پروژۀ معروف به ای‌سی‌آر Afghan Children Read (ACR) یا «اطفال افغان می‌خوانند» نماد تلاش برای دسترسی عادلانه به آموزش  با کیفیت و بهبودی کیفیت آموزش و پرورش با قابلیت اندازه‌گیری نتایج خواندن برای کودکان در افغانستان است.

این برنامه که توسط USAID تأمین مالی شد، هدف آن پر کردن شکاف‌های آموزشی و تقویت سطح مطالعه دختران و پسران در کشور بود، در حالی که تمرکز بر این برنامه خاص  بر عرصۀ آموزش و پرورش در افغانستان است، روش‌های گسترده‌تری که در ACR وجود دارد، نشان‌دهندۀ روش‌های مهمی برای ترویج آموزش به‌طور جهانی می‌باشد.

 درک مفهوم اصلی ای‌سی‌آر

پروژۀ ای‌سی‌آر به‌منظور تقویت آموزش ابتدایی اطفال در افغانستان به‌ویژه رشد مهارت‌های اطفال در قسمت شنیدن صداها و هجاها، خواندن و نوشتن، حرف‌ها و کلمه‌ها، خواندن جمله‌ها، داستان‌ها، نوشتن حرف‌ها و کلمه‌ها، نوشتن مبتکرانه، سخن گفتن و شنیدن نکته برای رشد استعدادهای اطفال در مورد هنر خوش‌نویسی به خط نسخ، راه‌اندازی شد.

ماهیت و نحو کاربردی پروژۀ ای‌سی‌آر

بنابر «کتاب ارزیابی مداوم شاگردان» نشرشده توسط ریاست ارتباط و آگاهی عامه وزارت معارف افغانستان، ماهیت مدل آموزشی خواندن و نوشتن پروژۀ «اطفال افغان مي‌خوانند» روی ارزیابی تکوینی تاکید می‌کند. ارزیابی تکوینی دارای دو نوع می‌باشد:

1. ارزیابی مداوم و
2. ارزیابی تکوینی دوره‌یی.

ارزیابی مداوم توسط معلمان به‌صورت روزمره در جریان هر درس انجام می‌گردد تا دریابند که شاگردان درس را درست آموختند. (۱)

پروژۀ مذکور یک ابتکار آموزشی دورۀ آموزش ابتدایی با تمویل USAID بود که بر بهبود دسترسی به آموزش و افزایش نتایج خواندن برای شاگردان در افغانستان، به ویژه در صنف های 1 تا 3 تمرکز داشت.

چالش عمده‌یی که  توسط ای‌سی‌آر ACR  دریافت شده‌است، مهارت پایین خواندن در کلاس‌های اولیه بود. به دلیل عواملی مانند معلمان آموزش ندیده، مواد آموزشی ناکافی و سیاست‌های آموزشی متمرکز.

برای رسیدگی به این چالش‌ها، ACR برنامه‌ریزی کرد تا خوشه‌ها یا کلاسترهای مکتب محور را ایجاد کند که پنج تا هشت مکتب را به هم متصل می‌کند و آموزش معلمان کارآمد، توزیع منابع و مشارکت جامعه را تسهیل می‌کند.

با این حال، تشکیل این خوشه‌ها به دلیل نبود داده‌های موثق در مورد مکاتب، به عنوان ممانعتی برای راه‌اندازی کلاسترها بود. نقش ACR شامل انجام یک سرشماری در کابل و هرات، بررسی 248 مکتب رسمی و 53 مکتب آموزش مبتنی بر شایستگی  Competency Based Education (CBE)  برای جمع‌آوری داده‌های کمی   (Quantitative Data) بود. هدف این مطالعه ارزیابی جمعیت‌شناسی، پروژه‌های یادگیری و ساختارهای موجود مانند حلقه‌ها و خوشه‌های یادگیری بود. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سطوح مختلف از جمله  سطوح ابتدایی، مکتب و ناحیه انجام شد.

ابزارهای نظرسنجی شامل دو پرسشنامه کمی مجزا برای مکاتب و CBE ها، با تمرکز بر شاخصه دموگرافیک، خوشه‌های موجود، و مراکز بالقوه مکاتب بود. حجم نمونه تحقیق شامل تمام 248 مکتب و 53 مکتب CBE در 10 ولسوالی در هرات و کابل است.

برنامه ی مصاحبه شخصی به کمک تلفن هوشمند (SAPI) برای جمع آوری داده ها، شامل مختصات GPS، ضبط صدا، و ضبط تصویر برای جمع آوری اطلاعات کارآمد و دقیق، ایجاد شد.

نتیجه این بررسی یک گزارش جامع بود که تصمیم گیری استراتژیک ACR را شکل داد.

این گزارش جنبه های مختلفی از جمله تعداد و انواع مکاتب، جمعیت شناسی شاگردان، میزان حفظ معلم، پروژه های تحویلی  CBE، حلقه های یادگیری، شوراهای مکتب، روابط خوشه بندی مکاتب موجود و مسائل درک شده را پوشش داد.

این رویکرد مبتنی بر داده، مبنای پروژهACR  را برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه و تطبیق استراتژی ها بر اساس نیازهای خاص شناسایی شده در چشم انداز آموزشی کابل و هرات، شکل داد.(۲)

بهترین روش‌ها در  ای سی آر

1. دسترسی عادلانه به آموزش و پرورش

یک اصل اساسی در ای سی آر، اطمینان از دسترسی مساوی به آموزش بود، بدون توجه به جنسیت یا پس‌منظر قومی، سمتی و اجتماعی می باشد.  این اصل نشان‌دهنده اهمیت جامعه‌پذیری در ابتکارات آموزشی است.

2. نتایج قابل اندازه‌گیری

ای سی آر بر تولید نتایج قابل اندازه‌گیری تأکید دارد تا ارزیابی اثربخشی برنامه امکان‌پذیر باشد. اندازه‌گیری پیشرفت بسیار مهم است در درک تأثیر ابتکارات آموزشی.

3. رویکرد محلی

این برنامه به روند عملی سازی آموزش برای محیط‌های محلی نقشه راه ایجاد کرد. درک نیازهای خاص جامعه و ادبیات فرهنگی، یکی از پایه‌های موفقیت ای سی آر بود.

4. مشارکت جامعه

مشارکت همکاری محور جامعه در برنامه ای سی آر از اهمیت به سزایی برخوردار بود. همکاری نزدیک بزرگان محل و خانواده‌ها نیل بر آموزش اطفال از روش های مهم برای ترویج آموزش با کیفیت  پنداشته می شود.

فراتر از ای سی آر

1. پروژه‌های آموزشی جامع

از روش های دیگر جهت ترویج آموزش با کیفیت می توان  بر پروژه‌های آموزشی جامع تاکید کرد که  به مشارکت و توانمندسازی تمامی اقشار جامعه می‌پردازد. مشارکت جامعه و نظریات افراد در فرایند طراحی پروژه‌های آموزشی برای کشورهای در حال توسعه می‌تواند به تأثیر قابل ملاحظه ی مثبت برسد. (۳)

2. تأثیر قابل اندازه‌گیری و ارزیابی

برنامه‌های آموزشی موثر باید با استفاده از معیارهای قابل اندازه‌گیر و ارزیابی دائمی، نتایج خوبی را ارائه دهند. مثلاً، ارزیابی‌های UNESCO نشان داده است که در برخی از مناطق افغانستان پسران بیشتر از دختران به تحصیلات ملزم می‌شوند، و این یکی از نقاط تمرکز برنامه‌هایی مانند ای سی آر بوده است. (۴)

3. حساسیت فرهنگی و محلی

تحقیقات حاکی از آن است که برنامه‌های آموزشی با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و محیطی محلی، در کشورهای در حال توسعه موفقیت بیشتری داشته‌اند. این نشان می‌دهد که تطبیق برنامه‌های آموزشی با محیط‌های محلی از اهمیت بالایی برخوردار است. (۵)  

4. توانمندسازی جامعه

مشارکت جامعه در فرآیند آموزش، به مانند ای سی آر، نشان دهنده این است که همکاری نهادهای محلی با سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند نقش اساسی در بهبود آموزش و بهبود مشارکت اجتماعی داشته باشد.  (۶)

نتیجه گیری

اصولی که در ACR به‌کار رفته است، بسیار قابل اعتماد است و به عنوان یک الگوی موثر در عرصه پروژه های آموزشی به حساب رود. با انتقال این اصول به زمینه‌های گسترده‌تر، روند آموزش و پرورش در افغانستان می‌تواند از یک رویکرد فراتر از  محلی ‌محور پیشتر رفته  و به یک روند فراگیر ملی برسد. این مسیر می‌تواند یک راهنمای مهم برای دولت‌، سازمان‌های غیرانتفاعی و سازمان‌های بین‌المللی باشد تا تلاش‌های آنها برای ترویج آموزش با کیفیت و جهانی موثرتر واقع شود.

منابع:

• کتاب ارزیابی مداوم شاگردان، ریاست ارتباط و آگاهی عامه وزارت معارف، کابل، ۱۳۹۸. ص ۱.
• ر.ک: “PAST PERFORMANCE AFGHAN CHILDREN READ USAID/ACR – April 2016” https://www.moore.af/MediaLibsAndFiles/media/afghanistan.moore-global.com/Documents/past-performance/PP-
• Afghan-Children-Read.pdf?ext=.pdf
• ر.ک: “Inclusive Education: The Way of the Future”

https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000180629

• ر.ک: “Education for All Global Monitoring Report 2015”

https://en.unesco.org/gem-report/taxonomy/term/199

• ر.ک: “Education in Emergencies and Post-Conflict Situations”

https://inee.org/sites/default/files/resources/doc_1_53_TCJournal_Vol205.pdf

• ر.ک: “Community Engagement in Education Programming”

https://www.edu-links.org/sites/default/files/media/file/ACFrOgD5YbwcFF8yK6PoJJm_VqohrxvgHI5IZpAedgEmrwNT83dVuNtP8Cli5Q1d2zTy2LS0RRhTJtOGXryJOyAPJEbESsV0k8IDMC6VeEEHOLD9SQ6CJi28uX7W4SQ_.pdf

آگاهی: این مقاله سومین مقاله ی از مجموعه مقالاتی است که توسط دفتر “KHANA” به عنوان بخشی از فعالیت های علمی و عامه سازمان “Street-Child” تحت پوشش “اتحادیه ی آسیای جنوبی برای ارزیابی” نگارش یافته است. هدف از این نوع فعالیت مشارکتی سهم گیری فعال جهت افزایش سطح آگاهی و دانش در باره مهارت های بنیادی و ارزیابی پاسخگویی آگاهانه در مورد آموزش و پرورش در افغانستان می باشد.

این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسؤوليتى ندارد.

Views: 117