ازدواج؛ سنت حسنه‌ای است که موجب تکامل و آرامش زن و مرد در کنار همدیگر می‌شود. عقد عفت، پاکدامنی، تکمیل شرافت، دوری از انحرافات و تداوم نسل را درپی دارد؛ از این رو در  دین مقدس اسلام عقد اهمیت حیاتی دارد.  به عباره دیگر ازدواج  یک حادثه طبیعی بوده که پس از شکل‌گیری ساختار جامعه بشری، به فرهنگ  تبدیل گشته‌است. مطابق ماده ۶۰ قانون مدنی افغانستان، ازدواج عقدی است که  معاشرت زن و مرد را به مقصد تشکیل فامیل مشروع گردانیده حقوق و وجایبی را میان طرفین به وجود می‌آورد.

ازدواج در افغانستان پس از آریائی‌ها تاریخ روشن دارد. در زمان زردشت،  شکل خاص را به خود داشت که بطور ناچیز پس از ورود  فرهنگ عرب، هنوز باقی مانده‌است. مثلاً بستن کمربند سبز در کمر عروس از طرف فامیل عروس. این بدین معنی است که دختر ما بکر است. باوجودیکه ملیتهای گوناگون درافغانستان حیات به سر می‌برند، ولی فرهنگ ازدواج چندان تغییراتی فاحش ندارد. صرف تفاوت کوچک بین شهرها و دهات وجود دارند. درافغانستان قبل از اینکه پسری با دختری ازدواج نماید، لازم است چند مراحل قبل از ازدواج را طی نماید که چنین می‌توان نوشت.

۱- جستجوبرای پیدانمودن دخترمناسب

در این حالت؛ مادرپسر، خواهر و یا نزدیکان پسر در جستجو می‌شوند که  دختر مورد پسند خود را دریابند. دختر خوب کسی است که باید اطاعت به فامیل داماد داشته باشد، دارای  اخلاق خوب، گذشته نیک، فامیل نیک نام داشته باشند. در جنوب افغانستان مردم دختر چاق وزیبا را دوست دارند. مردم عادی، دختر کاری باری، سرخم به خانه را خوش دارند. درشمال افغانستان درمیان ملیت  ازبک و ترکمن، دختر عالی کسی است که زیاده  قالین  مرغوب ببافد. ولور یاشيربهای دختر، از روی مقدار بافتن قالین درسال تعیين می‌شود. تقریبا تمامی مردم افغانستان از داماد شيربهاى دختر خودرا اخذ میدارند.  این رسم در میان مردم کابل ننگین گردیده بود، ولی حالا دوباره مروج شده است.

۲–  طلبگاری

مراحل پرجنجال ازدواج همین دوره‌است؛ زیرا مشکلات رضایت همه اعضای فامیل دختر خیلی مهم‌اند. در این مرحله فامیل دختر، پرس وپال درمورد بچه و اعضای فامیل آن می‌کنند. در صورت موافقت، شرایط خویش را به فامیل داماد  می‌گویند. مثلاً چقدر ولور  (شيربهاي دختر) مقدار طلا، لباس، وغیره برای دختر صحبت به عمل می آورند. در صورت موافقت جانبین، فامیل دختر روز شیرینی دادن را تعیين می‌کنند.

۳- لفظ یا شیرینی داد

در روز شیرینی دادن؛ یک تعداد از بزرگان مرد فامیل پسر و دختر تشریف می‌آورند  سبد  مملو از شیرینی باب از طرف یکی از بزرگان دختر، به یکی از بزرگان پسر داده می‌شود و می‌گوید مبارک باشد. همه کف می‌زنند و فامیل  داماد، مبلغى پول را دریک بشقاب به فامیل دختر پیشکش می‌کند. سپس در مورد شیرینی‌خوری صحبت می‌نمایند که آیا شیرینی خوری کنند یا نه. درافغانستان شیرینی‌خوری بالای پدر دختر است؛ ولی  فامیل دخترکوشش می‌کند که مصارف شیرینی‌خوری را بالای داماد بيندازد. در صورتى که شیرینی‌خوری یا محفل شیرینی کلان را جانبین نمی‌خواهند تجلیل نمایند. پدر داماد باید مقدار پول تعیین شده را درهمین روز بپردازد.

۴– شیرینی‌خوری

شیرینی‌خوری؛ یکی از سنن فرهنگی غیرعرب مردم افغانستان است. که از سالیان دراز مردم  بخصوص زنان دختران جوان و اطفال را در خوشی غرق می نماید.

مردم شیرینی‌خوری را بنام شیرینی کلان نیز یاد می‌کنند. به همین مناسبت از ۲۰ الی ۱۰۰ نفر از فامیل داماد و به همین مقدار از فامیل عروس دعوت می‌شوند. عروس در تختى که با رنگ شیرچائی مزین شده، با داماد می‌نشیند. در این مراحل، فامیل دختر سبد همراه با نقل و شیرینی را که با رنگ شیرچائی آراسته شده به فامیل پسر تقدیم می‌کند. اگر در سبد لباس مانده شده باشد، در جواب باید فامیل داماد لباس بماند؛ درصورت عادی مبلغى پول را درمیان پاکت به فامیل عروس تقدیم می‌کند.

۵– عیدی براتی و نوروزی

در صورتى که در جریان نامزدی روزهای عید؛ شب برات  و یا  نوروز تصادم کند. فامیل داماد باید مقداری از کیک و کلچه را با چند جوره لباس به فامیل عروس ببرند. درنوروز صرف ماهی و  جلبی با یکدست لباس به خانه عروس می‌برند. جریان نامزدی مرحله مهم شناخت همدیگر است. به ندرت درین مرحله دختر از پسر جدا می‌شود.

۶- خبری

در شهرها مردم توسط کارت مردم را دعوت مى کنند، ولی در دهات  تمام مراحل از طرف زنها اجرا می‌شود، خوش‌ترین زمان برای خانمهاى دهات خبردادن است. گروپى از ۱۲ نفر خانم‌ با لباس مقبول بشمول اطفال به خانه‌ها می‌روند و مردم را در محفل عروسی دعوت می‌کنند. در عوض مردم لبیک گفته مقداری شیرینی باب و  پول  را برای خبریها می‌دهند.  قریه های  دور را مردان خبر می‌کنند  داماد و پدر داماد، یک یا چند روز قبل از عروسی در نماز شام مردان را دعوت می‌کنند. درقریه جات در شب عروسی همه به عروسی شرکت می‌کنند؛ ولی از لحاظ نظاکت یکتعداد از بزرگان را به زبان باید یادآوری کرد؛ در غیر آن نمی‌آیند و خفه می‌شوند.

۷- خرید وبرید کردن

یکی از مهم ترین اجزای ازدواج در افغانستان بخصوص در کابل خرید کردن است. در شهر کابل مردم در هوتل عروسی نموده مصارف خوراکی را خرید نمی نمایند. صرف لوازم آرایش، طلا پیراهن بوت شال  البسه عروس ، میز که نکاح صورت می گیرد، خرید آئینه، شربت، مقدارى حنا، فرمایش کیک، گروه مویسقی نوازان، کمره مین وغیره خرید وفرمایش داده میشود. در خرید لوازم عروس، یک گروه از زنان اشتراک می نمایند که از هردو طرف می باشند. بعضا عروس وداماد خودش نیز شرکت می نمایند. در ولایات و دهات  برای چندین نفر ویا چندین گروه  وظایف خاص داده میشود. داماد با عده يى از دوستان خود  چند روز قبل از شب عروسی، ليست خرچ که از طرف فامیل عروس داده شده است؛ همه را خریده به خانه خسر میبرد، معمولا شب عروسی در خانه عروس صورت می گیرد. به همین ترتیب گروهى از زنان آرایش نموده برای خرید کردن میروند. همه پس از خرید کردن در یکی از هوتلها کباب شکم سیر نوش جان می نمایند. تمام این مصارف به دوش داماد میباشد. یک تعداد چیزهای خاص  در شب حنا و یا بعداز حنا بدوش عروس میباشد، که آنها خصوصی خودشان تهیه  می نمایند.

۸- پیش خوری

در دهات ولسوالی ها وشهرهای دورافتاده، بعضی مردم بخصوص زنان، غرض خوشی خود محفل  شب پیش خوری را ادا می نمایند. درین شب، چند فامیل از نزدیکان عروس باهم یکجا شده، دريه زنی و آوازخوانی می نمایند.

۹- خویشخوری

آن عده از فامیلهايی که دارای زندگی بهتر اند، شب خویشخوری را یک شب قبل از عروسی محفل مي گیرندو مردان و زنان در میان خود شادی می‌کنند. بعضی فامیلها در همین شب، مراسم  عقد نکاح  را نیز اجرا می‌کنند. در این شب  قوم وخویش  دورتر دعوت نمی‌شوند. بعضی به عروس طلا تحفه می‌دهند.

۱۰- حمام نمودن داماد و عروس

یکی از مراسم ازدواج در افغانستان، حمام رفتن عروس و داماد قبل از شب حنا و بعضاً پس از شب  حنا می باشد. در ولایت، معمولا داماد حمام را برای دویا سه ساعت کرایه گرفته، زنان  قوم و خویش عروس به حمام رفته گروه عروس را شسته خنده و شوخی مینمایند. در مراسم، آیينه و لوازم شستشو از طرف داماد خرید می گردد. معمولا کلک خورد راست عروس را در دخل حمامی داخل نموده به حمامی کیسه مال، مقداری نخود کشمش و پول به‌عنوان شیرینی می‌دهند.

به همین ترتیب داماد با عده يى از دوستان، حمام رفته پس از استحمام لباس عروسی را به تن می نماید. در میان مردم شهر کابل، حمام  حمام رفتن وجود ندارد. ولی در اطرف کابل وجود دارد.

۱۱- آرايش عروس

یکی از سنن مردم کابل و سایر نقاط افغانستان، آرایش عروس ۴تا ۵ ساعت قبل از شب عروسی میباشد. در شهر کابل آرایشگاه ها وجود داشته، معمولا زنان نزدیک به عروس به آرایشگاه رفته عروس  را آرایش می نمایند. در رسم قدیم کابل که لوازم آرایش خارجی وجود نداشت، عروس را به هفت قلم مانند سرخاب، سفیدآب، حنا، وسمه، سرمه، زرک، غالیه و خال آرایش می نمودند.  در ولایات و دهات، عروس را چندین ساعت قبل از شب عروسی آرایش نموده، دختران با دریه آهنگهايی را سروده سرور و خوشی می نمایند.

عروسی

عروسی محفلى است که یک دختر را عروس می سازند.  یا به عباره دیگر، عروسی جشنى است که یک دختر (عروس ) زوج یک مرد می گردد. در زمانه های خیلی دور عروسی  شب را میگفتند که زنان لباسهای رنگارنگ را پوشیده پایکوبی مینمودند. عروسی مهمترین خاطره خوش در حیات یک جفت  میباشد. شب عروسی به نامهای شب حنا، شب نکاح یا شب زفاف نیز یاد می گردد. این شب از خود مراحل خاص دارد. درین شب از صد الی ۵۰۰ نفر از هردو جناح خبر می‌شوند. مصارف شب عروسی در کابل، الی ۲۰۰۰۰ دالر میرسد. در دهات از ۲-۱۰ هزار دالر میرسد.

مرحله اول احوالپرسی 

دوستان دور و نزدیک از احوال همدیگر پرسان می‌کنند. دختران جوان در رقابت لباس بی همتا اند. تعدادى از نزدیکان عروس و داماد دهن دروازه ايستاده شده به مردم مانده نباشین یا خوش آمدید می‌گویند. در داخل محفل هنرمندان آهنگهای مست را ادا می نمایند.

مرحله دوم نکاح

نکاح، مرحله دوم عروسی است که مطابق به شرایط اسلامی نکاح صورت می‌گیرد. درمراسم مهر تعیين می‌شود. دو شاهد و یکنفرپدر وکیل از طرف عروس در مراسم تعیين می‌شوند؛ شاهدین به اتاق عروس رفته موضوع عقد شرعی را به عروس ۳ بار تکرارمی‌کنند و عروس باید ۳ بار بلی گوید. شاهدین جواب ۳ بار بلی را به حاضرین اعلام می‌دارند. بعداً مهرتعیين می‌شود. پس از قبولی مهرهردو جانب، ملا  امام خطبه نکاح را می‌خواند. سپس ملا امام به حاضرین تبریک می‌گوید؛ دوستان همه کف می‌زنندو بالای داماد نقل پاش می‌نمایند.

 خطبه نکاح اهل سنت قرار ذیل است

اَلحَمدُلِلهِ نَحمَدُهُ وَنَستَعینُهُ وَنَستَغفِـرُهُ، وَنَعُوذُبِاللهِ مِن شُرورِاَنفُـسَنَا وَمِن سَیِّئاتِ اَعمَالِنا .مَن یَّهدِهِ اللهُ فَلامُضِلَّ لَهُ،وَمَن یُّضلِل فَلاهَادِیَ لَه، وَاَشهَدُ اَن لا اِلهَ اِلَّااللهُ وَاَشهَدُاَنَّ مُحمَّداًعَبدُهُ وَرَسُولُه،یَا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوااتَّقُوااللهَ حَقَّ تُقتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ اِلَّا وَاَنتُم مُسلِمُون، یَا ایُّهَا النَّاسُ اتَّقوا رَبَّکُمُ الَّذی خَلَقَکُم مِّن نَّفسٍ وَّاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنهَا زَوجَهَا وَبَثَّ مِنهُمَا رِجَالاً کَثیرَاً وَنِساءَاً، وَاتَّقُوا اللهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالاَرحَام، اِنَّ اللهَ کانَ عَلَیکُم رَقیبا.یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوااتَّقُوااللهَ وَقُولُوا قَولَاً سَدیداً.  یُصلِحُ لَکُم اَعمَالَکُم وَیَغفِرلَکُم ذُنوبَکُم وَمَن یُطِعِ اللهُ وَرَسُولُه فَـقَدفَازَفَوزَاً عَظیمَا.قَالَ رَسُولُ الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم،النِّکاحُ مِن سُنَّتِی فَمَن رَغِبَ عَن سُنَّتِی فَلَیسَ مِنِّی.سُبحَانَ رَبِّکَ رَبِّ العِزَّةِ عَمَّا یَصِفُونَ وَسَلامُ عَلَی المُرسَلِین،وَالحَمدُلِله رَبّ العَالَمیِن

بازدیدها: 14217