تلاش، امید و کار؛ روایت زنان شاغل در برخی رستورانت‌ها در شهر کابل

کابل (پژواک، ۲۳ قوس ۱۴۰۴): شماری از زنان و دختران شاغل در رستورانت‌ها در شهر کابل، از مسؤولیت مدیریت گرفته تا مهمان‌داری و صفاکاری، نه تنها فضای آرام و مطمئنی برای مشتریان زن فراهم کرده، بلکه به تأمین نیازهای اقتصادی خانواده‌های خود نیز کمک می‌کنند.

قابل یادآوری است که در شهر کابل برخی رستورانت‌ها بخش ویژۀ زنان دارند که جدا از مردان است و خدمات آن توسط زنان ارایه می‌شود و برخی دیگر رستورانت‌های ویژۀ زنان هستند که هم کارکنان و هم مراجعین آن همه زن‌اند.

توبا سروری: هر زن می‌تواند مسیر زندگی خود را بسازد

توبا سروری ۲۳ ساله (نام مستعار)، با وجود مخالفت‌های خانواده و فشارهای اجتماعی، تصمیم گرفته که مستقلانه مسیر زنده‌گی‌اش را تعیین کند. او سه ماه می‌شود که به‌عنوان مهمان‌دار در یکی از رستورانت‌های شهر کابل کار می‌کند.

وی که به دلیل بیکاری و مشکلات اقتصادی، کار در رستورانت را انتخاب کرده، می‌گوید: «از همان ابتدا خانواده‌ام با کارکردن من در رستورانت مخالف بودند، اما با وجود همه فشارها تصمیم گرفتم به راهم ادامه بدهم؛ چون باور دارم هر زن می‌تواند مستقلانه تصمیم بگیرد و راه خود را دنبال کند.»

او در گذشته آرزو داشت خبرنگار شود، اما مشکلات اقتصادی مسیر زنده‌گی‌اش را تغییر داد. با این حال، کار در رستورانت برای او تجربه‌های  شیرینی نیز به همراه داشته‌است.

توبا با لبخندی آرام از خوش‌ترین خاطره‌اش یاد می‌کند: «روزی یکی از مشتریان از من خیلی قدردانی کرد و برایم انعام داد. این رفتارش واقعاً برایم دلگرم‌کننده بود.»

اما به گفتهٔ او، برخی اوقات با برخوردهای نا مناسب مهمانان نیز مواجه شده‌است.

با وجود چالش‌های کاری، توبا از شغلش لذت می‌برد و ارتباط با مردم را نقطهٔ قوت کار خود دانسته و می‌افزاید: «وقتی زنان و دختران به رستورانت ما مراجعه می‌کنند و وقتی لبخند می‌زنند، حس خوبی پیدا می‌کنم، تمام خستگی‌هایم رفع می‌شود و خوش می‌شوم که همجنسانم خوشحال استن.»

او اکنون با عبور از قضاوت‌ها و محدودیت‌ها، می‌خواهد آیندۀ بهتری برای خود بسازد. از سایر دختران می‌خواهد: «کار کردن شرم و عار نیست، بلکه افتخار است «.

این تنها توبا نیست، بلکه زنان دیگری نیز در این بخش وارد کار شده و برای رفع مشکلات اقتصادی خانواده‌های خود تلاش می‌کنند.

«کلبه هوسانهٔ کابل»؛ رستورانتی که توسط یک دختر جوان تاسیس شده‌است  

نیلوفر وهاب، دختر جوانی که هنوز خستگی سال‌های مهاجرت در چهره‌اش پیداست، حالا صاحب رستورانت کوچکی در منطقهٔ قلعهٔ فتح‌الله کابل است.

در آشپزخانهٔ کوچک و تمیز، چهار خانم که هر کدام مصروف کاری بودند، بوی بولانی تازه فضای رستورانت را پر کرده بود. نیلوفر که مصروف پذیرایی مهمانان بود، به آژانس خبری پژواک گفت: «دو سال قبل پاکستان رفتیم، در آن‌جا با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه بودیم،‌ سه ماه پیش آمدیم کابل، بی‌کاری و مشکلات اقتصادی مره زیاد رنج می‌داد، فکر کردم که باید یک کاری کنم، دفعتا متوجه رستورانت شدم با امکانات کم، کاری را راه‌اندازم و از ابلهٔ کف دست خود، روزی حلال پیدا کنم، من با خود گفتم، هوسانه را بسیار خوب تهیه کرده می‌توانم.»

نیلوفر حدود یک ماه پیش با سرمایهٔ یک‌صدهزار افغانی «کلبهٔ هوسانهٔ کابل» را ایجاد کرد؛ جایی که در آن منتو، آشک، بولانی و آش برای مشتریان آماده می‌شود. او در این رستورانت با خواهر، مادر و همسر برادرش کار می‌کند؛ او برای مهمانان زن خود سرویس‌دهی می‌کند و برای مهمانان مرد، غذا توسط پدرش ارایه می‌شود.

نیلوفر امیدوار است این کلبۀ کوچک، روزی به رستورانت بزرگی تبدیل شود؛ جایی که نه‌فقط برای خودش، بلکه  برای زنان زیادی فرصت کار را مساعد سازد.

او که خود حجاب شرعی را رعایت می‌کند، در پیامی به سایر زنان می‌گوید: «زنان و دختران باید از استعدادهای خود استفاده کنند. کار در اجتماع مشکلی ندارد، به شرط آن‌که خواهران ما در هر مکان و هر مقام که قرار دارند حجاب شرعی و فرهنگ و سنت‌های افغانی را حفظ کنند.»

وی از مردم می‌خواهد که به زنان شاغل احترام بگذارند و از آنان حمایت کنند تا این خانم‌ها بتوانند خود و خانواده‌هایشان را از مشکلات اقتصادی رهایی بخشند.

از بی‌کاری تا مدیریت رستورانت؛ داستان ایستاده‌گی مهدیه در رستورانت «بانوان»

مهدیه فایق (نام مستعار) دختر ۲۵ ساله‌ای که در یکی از رستورانت‌های منطقهٔ دشت برچی کار می‌کند، پیش از این در یک نهاد غیردولتی برای توانمندسازی زنان فعالیت داشت، اما پس از قطع کمک‌های بشردوستانه با برخی نهادها و مؤسسات از سوی ایالات متحدهٔ امریکا، وظیفه‌اش را از دست داد و مجبور شد به‌دنبال کاری تازه بگردد.

وی می‌گوید: «خانواده‌ام مخالف کار کردنم در رستورانت بودندف اما به نظر من کارکردن عار نیست و من هم باید راهی برای تامین مصارف مان پیدا می‌کردم و زنده‌گی آبرومندانه داشته باشیم.»

مهدیه در ابتدا به‌عنوان مهماندار شروع به کار کرد؛ شغلی که خانواده‌اش هیچ‌گاه نمی‌پسندیدند، اما تلاش و مهارت‌هایش باعث شد، اکنون به صفت مسؤل بخش مالی رستورانت به کارش ادامه دهد.

او که اکنون هم‌زمان در حال آموزش تجارت آنلاین نیز است، آرزو دارد روزی برسد که کسب‌وکار و برند خودش را راه‌اندازی کند.

وی کارکردن زنان در حوزه‌های مختلف را ضرورت دانسته می‌گوید: «در شرایط فعلی، کار برای زنان یک ضرورت است. بسیاری از خانواده‌ها نان‌آور ندارند و نرخ بیکاری بسیار بالاست. امیدوارم سکتور خصوصی و صنعتی فرصت‌های کاری بیشتری برای دختران فراهم کند.»

سمیرا محمدی، مالک یکی از رستورانت‌ها: از امارت اسلامی می‌خواهم که ما را کمک کنند

سمیرا محمدی (نام مستعار)، مالک «رستورانت بانوان افغانستان» در کابل می‌گوید با افزایش تقاضا برای کار، نیازمند حمایت نهادها و دولت هست تا بتواند نمایندگی‌های بیشتری در مناطق مختلف ایجاد کنند.

وی گفت: «انگیزه همین بوده که باید همه کار کنند، خانم‌ها سرپای خود ایستاد شوند. «رستورانت بانوان افغانستان» اولین رستورانت در بخش زنان است که خودم ایجاد کردیم، چیزی کم پنج سال می‌شود.»

موصوف از افزایش علاقه‌مندی خانم‌ها در بخش کار در رستورانت سخن زده افزود: «در شرایط فعلی خانم‌ها خیلی به کار نیاز دارند، قبلا خود ما پشت کارمند می‌گشتیم و حالا تقاضا خیلی زیاد شده، خانم‌ها می‌آیند درخواست کار می‌دهند و متاسفانه حالا تقاضا زیاد شده، ولی ما نمی‌توانیم کارمند جذب کنیم، اما تلاش داریم که نمایندگی‌ها در ساحات مختلف ایجاد کنیم و از نهاد‌ها و دولت می‌خواهم که ما را کمک کنند. »

صفاکار زن در یک رستورانت: خوشحالم که می‌توانم اولادهای خود را با روزی حلال تربیت می‌کنم

بی‌بی شیرین  (نام مستعار) ۴۵ ساله که به صفت صفاکار در یکی از رستورانت‌ها در شهرنو کابل کار می‌کند، گفت که ده سال قبل شوهرش در اثر بیماری سرطان فوت کرد و او مسؤولیت چهار فرزندش را برعهده گرفته‌است.

بی‌بی شیرین که برای بزرگ کردن فرزندانش گاهی در خانه‌های مردم پاک کاری کرده و گاهی هم در ادارات حکومتی به حیث کارمند صفایی کار کرده، اکنون در یکی از رستورانت‌ها در شهرنو کابل به صفت کارمند صفایی کار می‌کند.

وی گفت: «از هشت صبح می‌آیم تا هشت شب مسؤولیت پاک‌کاری تشناب خانم‌ها را دارم، ماه ۱۲ هزار افغانی معاش می‌گیرم و بسیار خوشحال استم که اولادهای خوده از رزق حلال بزرگ ساختیم و برای فرزندان خود یاد دادیم که کار کنند و رزق حلال بدست بیاورند.»

به گفتۀ او، مراجعین در این رستورانت با او برخورد شایسته دارند و هیچ گاهی در برابرش بی‌احترامی نکرده‌اند.

استقبال شهروندان از مهمانداران زن

شفیقه (نام مستعار)، یکی از باشنده‌گان شهر کابل می‌گوید، هر از گاهی با خانوادۀ خود برای خوردن غذا به رستورانت‌ها رفته و در چندین رستورانت در شهرکابل مهمان‌داران زن را دیده‌است.

شفیقه تجربه‌اش را در یکی از رستورانت‌های شهر چنین توضیح می‌دهد: «من یک روز رفته بودم رستوانت نصیب در گولایی دواخانه، دو تا خانم گارسون آنجا بود، من سفارش دادم. آنان بسیار تلاش می‌کردن وظیفه شان را خوب انجام بدهند، با خانم‌ها رفتار مناسب داشتند.»

او  که باور دارد حضور زنان در رستورانت‌ها اقدامی مثبت است، افزود: «فقط یک زن می‌تواند به مشتری زن کمک کند و در مجموع وقتی یک زن وارد یک رستورانت میشه با دیدن یک زن گارسون حتما احساس خوب و راحتی می‌کنه.»

وی اظهار امیدواری کرد که در تمام رستورانت‌ها مهمان‌دار زن جذب شوند، در کنار این‌که برای زنان زمینهٔ کار فراهم می‌شود، مشتریان طبقهٔ اناث نیز احساس راحتی می‌کنند.

از سویی‌هم، مروه، باشندۀ دیگر کابل که به یکی از رستورانت‌های ویژهٔ زنان در منطقه کارته‌نو رفته، نیز تجربۀ مشابهی دارد و از  جذب زنان مهمان‌دار در رستورانت‌ها اظهار خرسندی کرد.

مروه با لبخند ملیحی گفت: «وقتی رستورانت رفتم دیدم گارسون‌ها و مسولانش خانم‌ها است، خیلی حس آرامش و امنیت داشتم … وقتی بیبینی که خانم‌ها در جامعه فعال استند، این حس ارامش است و از سوی هم انگیزه می‌دهد، این‌که می‌دانی که خانم‌ها  نیز می‌توانند در جامعه  کار کنند و فعالیت داشته باشند و درآمد خاص از خود داشته باشند.»

به باور مروه باید همچو خانم‌ها مورد حمایت قرار گرفته و تشویق شوند.

از سویی‌هم، بی‌بی شریفه یکی دیگر از باشنده‌گان کابل، گفت: «وقتی که به کلبهٔ هوسانه کابل آمدم دیدم که رستورانت بسیار پاک، آشپزی توسط خانم‌ها است و مهمان‌دار نیز خانم است، برایم بسیار خوش‌ آیند بود و احساس راحتی کردم.»

آگاه امور اقتصادی: کار زنان به‌عنوان مهمان‌دار در رستورانت‌ها تحول مثبت است

بانو منگل، کارشناس امور اقتصادی و اجتماعی می‌گوید: «در سال‌های اخیر شاهد افزایش حضور زنان در مشاغل خدماتی، به‌‌شمول گارسونی، در شهر کابل هستیم.»

او توضیح می‌دهد که این پدیده را می‌توان از دو زاویه به بررسی گرفت: «اول، بُعد اقتصادی؛  بسیاری از زنان برای تأمین نیازهای خانواده و دستیابی به استقلال مالی، به دنبال فرصت‌های کاری تازه می‌گردند. دوم، بُعد اجتماعی؛ این حضور نشان‌دهندۀ دگرگونی تدریجی در نگرش جامعه نسبت به کار زنان در محیط‌های عمومی است.»

به باور او، مردم باید از این چنین خانم‌ها که برای رفع نیازهای اقتصادی خانواده‌های شان در جامعه مصروف کار اند، حمایت کنند.

در همین حال، قاضی محمدحسن حقیار، آگاه مسایل دینی به پژواک گفت: «زن و مرد هردو برای رفع ضروریات‌های زنده‌گی و تامین معیشت خانواده‌های شان مجبور استند که کار کنند و رزق حلال کسب کنند. دین مبارک اسلام زن را از کار منع نکرده‌است و وقتی که محیط مصؤن و شرعی باشد و زن حجاب شرعی را رعایت کند، کار کردنش در اجتماع ممنوع نیست. اگر محیط آماده باشد و فساد وجود نداشته باشد و این که یک زن کار می‌کند، بسیار خوب است.»

حقیار با اشاره به چهار دهه جنگ و ناامنی در کشور  می‌گوید: «کشور ما کشور شهدا، معیوبین و آسیب‌دیده‌گان است، بسیاری از خانواده‌ها سرپرست ندارند و زنان مجبور استند که کار کنند و اگر کار نکنند مجبور استند که گدایی کنند که گدایی کرامت انسانی شان را از بین می‌برد، کار زنان سبب می‌شود که در اقتصاد خانواده و اجتماع تاثیرات مثبت داشته باشد.»

به گفتهٔ وی، در صدر اسلام زنان زیادی بوده‌اند که کار می‌کردند.