کابل (پژواک، ۴ سنبله ۱۴۰۴): آگاهان امور و دهاقین باتجربه میگویند که برای آبیاری زمینهای بیشتر با آب کمتر، باید سیستم آبیاری قطرهای در کشور ترویج یابد و حکومت و نهادهای مددرسان باید ضمن آگاهیدهی عامه برای دهاقین در این زمینه، کمکهای لازم را به آنان ارایه کنند.
وضعیت اقلیمی به سرعت در حال تغییر است؛ گرمایش زمین در برخی مناطق باعث خشکسالی و در برخی مناطق دیگر منجر به توفانها، بارندهگیهای شدید و سیلابها میشود.
افغانستان یکی از کشورهایی است که بسیار کم (۰.۱۹ درصد) گازهای گلخانهای را تولید میکند، اما بر اساس گزارشها، در میان کشورهای مواجه با بحران تغییرات اقلیمی، در جایگاه چهارم قرار دارد؛ این وضعیت بخش زراعت کشور را بهشدت متأثر ساختهاست؛ بخشی که هنوز منبع اصلی معیشت نزدیک به ۸۰ درصد افغانها محسوب میشود. بارانهای و سیلابهای بیموقع مرتبط با تغییرات اقلیمی باعث از بین رفتن و کاهش محصولات شدهاست. در حال حاضر، بسیاری از مناطق افغانستان تحت تأثیر خشکسالی قرار دارند.
این در حالی است که در افغانستان هنوز هم بیشتر زمینهای زراعتی به شیوههای سنتی آبیاری میشود و تعداد اندکی از مردم از سیستم آبیاری قطرهای استفاده میکنند.
سیستم آبیاری قطرهای چیست؟
آگاهان امور زراعتی میگویند که در این سیستم، آب از طریق لولهها و قطرهچکانها مستقیماً به ریشۀ گیاهان و درختان رسانده میشود و با مقدار کم آب، میتوان زمینهای زیادی را آبیاری کرد و حاصل بهتری از آن به دست آید.
انواع آبیاری قطرهای:
- سیستم فشار پایین: این سیستم برای آبیاری زمینهای کوچک و متوسط مناسب میباشد که بهگونۀ دستی یا با پمپهای کوچک کار میکند.
- سیستم فشار بالا: برای زمینهای وسیع و صنعتی مناسب است و برای فشار بلند نیاز به پمپها دارد.
- سیستم یکطرفه: در کنار ردیفهای کشتزارها، لولهها کشیده میشود و آب بهگونۀ قطرهای به گیاهان میرسد.
- سیستم دوطرفه: لولهها در دو طرف ردیفهای کشت نصب میشود و از طریق سوراخهای منظم، آب به ریشۀ گیاهان میرسد.
- سیستم حلقهای: لولههای سوراخدار به شکل دایرهای در اطراف ردیفهای کشتزارها نصب میشود.
- سیستم آبیاری قطرهای زیرسطحی: لولهها همراه با قطرهچکانها در عمق ۴۰ سانتیمتری زیر خاک میشود و آب را مستقیماً به ریشهها میرساند.
- سیستم لولههای ترکننده: آب آهسته آهسته از سوراخهای کوچک در طول لولهها میچکد؛ این سیستم برای باغها مناسب است.
- سیستم تیپ: از نوار پلاستیکی سوراخدار استفاده میشود که در ردیفهای گیاهان قرار گذاشته میشود و آن را آبیاری میکند.
- سیستم آبیاری هوشمند: با این سیستم زمان و میزان آبیاری از طریق موبایل کنترل میشود.
- سیستم آبیاری مایکرو سپری: آب را از بالا بر مزرعه پاش میکند.
علاوه بر این ممکن سیستمهای دیگر آبیار قطرهای نیز وجود داشته باشد.
پوهنیار مصطفی عابد، عضو کادری بخش اگرانومی پوهنځی زراعت پوهنتون کابل به آژانس خبری پژواک گفت، در سطح جهان سیستمهای مختلف آبیاری قطرهای وجود دارد، اما در افغانستان سیستمی که بیشتر مورد استفاده قرار گرفته و نتیجۀ خوب دادهاست، سیستم سادۀ آبیاری قطرهای سطحی است.
هزینه و فواید سیستم آبیاری قطرهای
عابد میگوید که هزینۀ سیستم آبیاری قطرهای وابسته به مساحت زمین، ارتفاع و عمق زمین، فاصلۀ منبع آب و همچنان میزان آگاهی مالک زمین و دهقان از این سیستم است، اما هزینۀ سیستم سطحی در افغانستان برای یک جریب زمین بهگونۀ اوسط بین ۳۰ تا ۴۵ هزار افغانی میباشد.
براساس معلومات وی، در حال حاضر برخی دهاقین در ولایتهای ننگرهار، هرات، نیمروز، زابل، بغلان و جوزجان از این سیستم استفاده میکنند، اما تعداد شان کم است. موصوف گفت، برخی دهاقین این سیستم را با هزینۀ شخصی ایجاد کرده و برای برخی دیگر هم توسط مؤسسات فعال گردیدهاست.
وی میگوید، در بسیاری مناطق کشور دهاقین با خشکسالی مواجه هستند؛ در چنین شرایط و در مناطقی که آب کم است، این سیستم بسیار مفید است.
براساس معلومات عابد، در شیوۀ سنتی آبیاری بین ۴۰ تا ۶۰ درصد آب ضایع میشود، در حالی که سیستم قطرهای از این ضایعات جلوگیری میکند و میزان حاصلات را نیز بالا میبرد.
وی میگوید که امارت اسلامی و نهادهای بینالمللی باید در این زمینه تلاش بیشتری کنند؛ به هاقین باید در ساخت این سیستم یارانه (سبسایدی) داده شود و همچنین آموزش و آگاهی لازم ارایه کنند تا این سیستم در افغانستان فراگیر شود.
نوید باور، یک کارمند تخنیکی سیستم آبیاری قطرهای در کندهار میگوید، از طریق این سیستم دهاقین میتوانند ۷۵ درصد آب صرفهجویی کنند.
وی میافزاید، این سیستم برای باغهای انار بسیار ضروری است؛ زیرا درختان انار نسبت به غرقآبی حساس است، برخی امراض در آن ایجاد میشود و میزان حاصل نیز کاهش مییابد.
وی میافزاید که این سیستم نه تنها آب را صرفهجویی میکند، بلکه دهقان میتواند کود را نیز صرفهجویی کند، در وقت معین آن را بدهد و همچنین از آفات و رشد علفهای اضافی جلوگیری نماید.
دهاقین چی میگویند؟
ولیخان، یک دهقان در منطقۀ دولتزی ننگرهار به آژانس خبری پژواک گفت، در منطقۀ آنها کسی از سیستم قطرهای استفاده نمیکند و نه هم با آن آشنایی دارد.
وی افزود: «این منطقه خشک است و سیستم قطرهای در آن نتیجۀ خوبی میدهد، رطوبت را حفظ میکند، چه نهال باشد و چه کِشت، بسیار خوب رشد میکند. ما میخواهیم این سیستم برای ما فراهم شود و ذخیرۀ آب نیز ساخته شود.»
روحالله روحانی، باشندۀ غزنی نیز گفت که بیشتر دهاقین در غزنی با سیستم آبیاری قطرهای آشنایی ندارند، اما وی قصد دارد این سیستم را در زمینهایش فعال کند.
وی گفت، دهاقین باید خود را با این سیستمهای جدید آشنا کنند و حکومت نیز در این زمینه آگاهی دهی عمومی و کمکهای مالی و تخنیکی برای مردم فراهم کند.
در عین حال، احمدجان باشندۀ قریۀ بادام ولسوالی نرخ میدانوردک میگوید که سطح آب در منطقۀ آنها بسیار پایین رفته و وی اکنون از سیستم آبیاری قطرهای استفاده میکند که نتیجۀ بسیار خوبی دادهاست.
وی گفت، یکی از همسایهگان وی در قریه در بخش زراعت در ایران کار میکرد، زمانی که چند سال قبل به کشور برگشت، برای زمینهایش سیستم آبیاری قطرهای ساخت، بعد از آن حالا تعدادی از دهاقین در این منطقه از این سیستم استفاده میکنند.
احمدجان افزود که او برای زمین خود دو اینچ آب دارد؛ با این مقدار آب بهطور معمول میتواند پنج جریب زمین را آبیاری کند، اما با استفاده از سیستم آبیاری قطرهای میتواند بین ۱۰ تا ۱۶ جریب زمین را آبیاری نماید.
به گفتهٔ وی، بسیاری از دهاقین با سیستم آبیاری قطرهای آشنایی ندارند و نمیدانند، هزینهای که میخواهند برای این سیستم صرف کنند، برای آنها سود خواهد داشت یا زیان، در حالی که این روش باعث افزایش محصولات زمینها میشود.
صفتالله، یک دهقان قریۀ جدید ولسوالی دامان ولایت کندهار نیز میگوید که از دو سال گذشته به اینسو زمینهای خود را با سیستم قطرهای آبیاری میکند و بسیار راحت شدهاست.
او گفت که هر سال در هشت جریب زمین خود محصولات مختلف میکارد، اما این هشت جریب زمین به شیوۀ سنتی حتی توسط پنج نفر هم قابل آبیاری نبود، اما اکنون وی به تنهایی از طریق سیستم آبیاری قطرهای آن را آبیاری میکند.
او افزود که از طریق سیستم آبیاری قطرهای هم مصارفاش کاهش یافته و هم حاصلات بهتری به دست میآورد.
به گفتۀ موصوف، سایر دهاقین نیز باید چنین سیستمی را ایجاد کنند.
حاتمی: تلاش میکنیم سیستم آبیاری قطرهای گسترش یابد
مولوی شیرمحمد حاتمی، سخنگوی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری میگوید که خشکسالیهای ناشی از تغییرات اقلیمی، دهاقین را در برخی مناطق با مشکلات مواجه کردهاست، اما از طریق سیستم آبیاری قطرهای دهاقین میتوانند با آب کمتر زمینهای بیشتری را آبیاری کرده و حاصلات خوبتر به دست آورند.
او بدون ارایۀ جزئیات گفت که این وزارت برنامههای زیادی برای مدیریت آب و رسیدهگی به مشکلات دهاقین دارد که یکی از آنها ترویج سیستم آبیاری قطرهای میباشد.
حاتمی همچنان افزود، این وزارت بهگونۀ جدی تلاش میکند که سیستم آبیاری قطرهای ترویج یابد.
GET IN TOUCH
NEWSLETTER
SUGGEST A STORY
PAJHWOK MOBILE APP