از حسرت کودکی تا امید بزرگسالی؛ روایت زنانی در شهر شبرغان که خواندن و نوشتن را می‌آموزند

شبرغان (پژواک، ۱۰ سرطان ۱۴۰۴): در یک صنف کوچک سوادآموزی در شهر شبرغان، مرکز ولایت جوزجان زنانی با سنین بالا و دختران جوان، با ارادۀ استوار، قلم به دست گرفته‌اند تا خواندن و نوشتن را بیاموزند؛ این فرصت آموزشی از سوی زنی فراهم شده‌ که خود در کودکی از آموزش بازمانده بود.

سایره جمال‌زاده، زن ۳۸ ساله‌ای ا‌ست با شش فرزند که در قریۀ قوره، در مرکز شهر شبرغان زنده‌گی می‌کند. او در کودکی تنها تا صنف سوم مکتب درس خوانده‌، اما اکنون برای صد زن کورس سوادآموزی راه‌اندازی کرده‌است.

سایره با صدای آرام و پرامیدش می‌گوید: «من تا صنف سوم مکتب رفتم، اما مشکلات خانواده‌ام اجازه نداد درس را ادامه دهم، اکنون می‌خواهم همان درسی را که از دست دادم، به دیگر زنان و دخترانی بدهم که مثل من از مکتب بازمانده‌اند.»

در کورس سایره، قرآن‌کریم، زبان دری، ریاضی و علوم دینی آموزش داده می‌شود؛ بیشتر شاگردان این کورس زنانی هستند که نان‌آور خانواده‌اند و با انگیزه‌ای قوی در آن شرکت می‌کنند.

سایره اما با نگرانی از کمبود کتاب و مواد درسی افزود: «ریاست معارف به ما کتاب داده، ولی کافی نیست.»

به گفتهٔ وی، زنان۴۰ و ۵۰ ساله و دختران در این کورس مصروف آموزش هستند.

در همین حال، ذکیه یکی از معلمین در این کورس می‌گوید که در این کورس در کنار سایر مضامین برای دختران و زنان کتاب‌های اسلامی آموزش داده می‌شود.

موصوف می‌گوید که اکثر مشمولین این کورس از خانواده‌های فقیر اند و حتی توانایی خرید قرطاسیه را ندارند، اگر از سوی کدام نهاد خیریه برای این کورس کمک شود، در کنار این که برای شاگردان قرطاسیه توزیع خواهند کرد، رقم جذب را بلند خواهند برد.

مشمولین این کورس آموزشی خرسند اند

در گوشه‌ای از صنف سوادآموزی، جایی میان صداهای آرام ورق‌زدن کتابچه‌ها و زمزمهٔ حروف الفبا، زنی با روسری کهنه اما چشم‌هایی پرنور با لبخند نشسته‌است؛ نامش بی‌بی‌جان است؛ ۵۸ سال دارد و یکی از مشتاق‌ترین شاگردان این صنف کوچک است.

او با نگاهی که هم خسته است و هم سرشار از امید، می‌گوید: «وقتی دختر بودم، مکتب رفتن برای ما دختران ممنوع بود، حالا می‌خواهم نام‌ها را بخوانم، جای دوکان و شفاخانه را بفهمم و از نادانی بیرون شوم، هر روز با امید می‌آیم، حتی اگر پایم درد کند.»

حالا اما سال‌ها پس از آن محرومیت تلخ، بی‌بی‌جان هر روز با شوق کودکانه راهی صنف می‌شود؛ حتی اگر پاهایش درد بگیرد، حتی اگر مسیر طولانی باشد.

در چهره‌ٔ بی‌بی ‌جان، نشانه‌های سال‌ها صبر و خاموشی دیده می‌شود، اما چیزی که بیشتر از همه به چشم می‌آید، روشنی نگاهی‌ست که هنوز هم به آینده باور دارد. داستان او، روایت زنی‌ست که هرگز برای یاد گرفتن دیر ندید و حالا با هر کلمه‌ای که می‌آموزد، بخشی از زنده‌گی‌اش را باز می‌کند.

بی‌بی جان سال‌های زیادی از عمرش را صرف کار بالای زمین کرده، مادر ۵ فرزند است و هشت نواسه دارد.

اما این تنها بی‌بی ‌جان نیست که در ایام پیری برای فراگیری سواد تلاش می‌کند، در کنار او زن ۶۵ سالهٔ دیگر نشسته. او نیز سخت می‌کوشد تا خواندن و نوشتن را یاد  بگیرد.

این زن که ساجده نام دارد، با چشمانی درخشان و دستانی لرزان، اما با اراده‌ای قوی، قلمی را میان انگشتانش گرفته و حروفی را می‌نویسد که معلمش روی تخته نوشته‌است.

ساجده که باشندهٔ شهر شبرغان است می‌گوید، ازدواج کرده،‌ مادر چهار پسر و دو دختر است، مادرکلان شش نواسهٔ قد و نیم قد نیز می‌باشد.

وی می‌گوید، با قدم گذاشتن در این مسیر در این سن، تازه طعم شیرین سواد را می‌چشد.

وی همچنان افزود: «تمام عمرم حسرت سواد را کشیدم، همیشه می‌خواستم معلم شوم، اما زندگی راه را بست، حالا وقتی قلم به دست می‌گیرم و کلمه‌ای می‌نویسم، حس می‌کنم دوباره متولد شده‌ام.»

ساجده لبخندی می‌زند، نگاهی به کتابچه‌اش می‌اندازد و ادامه می‌دهد: «درست است که به آرزوی کودکی‌ام نرسیدم، اما خوشحالم که هنوز هم می‌توانم بیاموزم و بخشی از آن رویا را زندگی کنم.»

در میان مشمولین این کورس مریم دختر ۱۴ ساله، باشندهٔ شهر شبرغان نیز مصروف یادگیری نوشتن و خواندن است.

 او که به دلایل مشکلات خانواده‌گی از رفتن به مکتب محروم شده بود،‌ از ایجاد این کورس قدردانی کرد و ‌گفت: «همه ما با شوق درس می‌خوانیم.»

وی از امارت اسلامی می‌خواهد که دروازه‌های مکاتب به‌روی دختران بالاتر از صنف ششم باز شود و برای کسانی که از مکتب بازمانده‌اند، صنوف تسریعی ایجاد شود.

مشمولین این کورس سوادآموزی خواستار افزایش همچو برنامه‌ها استند.

از سوی دیگر، محمدرفیق زاهدیار، مدیر عمومی سوادآموزی ریاست معارف ولایت جوزجان گفت که در ۱۴۹ کورس سوادآموزی در این ولایت ۳۹۴۷ شاگرد از طبقۀ ذکور و اناث مشغول آموزش سواد اند.

موصوف می‌گوید که در این کورس‌ها  ۷۸ معلم مصروف تدریس می‌باشند.