تأثیرات منفی تغییرات اقلیمی بر سلامت در افغانستان

کابل (پژواک، ۱۰ عقرب ۱۴۰۴): تغییرات اقلیمی در افغانستان بر بخش صحت نیز تأثیر منفی گذاشته و باعث گسترش برخی از بیماری‌ها گردیده‌است. کارشناسان تأکید دارند که باید در این زمینه آگاهی عامه داده شود و حکومت و جامعۀ جهانی اقدام‌های جدی روی‌دست گیرند.

وضعیت اقلیمی زمین به ‌سرعت در حال تغییر است؛ گرمایش زمین در برخی مناطق باعث خشکسالی و در برخی دیگر سبب توفان‌ها، باران‌های شدید و سیلاب‌ها می‌شود و یخچال‌های طبیعی را ذوب می‌سازد که سطح آب دریاها را بالا می‌برد.

تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی، به‌ویژه افزایش بارنده‌گی و ذوب یخچال‌های طبیعی می‌تواند خطرات زیرزمینی مانند زلزله و آتشفشان را نیز افزایش دهد.

افغانستان یکی از کشورهایی است که سهم بسیار اندکی (۰.۱۹در صد) در انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد، اما طبق اطلاعات دفتر هماهنگی امور بشردوستانۀ سازمان ملل (اوچا) در میان کشورهایی که بیش از همه با بحران اقلیمی روبه‌رو هستند، در جایگاه چهارم قرار دارد.

تأثیر تغییرات اقلیمی بر وضعیت صحی در افغانستان

داکتر وحدت الکوزی، رئیس طب معالجوی وزارت صحت عامه می‌گوید که بر اثر تأثیرات منفی تغییرات اقلیمی بیماری‌های عفونی افزایش می‌یابد؛ زیرا این نوع بیماری‌ها در شرایط و در درجۀ حرارت خاص رشد می‌کنند.

وی به‌‌عنوان نمونه می‌گوید که قبلاً در ننگرهار بیماری دینگی وجود نداشت اما اکنون در نتیجۀ تغییرات اقلیمی پیدا شده‌است و همچنان در کابل نیز اکنون بیماری ملاریا دیده می‌شود که قبلاً وجود نداشت.

به گفتۀ وی، تغییرات اقلیمی سبب کاهش منابع آبی و محصولات زراعتی شده و این مسئله باعث سوءتغذیه، به‌ویژه در میان کودکان گردیده‌است.

الکوزی می‌افزاید که تغییرات اقلیمی سبب وقوع زلزله و سرازیر شدن سیلاب نیز می‌شود و پس از این رویدادهای طبیعی به مردم مشکلات روانی نیز پیدا می‌شود.

ساعت ۱۲ شب نهم ماه سنبلۀ سال جاری زلزله‌ای به شدت ۶ درجه ریشتر در ولایات کنر، ننگرهار، لغمان، پنجشیر و نورستان رخ داد.

طبق آمار اعلام‌‌شدۀ حکومت، در نتیجۀ این زلزله در کنر ۲۲۰۵ نفر جان باختند و ۳۶۴۰ تن دیگر زخمی شدند؛ در ننگرهار ۱۲ نفر کشته و ۲۵۵ تن زخمی گردیدند و در لغمان نیز ۸۰ نفر زخمی شدند. در این زلزله ۶۷۸۲ خانه ویران شده‌است.

پس از این رویداد سازمان جهانی صحت در یک گزارش گفته‌است که زلزله‌زده‌گان کنر با مشکلات شدید روانی روبه‌رو هستند.

فردی به نام اخترمحمد در کنر که در زلزله ۱۷ عضو خانواده‌اش را از دست داده گفته‌است، خاطرات اعضای جان‌باختۀ خانواده‌‌اش، همیشه در ذهنش است و وی را دچار مشکلات روانی کرده‌است.

رئیس طب معالجوی وزارت صحت عامه می‌گوید که آلوده‌گی هوا ناشی از تغییرات اقلیمی باعث افزایش بیماری‌های تنفسی و حساسیتی می‌شود و این بیماری‌ها گاهی باعث سرطان نیز نیز می‌شود.

داکتر نیکو نشان مؤمن، متخصص بیماری‌های تنفسی در شفاخانۀ فرانسوی‌ها در کابل نیز می‌گوید که در اثر تغییرات اقلیمی بیماری‌های تنفسی در افغانستان «چندین برابر» افزایش یافته‌است.

وی می‌افزاید که گرمایش در افغانستان هر سال در حال افزایش است، به دلیل خشکسالی هوا آلوده شده و وزش بادها افزایش یافته‌است.

مؤمن می‌افزاید: «این کار به مرور زمان بالای امراض تنفسی تاثیر منفی می‌گزارد، خشکی هوا و تغییرات حرارتی نقش مهمی در افزایش بیماران تنفسی دارند.»

مردم متأثرشده

براساس یک گزارش دیگر آژانس خبری پژواک، شماری از باشنده‌گان غزنی می‌گویند که در این ولایت به ‌دلیل خشکسالی و آلوده‌گی شدید هوا مردم به امراض گوناگون مبتلا شده‌اند؛ مقام‌های صحی محلی نیز این موضوع را تأیید کرده و توصیه می‌کند که مردم باید رهنمودهای صحی را مدنظر بگیرند.

شیرآغا، یک باشندۀ منطقۀ زمۀ ولسوالی کلکان شهر کابل می‌گوید که از دو سال به این‌سو به بیماری تنفسی مبتلا شده‌است.

او می‌افزاید: «من در باغ‌ها و زمین‌ها کار می‌کنم، در منطقۀ ما همیشه بادها وجود دارد و در چند سال اخیر این وضعیت بدتر شده‌است، خودم هم می‌دانم که این بیماری از همین گرد و خاک برایم پیدا شد، داکتران نیز به من گفته‌اند که باید خود را از گرد و خاک حفظ کنم.»

وی می‌گوید که از دو سال به این‌سو در حال تداوی خود است اما هنوز هم از این بیماری رنج می‌برد.

نجیب‌الله، باشندۀ ناحیۀ ۲۱ شهر کابل می‌گوید: «ما در خانه ۱۱ نفر هستیم، اگر برایت بگویم که همه مریض هستیم، باور نخواهد کدی، همۀ ما مریض شده‌ایم، یکی گلو درد است، دیگری زکام است و یکی هم جان‌درد است.»

او می‌گوید که این بیماری‌ها به‌دلیل نبود باران و آلوده‌گی هوا به‌ وجود آمده‌است.

نظر کارشناسان

سیدمحمد سلیمان‌خیل، کارشناس امور اقلیمی می‌گوید که در چند دهۀ اخیر در سطح جهان افزایش نفوس، پیشرفت صنعتی، سوخت بی‌حد مواد فوسیل (نفت، زغال‌سنگ و گاز)، قطع جنگلات و از بین رفتن ساحات سبز سبب افزایش گازهای فضایی (مانند کاربن‌دای‌اکساید و میتان) شده‌است و این گازها گرمای آفتاب را در زمین حبس می‌کند و باعث بالا رفتن درجۀ حرارت می‌شود که به آن «اثر گل‌خانه‌ای» گفته می‌شود.

سلیمان‌خیل می‌گوید، در نتیجۀ همین وضعیت درجۀ حرارت عمومی زمین افزایش یافته، فصل‌ها بی‌ثبات شده، خشکسالی‌ها، سیلاب‌ها، باران‌های شدید و موج‌های گرما بیشتر شده و در افغانستان نیز این تغییرات بر زراعت، صحت، منابع آب و حتی اقتصاد مردم تأثیرات منفی گذاشته‌است.

وی هشدار می‌دهد که اگر جلو قطع جنگلات، آلوده‌گی هوا و مصرف غیرمسؤولانۀ انرژی گرفته نشود، این وضعیت بدتر خواهد شد.

راه‌حل

سلیمان‌خیل می‌گوید که باید آگاهی عامه در این زمینه افزایش یابد تا مردم از آب پاک استفاده کنند، درخت بنشانند، هوا را آلوده نسازند و حکومت نیز خدمات صحی را تقویت کند تا در زمان حوادث طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی بتواند به آسیب‌ دیده‌گان به‌موقع رسیده‌گی کند.

او می‌افزاید که دولت، نهادهای بین‌المللی و مردم باید به‌گونۀ مشترک برای حفاظت محیط زیست اقدامات عملی انجام دهند.

او می‌افزاید که با فرارسیدن زمستان آلوده‌گی هوا بیشتر می‌شود، مردم نیز باید از فلترها استفاده کنند و همچنان به مردم باید آگاهی عامه داده شود که در هنگام آلوده‌گی هوا چه تدابیری بگیرند تا بیمار نشوند.

داکتر مومن نیز می‌گوید که برای حل این مشکل باید آگاهی عامه در مورد پاکی هوا افزایش یابد، ساحات سبز گسترش یابند، جلو وسایط کهنه گرفته شود و حکومت در زمستان آینده مواد مناسب برای سوخت بخاری‌ها انتخاب کند.

او همچنان می‌افزاید که حکومت باید پلان‌های ملی برای مقابله با تغییرات اقلیمی تهیه کند و با نهادهای بین‌المللی هماهنگی بهتر داشته باشد تا در این بخش به افغانستان کمک شود.

محب‌الله بهار، سخنگوی ادارۀ ملی حفاظت محیط زیست می‌گوید که این اداره در سال گذشته در ۳۴ ولایت کشور حدود ۱۷۰۰ برنامۀ آگاهی‌دهی در مورد تغییرات اقلیمی در مساجد، پوهنتون‌ها، مکاتب و مکان‌های عمومی برگزار کرده‌است.

او می‌افزاید که این اداره در تمام ۳۴ ولایت کشور آمریت‌های آگاهی‌دهی دارد و این روند هنوز هم ادامه دارد.

وی گفت که افغانستان از اثر تغییرات اقلیمی به‌شدت آسیب دیده‌است، خشکسالی‌ها، باران‌های بی‌موقع، توفان‌ها و سیلاب‌ها مردم را در بخش‌های مختلف متأثر کرده‌است اما این اداره در داخل کشور و در سطح جهانی تلاش می‌کند تا به مشکلات مردم رسیده‌گی کرده و با پیامدهای منفی تغییرات اقلیمی مبارزه کند.