشیدنی، بحران جدی و خطرناکی را برای سلامت مردم به‌وجود آورده‌است. او هشدار داد که آب‌های آلوده برای بازگشت به وضعیت سالم، دست‌کم پنج سال زمان نیاز دارد و مصرف این آب‌ها در این مدت می‌تواند بسیار خطرناک و حتی مرگ‌بار باشد.

موصوف از مردم خواست تا به ساخت چاه‌های سپتیک معیاری توجۀ جدی داشته باشند و افزود: «ساخت یک چاه سپتیک ممکن است بیش از پنجاه هزار افغانی هزینه داشته باشد، اما اگر دو سال از آب آلوده استفاده شود، هزینۀ درمان آن می‌تواند از ۲۰۰ هزار افغانی هم بیشتر شود. این در حالی است که آسیب‌های صحی آن نیز جبران‌ناپذیر است؛ پس چرا نباید این موضوع را جدی بگیریم؟»

او تصریح کرد که ریاست محیط زیست دایکندی برای مبارزه با آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی به دلیل موجودیت چاه‌های فاضلاب شهری، با همکاری ادارات تحت ریاست والی این ولایت در هر ربع جلسه برگزار می‌نماید و در تلاش کاهش چاه‌های جذبی می‌باشد.

سخنگوی محیط زیست دایکندی بیان داشت که آنان تلاش دارند موضوع چاه‌های جذبی را جدی بگیرند تا خطرات کاهش یابد.

او همچنان تصریح کرد، کمپاینی را در سطح شهر و از طریق شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های محلی دایکندی برای آگاهی مردم دربارۀ اضرار استفاده از چاه‌های جذبی نیز راه‌اندازی کرده‌اند.

با این حال، ریاست آب و انرژی دایکندی نیز از آلوده‌گی منابع آب‌های زیرزمینی ابراز نگرانی کرده و می‌گوید که هنگام ساخت خانه‌های مسکونی در گذشته، به ساخت چاه‌های فاضلاب توجۀ لازم صورت نگرفته و طرح‌های شهری به‌درستی تطبیق نشده‌است.

امیدعلی محمدی، آمر منابع آب ریاست آب و انرژی ولایت دایکندی گفت که براساس بررسی‌های آنان، آب‌های زیرزمینی در شهر نیلی در حال آلوده شدن است؛ یعنی آب خاصیت کیمیاوی و فزیکی خود را از دست می‌دهد.

او افزود که این اداره به‌منظور ارزیابی کیفیت آب، از چاه‌های آب آشامیدنی نظارت می‌کند و براساس این بررسی‌ها، مشکلات بسیار جدی است؛ زیرا اکثر چاه‌های آب آشامیدنی که در نزدیکی چاه‌های فاضلاب جذبی قرار دارد، خاصیت فزیکی و کیمیاوی آب‌ آن تغییر کرده‌است.

او تأکید کرد که بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از خانه‌ها در گذشته، بدون در نظر گرفتن اصول شهری و ساخت چاه‌های فاضلاب معیاری ساخته شده‌ و این موضوع اکنون به یک مشکل جدی در شهر نیلی مبدل شده‌است.

از سوی دیگر، محمد بنیادی، استاد پوهنتون در دایکندی باور دارد که استفاده از چاه‌های فاضلاب جذبی در سطح زمین، باعث نفوذ فاضلاب به آب باران و منابع ذخیرۀ آبی زیرزمینی می‌شود؛ منابعی که نقش مهمی در تغذیۀ چاه‌ها و چشمه‌ها دارد و در صورت آلوده‌گی، سلامت عمومی را با خطر جدی روبه‌رو می‌سازد.

او افزود که تشخیص آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی بسیار دشوار است و به همین دلیل ممکن است بخش زیادی از چاه‌های موجود در شهر نیلی آلوده باشد؛ زیرا در اطراف آن‌ چاه‌های فاضلاب وجود دارد.

بنیادی گفت که حدود پنجاه درصد از آب مصرفی مردم از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود. او افزود که استفاده از این آب‌های آلوده، در گام نخست منابع آب شیرین را تهدید می‌کند و برای سلامت انسان بسیار خطرناک است؛ زیرا می‌تواند موجب بروز بیماری‌های مختلف ساری شود.

وی تصریح کرد: «وقتی از آب‌های آلوده برای کشت و زراعت استفاده کنیم، خاک را هم آلوده می‌کند، تناسب عناصر ضروری خاک را برهم می‌زند و برای نباتات هم مضر می‌باشد، به خاطری که این آب‌ها جذب نباتات می‌شود، وارد چرخه مواد غذایی برای انسان‌ها می‌شود و همچنان اکوسیستم را دچار اختلال می‌کند و در کل بالای زراعت نیز تاثیرات منفی می‌گذارد.»

شماری از باشنده‌گان دایکندی نیز از وجود چاه‌های فاضلاب غیرمعیاری در این ولایت شکایت دارند و خواهان اقدامات جدی برای جلوگیری از آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی شده‌اند.

رضا رضایی باشندۀ شهر نیلی گفت که در این شهر چاه‌های فاضلاب اکثر منازل مسکونی و برخی ادارات جذبی می‌باشد که خطرات جدی برای صحت مردم دارد.

او افزود: «متاسفانه وقتی در اول مردم خانه جور کرده بودند در فکر چاه تشناب نبدند، بسیار ساده چاه جذبی در سطح زمین است که حتی برخی اوقات به طرف دره ها تخلیه می‌شود که بوی بدش تمام ساحه را می‌گیرد.»

وی علاوه کرد، این کار باعث می‌شود که چاه آب آشامیدنی خانه و دیگر خانه‌های اطرافش آلوده شود و سبب بروز انواع بیماری‌ها گردد.

رضایی تاکید کرد: «این کار مردم با آنکه همسایه آزاری می‌باشد، مردم دچار انواع امراض مزمن و ساری نیز می‌شوند و هر کس خودش باید در فکر خود و مردمش باشد و از همه می‌خواهم که برای جلوگیری از انواع بیماری‌ها و آلودگی‌ها این مورد را توجه جدی نمایند.»

شماری از داکتران در دایکندی هشدار می‌دهند که آب‌های آلوده، خطرات جدی برای سلامت انسان به‌همراه دارد.

رضا اختری، یکی از داکتران در دایکندی می‌گوید که استفاده از آب آلوده می‌تواند باعث بروز بیماری‌هایی مانند اسهال، استفراغ، درد شکم، مشکلات کلیوی، قلبی، اختلالات هورمونی، ضعف سیستم ایمنی، ناراحتی‌های عصبی و حتی مسمومیت شود.

او تأکید می‌کند که در صورت نبود دسترسی به آب آشامیدنی سالم، باید آب‌های مشکوک به آلوده‌گی پس از تصفیه و جوشاندن استفاده شود.

با این حال، سید غضنفر کاظمی، سخنگوی والی دایکندی گفت که ادارات مربوطه براساس شکایت‌ها و پیشنهادهای مردمی، دو روز پیش (دوم ماه سرطان) در ۴۶ منزل مسکونی نظارت و آزمایش آب آشامیدنی و چاه‌های فاضلاب معیاری و غیرمعیاری را انجام دادند که در نتیجه، چهار حلقه چاه آب آشامیدنی غیرقابل استفاده تشخیص شد.

وی علاوه کرد: «از چاه‌های فاضلاب ۴۶ خانۀ مسکونی نیز نظارت و بررسی شد که از آن جمله ۱۷ باب منزل مسکونی دارای چاه فاضلاب معیاری، ۱۶ خانه دارای چاه فاضلاب جذبی، هفت خانه دارای تانکر قابل استفاده، سه خانه دارای تشناب‌های انباری‌دار (فضای باز)  و سه خانه دیگر آب فاضلاب تشناب شان توسط نل به طرف بیرون خانه هدایت می‌شد.»

کاظمی علاوه کرد، به مالکین خانه‌هایی که چاه‌های فاضلاب غیرمعیاری دارند و سبب آلوده شدن آب‌ها می‌شود توصیه شده و تا ۲۵ روز مهلت داده شده که چاه‌های فاضلاب شان را معیاری بسازند.

او تاکید کرد که شمار زیادی از مردم نگرانی‌های خود را دربارۀ آلوده‌گی آب‌های زیرزمینی مطرح کرده‌اند. او از همه خواست تا در این زمینه همکاری کنند.

این در حالی‌است که شهر نیلی دایکندی یکی از شهرهای نوتأسیس بوده و به باور مردم، اکثریت خانه‌های مسکونی آن با معیارهای کامل شهری ساخته نشده‌است.