ترتیب‌کننده: ادریس نذیری

تاریخ: 2023/06/11

چکیده

نیازهاى مادى بشر یکى از واقعیتإهاى زندگى است و دین و رهبران دینى همواره بر تأمین این نیازها از راه صحیح آن تأکید و انسان را به تلاش و کسب درآمد حلال تشویق کرده‌اند. اسلام فقر را زمینه‌ساز فساد مى‌داند و ایجاد فساد را از عمده‌ترین اهداف شیطان و انسان‌هاى شیطان صفت مى‎شمارد. از این‌رو پیروان خود را به کسب درآمد از راه شرعى تشویق نموده، راه‎هایى را براى مبارزه با فقر معرفى کرده است. نیز با فساد اقتصادى و مالى چون رشوه، رانت خوارى و اختلاس به شدت به مبارزه برخاسته و رواج رفاه‎طلبى و ثروت اندوزى را باعث فراموشى ارزش‎هاى دینى و انحطاط جامعه مى‎داند. اسلام تبعیض را از هر نوع آن محکوم مى‎کند و آن را یکى از راه‎هاى گسترش فساد و فقر مى‎شمارد که باید با آن مبارزه کرد.

تعریف فقر

فقر در لغت در معنای نیاز و تهی دستی به کار رفته‎است و مراد از آن در فقه بنابر قول مشهور، عبارت است از نداشتن خرجی سال به قدر کفایت خود و کسانی که نفقه آنان بر عهده او است، مانند فرزندان، پدر و مادر و همسر .[1]

انواع فقر

تعریف کامل و دقیقی از فقر وجود ندارد ولی زیر مجموعه‌های اصلی آن شامل “فقر مطلق” و “فقر نسبی” می‌شوند؛

فقر مطلق

به حداقل سطح معاش اشاره دارد. این تعریف از فقر مطلق دقیق نیست، به عنوان مثال در یک کشور پیشرفته حداقل سطح زندگی می‌تواند با بالاترین سطح زندگی در کشور دیگری برابری کند. در این نوع فقر یک حداقل درآمدی تعیین می‌شود که فقط به مرور زمان با تغییر در قیمت ها تعدیل می‌شود. فقر مطلق به کالاها و خدماتی می‌نگرد که خانواده یا فرد نمی‌تواند بدست آورد.

فقر نسبی

به قضاوت فرد در مورد فقر بستگی دارد و بیان کننده این است که آیا وی از امکانات یک حداقل زندگی نسبت به اطراف خود برخوردار می‌باشد یا خیر.معمولا طرفداران نظریه فقر نسبی، برای اندازه گیری فقر به مقایسه درآمد خانوارها با درآمد متوسط جامعه می‌پردازند. بنابراین اگر رشد اقتصادی منجر به افزایش درآمد تمام طبقات یک جامعه به یک نسبت شود، فقر نسبی ثابت می‌ماند و فقط زمانی تغییر می‌کند که توزیع درآمد به نفع گروه کم درآمد جامعه تغییر یابد.در بیشتر مواقع “فقر” به “فقر مطلق” اشاره دارد و خانواده‌هایی را که در گروه‌های درآمدی پایین تر از حداقل درآمد تعیین شده قرار می‌گیرند را “کم درآمد” یا “فقیر” می‌نامند. به طور کلی با افزایش سهم کارگر از درآمد ملی، فقر کاهش می‌یابد [2].

دیدگاه سوسیالیستی

دیدگاه سوسیالیستی فقر را ناشی از توزیع نادرست سرمایه، ثروت و منابعی میداند که به نفع »نخبگان ثروتمند« یا »اشرافیت مالی«در مقابل جامعه به طور کلی است سنت سوسیالیستی خواهان توزیع مجدد ثروت به عنوان راه حل فقر است. در اصل، »اهرم های اصلی اقتصاد« باید از خصوصی بودن درآیند به طبقه کارگری و برای »منافع مردم عادی و نه منافع نخبگان ثروتمند« توزیع شوند طبق نظریه مارکسیستی، نابرابری )که در یک سیستم طبقاتی ذاتی است( فقر را تقویت میکند. هر دوی این موجودیت ها از یک »شیوه تولید سرمایه داری« و مشارکت سرمایه داری در »ساختارهای اجتماعی نابرابر« ایجاد میشوند[3].

۱۱ عامل اصلی زمینه‌ساز فقر در سراسر جهان که باید رفع شوند

فقر یک وضعیت اجتماعی است که با فقدان منابع لازم برای بقای اولیه یا دستیابی به سطح معینی از استانداردهای زندگی برای مکانی که فرد در آن زندگی می‌کند تعریف می‌شود. سطح درآمدی که فقر را تعیین می‌کند از مکانی به مکان دیگر متغیر است، بنابراین دانشمندان علوم اجتماعی عموماً بر این باورند که این پدیده به‌واسطه‌ی شرایطی مانند عدم دسترسی به غذا، پوشاک و سرپناه تعریف می‌شود.افراد فقیر معمولاً گرسنگی یا گرسنگی مداوم، عدم آموزش و مراقبت‌های بهداشتی ناکافی را تجربه می‌کنند و معمولاً با جریان اصلی جامعه بیگانه هستند.فقر پیامد توزیع نابرابر منابع مادی و ثروت در مقیاس جهانی و در درون کشورهاست. جامعه شناسان این پدیده را همچنین جزو اثرات استثمارگرانه‌ی نظام سرمایه‌داری جهانی نیز می‌دانند.متداول‌ترین تعریف موجود از مفهوم فقر بر مشکلات اقتصادی تمرکز دارد. این تعریف، فقر را با مقدار پولی که یک فرد به دست می‌آورد، اندازه‌گیری می‌کند و نرخ فقر را برای جوامع و کشورهای مختلف بر اساس نابرابری سطح درآمد و خطوط فقر ترسیم شده در نظام اقتصادی آن کشور، تعیین می‌کند.به این ترتیب فقر مفهومی نسبی است. به عنوان مثال آستانه فقر برای یک خانواده چهارنفره در ایالات متحده مبلغی حدود ۲۶۵۰۰ دلار در سال است و همین مبلغ برای یک خانواده‌ی مشابه در اتیوپی، یک سی‌وششم این مبلغ است.بسیاری از خانواده‌هایی که در کشورهای فقیر جهان زندگی می‌کنند باید نیازهای اولیه‌ی خود را با درآمد زیر ۱/۹ دلار در روز برآورده کنند. نزدیک به ۱۰ درصد از جمعیت جهان در چنین شرایط فقر شدیدی زندگی می‌کنند.تعریف درست‌تر فقر از منظر سازمان ملل متحد به ابعاد متفاوت فقر در زندگی انسان‌ها اشاره می‌کند و چنین اذعان می‌دارد که فقر عبارت است از گرسنگی و نداشتن سرپناه، بی‌سوادی و دسترسی نداشتن به مدرسه و آموزش، بیمار جسمی و روحی و ناتوانی در مراجعه به پزشک، ترس از آینده و وجود عواملی خارج از کنترل فرد که بر زندگی او تأثیر می‌گذارند.علت پیدایش فقر در هر کشور و منطقه‌ی جغرافیایی معمولاً نتیجه‌ی عوامل متفاوتی است. با این حال، بین همه‌ی این علت‌ها، عوامل مشترکی نیز وجود دارد.نظریه‌های رفتاری، ساختاری و سیاسی زیادی نیز در مورد علل فقر وجود دارد: «نظریه‌های رفتاری عموماً بر رفتارهای فردی‌ای تمرکز دارند که توسط انگیزه‌های شخصی و فرهنگ حاکم هدایت می‌شود. نظریه‌های ساختاری بر بافت جمعیتی و بازار کار تاکید می‌کنند که هم رفتار افراد را شکل می‌دهد و هم عامل ایجاد فقر 4است.نظریه‌های سیاسی نیز بر این باورند که نهادهای قدرت با اتخاذ برخی سیاست‌گذاری‌های غلط باعث بروز فقر می‌شوند و اعتقاد چندانی به رابطه‌ی بین رفتار فرد و بروز فقر ندارند.با این حال فقر یک مسأله پیچیده و چندجانبه است. این پدیده ابعاد زیادی دارد و عوامل زمینه‌ساز آن هم بسیارند.

عوامل و علت‌های زمینه‌ساز فقر در جامعه

در این بخش ۱۱ عامل اصلی که در سطح جهانی و در تمام جوامع بشری منجر به تولید فقر می‌شوند را باهم بررسی می‌کنیم.

۱. نابرابری و به حاشیه رانده شدن

«نابرابری» یک اصطلاح به ظاهر ساده اما کمی گمراه‌کننده است که برای توصیف موانع سیستمی خاصی به‌کار می‌رود که منجر می‌شوند گروه‌هایی از مردم در جامعه بدون تریبون باقی بمانند یا نماینده‌ای برای بیان خود و خواسته‌های خودشان نداشته باشند.برای رهایی یک جمعیت از فقر، همه‌ی گروه‌ها باید در فرآیند تصمیم‌گیری‌های عمومی مشارکت داشته باشند، به‌ویژه زمانی که صحبت از اظهارنظر در مورد چیزهایی باشد که جایگاه افراد را در جامعه تعیین می‌کند. برخی از این موارد ممکن است واضح باشند، اما در برخی موقعیت‌های دیگر، تشخیص این‌گونه تبعیض‌ها می‌تواند دشوار باشد.نابرابری جنسیتی، نظام‌های طبقاتی، به حاشیه رانده شدن بر اساس نژاد یا رنگ پوست، همگی جزو نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی هستند که معنای یکسانی دارند: دسترسی اندک به منابع مورد نیاز برای داشتن یک زندگی کامل و مولد. هنگامی که این موارد با آسیب‌پذیری‌ها و مخاطرات فردی دیگر ترکیب می‌شود، فرد به حاشیه رانده‌شده ممکن است در برابر چرخه‌ی فقر آسیب‌پذیرتر شود.

۲. تعارض و جنگ

امروزه جنگ یکی از رایج‌ترین عوامل خطرساز برای ایجاد فقر در جوامع مختلف است. خشونت در مقیاس وسیع و طولانی که در مناطقی مانند سوریه شاهد آن هستیم، می‌تواند جامعه را از هم متلاشی کند، زیرساخت‌ها را از بین ببرد و باعث مهاجرت اجباری مردم از آن کشور بشود (مهاجرانی که تنها دارایی آن‌ها لباس‌هایشان است). بعد از گذشت یک دهه از جنگ در این کشور، طبقه‌ی متوسط سوریه کاملاً نابود شده است و بیش از ۸۰ درصد جمعیت اکنون زیر خط فقر زندگی می‌کنند.اما حتی درگیری‌ها و تعارضات کوچک نیز می‌تواند تأثیرات عظیمی بر جوامعی داشته باشد که با بحران‌های اقتصادی و اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند. برای مثال، اگر کشاورزان نگران دزدیده شدن محصولات خود باشند، در صنعت کشاورزی و کشت محصولات غذایی مورد نیاز جامعه سرمایه‌گذاری نخواهند کرد.زنان نیز نسبت به وجود چنین تعارضاتی در جامعه بسیار آسیب‌پذیرند و لایه‌ای از نابرابری را در تمام ابعاد زندگی خودشان تحمل می‌کنند؛ به عنوان مثال در جوامع جنگ‌زده یا درگیر جنگ، زنان سرپرست خانوار تبدیل به پدیده‌ای بسیار رایج می‌شوند و از آنجایی که زنان اغلب در پیدا کردن کار با درآمد مناسب با مشکلاتی مواجه هستند و معمولاً از فرایندهای تصمیم‌گیری در جامعه حذف می‌شوند، خانواده‌های آن‌ها به طور خاص بیشتر در خطر ابتلای به فقر است.

۳. گرسنگی، سوءتغذیه و مشکلات مربوط به رشد

ممکن است فکر کنید که فقر باعث گرسنگی می‌شود (که البته درست فکر می‌کنید!)، اما گرسنگی نیز جزو عوامل اصلی فقر و حافظ‌ این شرایط است. اگر فردی غذای کافی دریافت نکند، قدرت و انرژی لازم برای کار را نخواهد داشت (یا سیستم ایمنی بدنش در اثر سوءتغذیه ضعیف می‌شود و بیشتر مستعد ابتلا به بیماری‌هایی می‌شود که او را از کار کردن باز می‌دارند).۱۰۰۰ روز اول زندگی کودک (از درون رحم تا بعد از تولد) کلید تضمین سلامت آینده و کاهش احتمال دور ماندن فرد از فقر است. اگر مادری در دوران بارداری دچار سوءتغذیه باشد، این سوءتغذیه می‌تواند به فرزندانش نیز منتقل شود و منجر به لاغری (وزن کم نسبت به قد) یا کوتاهی قد (قد کم نسبت به سن) شود.کوتاهی قد کودکان، هم از نظر جسمی و هم از نظر شناختی، می‌تواند منجر به اثراتی بلندمدت در کل زندگی فرد شود. بزرگ‌سالانی که در دوران کودکی کوتاه‌قد بوده‌اند، به‌طور میانگین ۲۲ درصد کمتر از افرادی که رشد مناسبی داشته‌اند، درآمد دارند. در اتیوپی، کوتاهی قد به میزان ۱۶ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور، می‌کاهد.بزرگسالانی که در دوران کودکی با رشد کوتاهی مواجه بودند، به طور متوسط ۲۲ درصد کمتر از افرادی که رشد کوتاهی نداشتند، درآمد دارند. در اتیوپی، رکود به زیان تولید ناخالص داخلی تا ۱۶ درصد کمک می‌کند.

۴. سیستم بهداشتی ضعیف؛ به ویژه برای مادران و کودکان

 فقر شدید و سلامت ضعیف اغلب همراه هم بروز پیدا می‌کنند. در کشورهایی که سیستم بهداشتی ضعیفی دارند، بیماری‌هایی مانند مالاریا، اسهال و عفونت‌های تنفسی‌ای که به‌راحتی قابل پیشگیری و درمان هستند، می‌توانند کشنده باشند، به‌ویژه برای کودکان خردسال.زمانی هم که افراد در چنین جوامعی مجبور می‌شوند مسافت‌های دور را تا مراکز درمانی بپیمایند یا هزینه دارو را بپردازند، خانواده‌های آسیب‌پذیر معمولاً به خاطر پرداخت هزینه‌های زیاد و عدم پوشش بیمه با مشکلات مالی مواجه شده و وضعیت یک خانواده ممکن است از فقر به فقر شدید تبدیل شود.برای برخی از زنان، بارداری و زایمان می‌تواند حکم اعدام را داشته باشد. در بسیاری از کشورهایی که دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی برای مادران و نوزادان ضعیف است، هر بارداری با ریسک مرگ مادر یا نوزاد همراه است.در چنین جوامعی مادران باردار و شیرده هنگام نیاز به مراقبت‌های پزشکی با موانع متعددی روبرو هستند، از عدم اجازه برای رفتن به کلینیک بدون همراه مرد گرفته تا دریافت مراقبت ضعیف یا حتی بدرفتاری پزشک. این امر به ویژه در مورد دخترانی که زیر سن ۱۸ سال ازدواج می‌کنند و باردار می‌شوند صادق است و مادران آینده و فرزندانشان را در معرض خطر بیماری و مرگ قرار می‌دهد.

 ۵. عدم دسترسی به آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و نظافت

در حال حاضر، بیش از ۲ میلیارد نفر در خانه‌های خود به آب تمیز دسترسی ندارند. این بدان معناست که افراد (یعنی زنان و دختران) در مجموع حدود ۲۰۰ میلیون ساعت در روز را در سطح جهان صرف پیاده‌روی در مسافت‌های طولانی برای آوردن آب می‌کنند. این مقدار وقت، زمان گران‌بهایی است که می‌توان از آن برای کار کردن یا تحصیل استفاده کرد.آب آلوده همچنین می‌تواند به انتقال مجموعه‌ای از بیماری‌های عفونی مختلف منجر شود. زیرساخت‌های ضعیف آب شرب، مانند سیستم فاضلاب و تصفیه آب، می‌تواند این امر را تشدید کند یا موانع دیگری را برای بروز فقر ایجاد کند، مانند عدم مراجعه‌ی دختران به مدرسه در دوران قاعدگی.

۶. تغییرات آب و هوایی

تغییرات آب و هوایی، چه در قالب کم‌آبی (خشکسالی) و چه در قالب بارش بیش از حد (سیل) به طرق مختلف باعث ایجاد فقر و گرسنگی می‌شود و اثرات آن از جمله تأثیر نامتناسب بر زندگی زنان، ایجاد خیل عظیم پناهندگان و حتی تأثیرگذاری بر درگیری و نزاع‌ها، به چرخه‌ی نامطلوب فقر کمک می‌کند. بانک جهانی تخمین می‌زند که تغییرات آب و هوایی این قدرت را دارد که بیش از ۱۰۰ میلیون نفر را در دهه‌ی آینده به سمت فقر بکشاند.قسمت عمده‌ای از فقیرترین جوامع جهان برای تغذیه و کسب درآمد خود به کشاورزی یا شکار و جمع‌آوری متکی هستند. برای مثال، اقتصاد کشور مالاوی ۸۰ درصد مبتنی بر کشاورزی است.آن‌ها اغلب فقط به اندازه کافی غذا و دارایی برای بقا در فصل بعد دارند و ذخایر کافی برای احیای زندگی خود را در صورت برداشت ضعیف محصول ندارند. بنابراین وقتی تغییرات آب و هوایی یا بلایای طبیعی (از جمله خشکسالی‌های گسترده ناشی از آل نینو) میلیون‌ها نفر را بدون آب و غذا می‌گذارند، آن‌ها را بیشتر به سمت فقر سوق می‌دهد.

 ۷. فقدان تحصیلات

تمام افراد بی‌سواد در فقر شدید زندگی نمی‌کنند. اما بیشتر افراد فقیر تحصیلاتی ندارند. موانع زیادی بر سر راه آموزش در سراسر جهان وجود دارد، از جمله مشکلات مالی برای تهیه‌ی لباس و کتاب یا سوگیری علیه تحصیل دختران و بسیاری موارد دیگر.اغلب از آموزش به عنوان یک عامل بزرگ ایجاد تساوی در سطح جهان یاد می‌شود، زیرا می‌تواند درهای زیادی را به روی مشاغل و سایر منابع و مهارت‌هایی که یک خانواده نه تنها برای زنده ماندن، بلکه برای پیشرفت به آن‌ها نیاز دارد، باز کند.یونسکو تخمین می‌زند که ۱۷۱ میلیون نفر در صورت فراگیری مهارت‌های اولیه‌ی مربوط به خواندن و نوشتن می‌توانند از فقر شدید نجات پیدا کنند. فقر آموزش را تهدید می‌کند، اما آموزش می‌تواند به پایان دادن به فقر کمک کند.

۸. خدمات عمومی ضعیف و زیرساخت‌های ناکافی

تصور کنید که باید به سر کار بروید، اما هیچ جاده‌ای وجود ندارد که شما را به آنجا برساند. یا باران شدید مسیر شما را زیر آب غرق کرده و رفت و آمد را برایتان غیرممکن کرده است.کمبود زیرساخت‌های اساسی از جاده‌ها، پل‌ها، و چاه‌ها گرفته تا دسترسی به برق، تلفن‌های همراه و اینترنت، می‌تواند جوامع ساکن در مناطق روستایی را منزوی کند. زندگی در انزوا هم اغلب به معنای زندگی بدون توانایی رفتن به مدرسه، کار یا دسترسی به بازار برای خرید و فروش کالا است. رفت و آمد در مسافت‌های طولانی‌تر برای دسترسی به خدمات اولیه نه تنها زمان می‌برد، بلکه هزینه‌ی بیشتری نیز در بر دارد و خانواده‌ها را در فقر نگه می‌دارد.انزوا فرصت افراد جامعه را محدود می‌کند. بدون فرصت، بسیاری برای فرار از فقر شدید، اگر نگوییم غیرممکن، بسیار دشوار است.

 ۹. عدم حمایت دولت

بسیاری از افرادی که در ایالات متحده زندگی می‌کنند با برنامه‌های رفاه اجتماعی آشنا هستند که به واسطه‌ی آن‌ها افراد در صورت نیاز به مراقبت‌های بهداشتی یا کمک‌های غذایی می‌توانند به کمک‌های رایگان دولتی دسترسی داشته باشند.اما هر دولتی نمی‌تواند این نوع کمک را به شهروندان خود ارائه دهد و بدون چنین خدماتی، هیچ چیزی نمی‌تواند مانع از حرکت خانواده‌های آسیب‌پذیر به سمت فقر شدید شود.دولت‌های ناکارآمد همچنین در مورد بسیاری از علل دیگر فقر که در بالا ذکر شده، نقش دارند، زیرا نمی‌توانند زیرساخت‌ها یا مراقبت‌های بهداشتی لازم را برای تمام افراد جامعه فراهم کنند و امنیت شهروندان خود را در صورت بروز جنگ و درگیری تضمین کنند.

۱۰. فقدان شغل و منبع کسب درآمد

این مسأله خیلی بدیهی به نظر می‌رسد: بدون شغل یا راهی برای امرارمعاش، مردم با فقر روبرو خواهند شد. کاهش دسترسی به زمین‌های مولد (اغلب به دلیل درگیری و جنگ، افزایش جمعیت یا تغییرات آب و هوایی) و بهره‌برداری بیش از حد از منابع آبی یا مواد معدنی، فشار فزاینده‌ای را بر معیشت جوامع سنتی وارد می‌کند.به عنوان مثال، در جمهوری دموکراتیک کنگو، بیشتر جمعیت در قالب جوامع روستایی زندگی می‌کنند و منابع طبیعی کشور آن‌ها در طی چندین قرن حکومت استعماری توسط بیگانگان غارت شده است. اکنون بیش از نیمی از جمعیت این کشور در فقر شدید به سر می‌برند.

 ۱۱. کمبود ذخایر

تمام عوامل خطرساز فوق، از درگیری و جنگ گرفته تا تغییرات آب و هوایی یا حتی یک بیماری فراگیر، در صورتی که خانواده یا جامعه ذخایر کافی را در اختیار داشته باشد، می‌توانند به خوبی مهار شوند. پس‌انداز شخصی و وام‌های دولتی می‌تواند بیکاری ناشی از جنگ یا بیماری را جبران کند. اگر خشکسالی یا بلایای طبیعی محصولات کشاورزی را خراب می‌کند، سیستم‌های مناسب ذخیره‌سازی مواد غذایی می‌توانند به رفع این مشکل کمک کنند.افرادی که در فقر شدید زندگی می‌کنند معمولاً این وسایل را در دسترس ندارند. این بدان معناست که وقتی خطری به فاجعه تبدیل می‌شود، آن‌ها به مکانیسم‌های مقابله‌ای منفی روی می‌آورند، از جمله بیرون کشیدن کودکان از مدرسه برای کار کردن (یا حتی ازدواج) و فروش دارایی‌های اساسی برای خرید غذا.این کار می‌تواند به یک خانواده کمک کند تا یک فصل بد را پشت سر بگذارد، اما در بلند مدت این روش هیچ تأثیری ندارد. برای جوامعی که دائماً با شرایط آب و هوایی نامساعد یا درگیری‌های نظامی طولانی‌مدت مواجه هستند، شوک‌های مکرر اقتصادی می‌تواند یک خانواده را در فقر شدید فرو ببرد و از بهبودی آن‌ها جلوگیری کند[4].

فقر از دیدگاه اسلام

تنها دارو برای دوری از تفرقه و چند دستگی و برای ثابت قدم بودن بر راه حق، داروی “گریز از گناهان” پوشیده است. این دارو طعمی تلخ دارد که شیرینی ایمان از تلخی اش می کاهد.اسلام قداسیت فقر را رد می کند: در قرآن حتی یک آیه در ستایش فقر وجود ندارد.زاهد حقیقی؛ کسی است که مالک دنیا است ولی با این تفاوت که آن را در دست خود قرار داده است نه در قلب خویش. «فقر یک مشکل است چون خدا با نعمتهایش برما منت می گذارد.» وَوَجَدَکَ عَائِلاً فَأَغْنَى »ضحی/۸

«فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کَانَ غَفَّاراً . یُرْسِلِ السَّمَاء عَلَیْکُم مِّدْرَاراً . وَیُمْدِدْکُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِینَ وَیَجْعَل لَّکُمْ جَنَّاتٍ وَیَجْعَل لَّکُمْ أَنْهَاراً »نوح/۱۰-۱۲

حدیث: آنگاه که فقر به سوی سرزمینی رخت سفر برگرفت، کفر به او می گوید:مرا هم همراهت ببر.«کاد الفقر أن یکون کفرا» چه بسا که فقر به کفر منتهی شود.(رسول اکرم(ص)خطر فقر بر اخلاق و سلوک: فقر خطری است بر دین به اعتبار اینکه دین، عقیده است و ایمان. همچنان خطر این فقر برای دین به اعتبار اینکه دین، اخلاق است و سلوک؛ کمتر از اول نمی باشد. «وقتی مردی بدهکار شد در سخن دروغ می گوید و در وعده خلاف می کند.» رسول اکرم (ص)

خطر فقر بر فکر انسان: «از امام محمد بن الحسن الشیبانی یار حضرت امام ابو حنیفه(رح) روایت کرده اند که: روزی در مجلس علمیشان خادمه سر رسید و به ایشان گفت که آرد تمام شده است، امام در پاسخش می گوید: خدا ترا بکشد چهل مسئله از مسائل فقهی را از سرم بیرون کردی.» انسان فقیر چون فکرش آشفته و پریشان است نمی تواند خوب بیاندیشد و مورد مشورت قرار گیرد.

اسلام نظریۀ جبریت فقر را رد می کند: از مقدرات خدا راه گریز هست به وسیلۀ مقدرات خود خدا. «مؤمن واقعی قدر را با قدر دفع می کند.» قدر گرسنگی با قدر غذا رفع می شود، پس اگر فقر دردی است بی شک خدا برایش دارویی آفریده است و اگر فقر از مقدرات خدا است بی شک مقاومت در برابر آن و آزادگی از تنگنای آن نیز از مقدرات الهی است

.« وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقَکُمْ اللَّهُ قَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ یَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ »یس/۴۷

نظر اسلام در رابطه با فقر: اسلام فقر را مشکلی می داند که قابل حل است و آفت خطرناکی می داند که لازم است با آن جنگید و برای آن علاجی پیدا کرد و این جنگ با قضا و قدر و ارادۀ خداوند نیست.همچنین اسلام نظریۀ کسانی که فقر را مقدس می شمارند و مقدمش را گرامی میدارند و ثروت را گناهی می شمارند که عقوبتش را به عقب انداخته اند، رد می کند. و نظر کسانی که فقر را قضا و قدری حتمی میدانند که فراری از آن نیست و علاجی برای آن جز رضایت و قناعت نیست، رد می کند و نظر کسانی که علاج فقر را فقط از نقطه نظر نیکی و صدقۀ اختیاری می دانند رد می کند و همچنین اندیشۀ سرمایه داری مطلق را برای فقرا و حقوقشان بر اغنیا و بر دولت و علاج سرمایه داری معتدل و شبیه آن ها را رد می کند، همچنین اسلام با نظریۀ کسانی که با ثروتمندان در حالی که ثروتشان شرعی است می جنگند و با مالکیت در حالی که حلال باشد مبارزه می کنند و علاج فقر را از بین بردن اغنیا می بینند و جنگ مابین فقرا و طبقات دیگر به وجود می آورند، با شدت مخالفت می کند. اسلام تمام این نظریاتی که از صراط مستقیم منحرف اند و گرایش به افراط و تفریط دارند رد می کند و علاج فقر را با گام های استوار و وسایل عملی واقعی انجام می دهد.اصول اسلام برای ریشه کنی فقر در جامعه: همان روشی که در زمان خلیفه راشد عمر بن عبدالعزیز و امیرالمؤمنین عمر فاروق(رضی الله عنهما) باعث شده بود که چیزی به نام فقر در جامعه نماند و زکاتهای گرفته شده بر دست آنها بماند. به سه وسیلۀ اصلی اختصاص دارد که عبارتند از: مختص شخص فقیر است: واجب بودن کار در صورت توانایی و بر دولت و اجتماع است کمک کردن به او چه از نظر مادی و چه از نظر آموزشی تا بتواند کار مناسب برای خود پیدا کند.

«هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولاً فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ »ملک/۱۵«

«وَإِلَى ثَمُودَ أَخَاهُمْ صَالِحاً قَالَ یَا قَوْمِ اعْبُدُواْ اللّهَ مَا لَکُم مِّنْ إِلَهٍ غَیْرُهُ هُوَ أَنشَأَکُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی قَرِیبٌ مُّجِیبٌ »هود/۶۱

«وَلَقَدْ مَکَّنَّاکُمْ فِی الأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَکُمْ فِیهَا مَعَایِشَ قَلِیلاً مَّا تَشْکُرُونَ »اعراف/۱۰«وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى کَثِیرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً »اسراء/۷۰«

«اللَّهُ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ قَرَاراً وَالسَّمَاء بِنَاء وَصَوَّرَکُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَکُمْ وَرَزَقَکُم مِّنَ الطَّیِّبَاتِ ذَلِکُمُ اللَّهُ رَبُّکُمْ فَتَبَارَکَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ» غافر/۶۴  «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ» ذاریات/ ۵۸

«فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِن فَضْلِ اللَّهِ وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیراً لَّعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» جمعه/۱۰

«وَآخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ …» مزمل/۲۰

«وَمَن یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللّهِ یَجِدْ فِی الأَرْضِ مُرَاغَماً کَثِیراً وَسَعَةً …» نساء/۱۰۰

۲- مختص اجتماع اسلامی است: باید فقیر را تحت تکفل خود بگیرد آن هم به دلیل اجرای احکام نازل شده از طرف خدا و این تکفل شامل نکات زیر است:

الف) انفال بر نزدیکان

ب: مراعات حقوق همسایه

ج: پرداخت زکات واجب (در صورتی که دولت آن را جمع آوری نمی کند.)

د: پرداخت حقوقهای فوری ثروت مانند: کفارات و نذورات و اعانه و مضطر و غیره

هـ: صدقه های اختیاری موقت و دائمی مانند موقوفات خیریه.

«إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ وَإِیتَاء ذِی الْقُرْبَى وَیَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاء وَالْمُنکَرِ وَالْبَغْیِ یَعِظُکُمْ لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ »نحل/۹۰

«وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئاً وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ مَن کَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً.» نساء/۳۶

«فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ ذَلِکَ خَیْرٌ لِّلَّذِینَ یُرِیدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.» روم/۳۸

«وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیراً.» اسراء/۲۶

۳-  مختص به دولت مسلمان: که بر آن واجب است که افراد بی بضاعت و ناتوان اجتماع را چه مسلمان، چه اهل ذمه را تحت تکفل بگیرد. موارد این تکفل عبارتند از:

الف) زکات که اولین مورد اساسی دائمی برای خزانه اسلامی است که مختص کمک به فقرا می باشد.

ب) موارد مرتب دیگر که شامل خمس غنایم و خراج و جزیه و گم شده ها ارث های بی وارث و املاک و ابنیه دولتی

ج) موارد اضافی شامل: مالیات تکمیل کننده که بر اموال ثروتمندان باید تعیین شود برای تأمین فقرا در صورتی که مال زکات کفاف نکند.

«مَّن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافاً کَثِیرَةً وَاللّهُ یَقْبِضُ وَیَبْسُطُ وَإِلَیْهِ تُرْجَعُونَ» بقره/۲۴۵

«لَّیْسَ عَلَیْکَ هُدَاهُمْ وَلَکِنَّ اللّهَ یَهْدِی مَن یَشَاءُ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ فَلأنفُسِکُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ اللّهِ وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ . لِلْفُقَرَاء الَّذِینَ أُحصِرُواْ فِی سَبِیلِ اللّهِ لاَ یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الأَرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِیَاء مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسِیمَاهُمْ لاَ یَسْأَلُونَ النَّاسَ إِلْحَافاً وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ. الَّذِینَ یُنفِقُونَ أَمْوَالَهُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ سِرّاً وَعَلاَنِیَةً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ» بقره/۲۷۴-۲۷۲

«وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَیْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِن کُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ وَمَا أَنزَلْنَا عَلَى عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ‏» انفال/۴۱

«مَّا أَفَاء اللَّهُ عَلَى رَسُولِهِ مِنْ أَهْلِ الْقُرَى فَلِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ کَیْ لَا یَکُونَ دُولَةً بَیْنَ الْأَغْنِیَاء مِنکُمْ وَمَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ . لِلْفُقَرَاء الْمُهَاجِرِینَ الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً وَیَنصُرُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِکَ هُمُ الصَّادِقُونَ . وَالَّذِینَ تَبَوَّؤُوا الدَّارَ وَالْإِیمَانَ مِن قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَةً مِّمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» حشر/۷-۹

«وَهُوَ الَّذِی أَنشَأَ جَنَّاتٍ مَّعْرُوشَاتٍ وَغَیْرَ مَعْرُوشَاتٍ وَالنَّخْلَ وَالزَّرْعَ مُخْتَلِفاً أُکُلُهُ وَالزَّیْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُتَشَابِهاً وَغَیْرَ مُتَشَابِهٍ کُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَآتُواْ حَقَّهُ یَوْمَ حَصَادِهِ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ» انعام/۱۴۱

«فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّکَاةَ فَإِخْوَانُکُمْ فِی الدِّینِ وَنُفَصِّلُ الآیَاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ‏» توبه/۱۱

«فَإِذَا انسَلَخَ الأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُواْ الْمُشْرِکِینَ حَیْثُ وَجَدتُّمُوهُمْ وَخُذُوهُمْ وَاحْصُرُوهُمْ وَاقْعُدُواْ لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِن تَابُواْ وَأَقَامُواْ الصَّلاَةَ وَآتَوُاْ الزَّکَاةَ فَخَلُّواْ سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ» توبه/۵

«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّ کَثِیراً مِّنَ الأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَیَأْکُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَیَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ . یَوْمَ یُحْمَى عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکْوَى بِهَا جِبَاهُهُمْ وَجُنوبُهُمْ وَظُهُورُهُمْ هَذَا مَا کَنَزْتُمْ لأَنفُسِکُمْ فَذُوقُواْ مَا کُنتُمْ تَکْنِزُونَ‏» توبه/۳۴-۳۵

«وَمِنْهُم مَّن یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُواْ مِنْهَا رَضُواْ وَإِن لَّمْ یُعْطَوْاْ مِنهَا إِذَا هُمْ یَسْخَطُونَ . وَلَوْ أَنَّهُمْ رَضُوْاْ مَا آتَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ سَیُؤْتِینَا اللّهُ مِن فَضْلِهِ وَرَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللّهِ رَاغِبُونَ. إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاکِینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِی الرِّقَابِ وَالْغَارِمِینَ وَفِی سَبِیلِ اللّهِ وَابْنِ السَّبِیلِ فَرِیضَةً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ» توبه/۵۸-۶۰

«وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَیُطِیعُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ أُوْلَئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللّهُ إِنَّ اللّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ‏»توبه/۷۱

«خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَکِّیهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَیْهِمْ إِنَّ صَلاَتَکَ سَکَنٌ لَّهُمْ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ» توبه/۱۰۳

«وَالَّذِینَ هُمْ لِلزَّکَاةِ فَاعِلُونَ» مؤمنون/۴

«الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ‏» نمل/۳

«هُدًى وَرَحْمَةً لِّلْمُحْسِنِینَ. الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُم بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ »لقمان/۳-۴
«وَاکْتُبْ لَنَا فِی هَذِهِ الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ إِنَّا هُدْنَا إِلَیْکَ قَالَ عَذَابِی أُصِیبُ بِهِ مَنْ أَشَاء وَرَحْمَتِی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ فَسَأَکْتُبُهَا لِلَّذِینَ یَتَّقُونَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَالَّذِینَ هُم بِآیَاتِنَا یُؤْمِنُونَ» اعراف/۱۵۶

«لاَ یُؤَاخِذُکُمُ اللّهُ بِاللَّغْوِ فِی أَیْمَانِکُمْ وَلَکِن یُؤَاخِذُکُم بِمَا عَقَّدتُّمُ الأَیْمَانَ فَکَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاکِینَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِیکُمْ أَوْ کِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن لَّمْ یَجِدْ فَصِیَامُ ثَلاَثَةِ أَیَّامٍ ذَلِکَ کَفَّارَةُ أَیْمَانِکُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُواْ أَیْمَانَکُمْ کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ» مائده/۸۹

«‏لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَّعْلُومَاتٍ عَلَى مَا رَزَقَهُم مِّن بَهِیمَةِ الْأَنْعَامِ فَکُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِیرَ» حج/۲۸

«الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِن دِیَارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلَّا أَن یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُم بِبَعْضٍ لَّهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِیَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ یُذْکَرُ فِیهَا اسْمُ اللَّهِ کَثِیراً وَلَیَنصُرَنَّ اللَّهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِیٌّ عَزِیزٌ ‏. الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ» حج/۴۰-۴۱

«وَفِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ‏» ذاریات/۱۹

«وَالَّذِینَ فِی أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ مَّعْلُومٌ . لِّلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ» معارج/۲۴-۲۵

«وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیراً» اسراء/۲۶

«أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ . فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ . وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ» ماعون/۱-۳

«وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِکُواْ بِهِ شَیْئاً وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَاناً وَبِذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ وَالْجَارِ ذِی الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِیلِ وَمَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنَّ اللّهَ لاَ یُحِبُّ مَن کَانَ مُخْتَالاً فَخُوراً‏» نساء/۳۶
«مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ‏.قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ . وَلَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ» مدثر/۴۲-۴۴

«وَسَارِعُواْ إِلَى مَغْفِرَةٍ مِّن رَّبِّکُمْ وَجَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّمَاوَاتُ وَالأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ . الَّذِینَ یُنفِقُونَ فِی السَّرَّاء وَالضَّرَّاء وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ وَاللّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ» آل عمران/۱۳۳-۱۳۴

«آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُم مُّسْتَخْلَفِینَ فِیهِ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبِیرٌ» حدید/۷

«قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَیَقْدِرُ لَهُ وَمَا أَنفَقْتُم مِّن شَیْءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَهُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ »سبا/۳۹

«وَأَنفِقُوا مِن مَّا رَزَقْنَاکُم مِّن قَبْلِ أَن یَأْتِیَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ فَیَقُولَ رَبِّ لَوْلَا أَخَّرْتَنِی إِلَى أَجَلٍ قَرِیبٍ فَأَصَّدَّقَ وَأَکُن مِّنَ الصَّالِحِینَ» منافقون/۱۰

‏«وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِیناً وَیَتِیماً وَأَسِیراً . إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنکُمْ جَزَاء وَلَا شُکُوراً. إِنَّا نَخَافُ مِن رَّبِّنَا یَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِیراً‏» انسان/۸-۱۰

«فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ . وَمَا أَدْرَاکَ مَا الْعَقَبَةُ . فَکُّ رَقَبَةٍ ‏. أَوْ إِطْعَامٌ فِی یَوْمٍ ذِی مَسْغَبَةٍ . یَتِیماً ذَا مَقْرَبَةٍ . أَوْ مِسْکِیناً ذَا مَتْرَبَةٍ . ثُمَّ کَانَ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ وَتَوَاصَوْا بِالْمَرْحَمَةِ . أُوْلَئِکَ أَصْحَابُ الْمَیْمَنَةِ‏» بلد/۱۱-۱۸[5]

منابع

1.ویکی پیدیا.

2. https://masoudko.com/the-causes-of-poverty/
3. https://fa.wikipedia.org/wiki/
4. https://www.digikala.com/mag/causes-of-poverty/
5. http://jtjask.blogfa.com/post/4869/%D9%81%D9%82%D8%B1-%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%88-%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85
   

  این مقاله بيانگر نظر نویسنده است،پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.