یوان‌دی‌پی: برگشت مهاجرین افغان «ساحات عودت» را با فشارهای شدید روبه‌رو کرده‌است

کابل (پژواک، ۳ قوس ۱۴۰۴): برنامۀ انکشافی ملل متحد (UNDP) با نشر گزارشی گفته‌است که عودت ۲.۳ میلیون مهاجر افغان در سال ۲۰۲۵ روند بهبود وضعیت در افغانستان را زیر فشار قرار داده‌است. این برنامه همچنان خواستار سرمایه‌گذاری در ساحات عودت و رفع محدودیت‌های کاری زنان شده‌است.

یافته‌های این گزارش که امروز در یک نشست خبری تحت عنوان «از عودت تا بازسازی برای عودت‌کنندگان افغان و جوامع میزبان» از سوی برنامۀ انکشافی ملل متحد منشتر شد، نشان می‌دهد که «ساحات عودت» در افغانستان با فشارهای فزاینده روبه‌رو هستند و جوامع محل برای جذب میلیون‌ها عودت‌کننده در شرایط رکود اقتصادی، تغییرات اقلیمی و زلزله‌های اخیر با چالش‌های جدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

مسؤولین برنامۀ انکشافی ملل متحد می‌گویند که این گزارش براساس یک نظرسنجی سراسری از نزدیک به ۴۹ هزار خانوادۀ افغان، شامل بیش از ۱٬۵۰۰ خانوادۀ عودت‌کننده، تهیه شده‌است.

در گزارش نگاشته شده که عودت‌کننده‌گان عمدتاً در ولسوالی‌های ولایات شرق و شمال کشور که پیش‌تر نیز با فقر شدید روبه‌رو بوده‌اند، مسکن‌گزین شده‌اند.

منبع می‌افزاید که این وضعیت رقابت برای دسترسی به کار، سرپناه، آب و سایر خدمات اساسی را تشدید کرده و ظرفیت‌های مقابله‌ای جوامع محل را فراتر از توان‌شان تحت فشار قرار داده‌است.

در گزارش گفته شده که نُه خانواده از هر ده خانوادۀ افغان گفته‌اند که برای بقا به راهکارهایی چون کاهش وعده‌های غذایی، فروش دارایی‌ها و اتکا بر قرض رو آورده‌اند.

بربنیاد یافته‌های این گزارش، میزان قرض‌داری در میان تمام گرو‌ه‌های نفوس گسترده است؛ به‌گونه‌ای که ۸۸ درصد خانواد‌ه‌های عودت‌کننده و ۸۱ درصد خانواد‌ه‌های جامعه میزبان با قرض مواجه هستند.

در گزارش آمده‌است که زلزله‌های ویران‌گر اخیر در ولایت‌های ننگرهار، کنر و سمنگان، همراه با سیلاب‌های ناگهانی و خشک‌سالی سال جاری، خسارات سنگینی بر جان و معیشت مردم وارد کرده‌است و این رویدادهای طبیعی خانه‌ها و زیربناها را به‌گونۀ گسترده تخریب نموده و میزان آسیب‌پذیری را در میان هر دو گروه ــ بیجاشده‌گان و جوامع میزبان ــ بیش از پیش افزایش داده‌است.

یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد، خانواده‌هایی که توسط زنان سرپرستی می‌شوند، از جمله آسیب‌پذیرترین و شدیداً متأثرترین گروه‌ها به شمار می‌روند.

کنی ویگناراجا، معاون سرمنشی ملل متحد و رئیس منطقه‌ای UNDP برای آسیا و اقیانوسیه می‌گوید: «در برخی ولایت‌ها، یک خانواده از هر چهار خانواده به زنان به‌عنوان نان‌آور اصلی وابسته‌است. بنابراین زمانی که زنان از کار منع می‌شوند، خانواده‌ها، جوامع و در نهایت کشور زیان می‌بیند.»

او می‌گوید: «محدودیت‌ها بر کارمندان زن در عملیات‌های بشردوستانه و برنامه‌های بهبود، به‌شدت نگران‌کننده است. کنار گذاشتن زنان از صفِ نخست خدمات‌رسانی، به معنای قطع‌شدن خدمات حیاتی برای کسانی است که بیشترین نیاز را دارند، از جمله عودت‌کننده‌گان و قربانیان رویدادهای طبیعی.»

یافته‌های گزارش نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در ساحات عودت، نتایج ملموس به‌دنبال داشته‌است.

در گزارش آمده‌است که برنامۀ انکشافی ملل متحد (UNDP) همراه با شرکا، برنامه‌های بهبود ساحه‌محور را در مناطق شرقی، شمالی و مرکزی کشور عملی می‌سازد که دسترسی به انرژی، خدمات صحی، آب و فرصت‌های کاری را برای هر دو گروه ــ عودت‌کنندگان و جوامع میزبان ــ بهبود بخشیده است.

استیفن رودریگز، نمایندۀ UNDP در افغانستان در نشست خبری امروز گفت: «با پیوند دادن فرصت‌های عایداتی، خدمات اساسی، سرپناه و همبستگی اجتماعی، می‌توان فشار را بر ولسوالی‌هایی که میزان عودت در آن‌ بلند است، کاهش داد و خطر بیجاشدگی ثانوی را کم ساخت.»

در گزارش بار دیگر بر ضرورت فوری رفع تمامی محدودیت‌ها بر زنان تأکید شده‌است.