هزینۀ برخی مواد وارداتی ۶۸ درصد؛ اما قیمت آنها فقط دو درصد کاهش یافته است

کابل (پژواک، ۲۱ سنبله ۱۴۰۰): در مقایسه با حدود یک ماه پیش، به شکل اوسط در هزینۀ واردات مواد غذایی و سوخت، ۶۸ درصد کاهش آمده، و ارزش افغانی هم شش درصد افزایش یافته؛ اما در قیمت این اقلام، تنها ۲ درصد کاهش آمده است.

پس از تصرف کابل، واردات و صادرات موقتاً متوقف شد، بسیاری از دوایر دولتی و غیردولتی، بانک ها و بزرگترین سرای مبادلات پول (سرای شهزادۀ کابل) مسدود شد، که نرخ دالر هم افزایش یافت و قیمت مواد غذایی و نفتی هم بالا رفت.

از چند روز بدینسو، سرای شهزاده و بانک ها بازاند و گرچه هنوزهم به حالت عادی خود برنگشته؛ اما قیمت ها کمی کاهش یافته است.

آژانس خبری پژواک، عوامل تغییر قیمت های مواد اولیه را یک روز پیش از تصرف کابل، از سوی طالبان (۲۳ اسد)، و امروز (۲۱ سنبله)، بررسی کرده است.

قابل یادآوری است که به تاریخ ۲۳ اسد؛ قیمت خرید یک دالر امریکایی به ۹۰ افغانی رسیده بود. یک روز پیش از آن، یک دالر حدود ۷۸ افغانی بود؛ اما بعد از آن، یک دالر تا ۹۶ افغانی هم افزایش یافت؛ اما امروز، یک دالر به ۸۴،۳۰ افغانی فروخته می شود.

تیل

یک روز پیش از آنکه طالبان کابل را تصرف کنند، قمیت یک لیتر دیزل در این شهر ۵۵ افغانی و یک لیتر پترول به ۶۵ افغانی به فروش می رسید؛ اما امروز (تاریخ ۲۳ سنبله)، یک لیتر دیزل به ۵۲ و یک لیتر پترول، به ۶۱ افغانی فروخته می شود.

هزینه ها بر واردات تیل ۴۰ درصد کاهس یافته؛ اما قیمت آن فقط ۷،۳ درصد کاهش یافته است.

حاجی نجیب الله رئیس تجار تیل در شهر کابل گفت که تاجران تیل، در دوران حکومت پیشین، در بدل یک تن تیل ۷۰۰۰ افغانی به حکومت، و حدود ۱۱۰۰ هزار افغانی به طالبان می دادند، و از حیرتان تا کابل از یک موتر که ۴۰ تن تیل منتقل می کرد، حدود ۲۰ هزار افغانی از سوی زورمندان و پولیس شاهراه ها گرفته می شد.

با در نظرداشت ارقام یادشده، پولیس و زورمندان از حیرتان تا کابل، در بدل هر تن ۵۰۰ افغانی غیرقانونی اخذ می کردند.

نجیب الله گفت که اکنون در بدل یک تن تیل، فقط ۵۲۰۰ افغانی محصول گمرکی اخذ می شود و دیگر، تا کابل به هیچ نام از موترهای انتقال کنندۀ تیل پول اخذ نمی شود.

به گفتۀ او، قیمت های تیل، بخاطری افزایش یافته است که نرخ دالر در برابر افغانی بیشتر شده بود، و از سویی هم تاجران تیل واردات آن را کاهش داده است؛ زیرا نمی خواهند نظر به وضعیت کنونی، سرمایۀ خود را مصرف کنند.

گاز مایع

یک روز پیش از آن که کابل از سوی طالبان تصرف شود، قیمت یک کیلو گاز مایع در این شهر ۷۰ افغانی بود؛ اما امروز (۲۱ سنبله) نیز ۷۰ افغانی به فروش می رسد.

هزینۀ واردات گاز مایع ۶۷ درصد کاهش یافته؛ اما در نرخ آن هیچ تغییر نیامده است.

یک مسئول شرکت گاز سنگر صافی، به پژواک گفت که آنها پیش از آمدن طالبان، در بدل یک تُن گاز مایع، از ۶۵ تا ۷۰ دالر محصول گمرکی به دولت می دادند.

وی افزود که در آن زمان، طالبان هم از یک تانکر که از ۲۰ تا ۲۲ تن گاز منتقل می کرد، ۳۵ هزار افغانی (در بدل یک تن حدود ۱۶۰۰ افغانی) اخذ می کردند و از یک موتر، تا هشت هزار افغانی در جریان راه از سوی زورمندان گرفته می شد.

وی گفت که بعد از سقوط حکومت پیشین، اکنون در مقابل یک تن گاز ۲۸۰۰ افغانی محصول گمرکی می دهد و در امتداد راه ها، هیچگونه پول دیگر از نزد آنها اخذ نمی شود.

موصوف نیز علاوه کرد که نسبت به کاهش هزینه ها، بخاطری در نرخ گاز کمبود نیامده است که با درنظرداشت وضعیت نامعلوم فعلی کشور، تاجران واردات خود را کم کرده اند.

صافی افزود که با آغاز فعالیت بانک ها و عادی شدن تجارت، نرخ گاز مایع نیز کم خواهد شد.

مواد غذایی

یک روز پیش از تصرف کابل از سوی طالبان؛ ۴۹ گرام آرد قزاقی به ۲۰۰۰ افغانی، ۱۶ لیتر روغن مالیزیایی ۲۱۰۰ افغانی، یک گیلوگرام چای سیاه افریقایی به ۳۶۰ افغانی، ۴۹ کیلوگرام بورۀ هندی ۲۳۸۰ افغانی و ۲۴ کیلوگرام برنج اول سیله پاکستانی به ۲۴۰۰ افغانی به فروش می رسید.

اما امروز (تاریخ ۲۱ سنیله) ۴۹ کیلوگرام آرد قزاقی به ۱۸۵۰ افغانی، ۱۶ لیتر روغن مالیزیایی به ۲۰۸۰ افغانی، یک گیلوگرام چای سیاه افریقایی به ۳۴۰ افغانی، ۴۹ کیلوگرام بورۀ هندی به ۲۵۵۰ افغانی و ۲۴ کیلوگرام برنج اول سیله پاکستانی به ۲۲۵۰ افغانی به فروش می رسد.

هزینه بر واردات مواد غذایی ۹۷ درصد کاهش یافته؛ اما قیمت های آن، نزدیک به دو درصد کاهش یافته است.

نجیب الله تجار مواد غذایی، به پژواک گفت که آنها پیش از این، در بدل یک موتر مواد غذایی، از ۴۵ تا ۵۰ هزار افغانی محصول گمرکی و دیگر تکس ها به حکومت؛ ۱۰ تا ۱۲ هزار افغانی به طالبان؛ و تا ۵ هزار افغانی هم در امتداد راه به پوسته های پولیس و زورمندان می دادند.

وی افزود که اکنون از کابل تا مزار، یا از مزار تا هرات و یا هم از مزار تا فاریاب، فقط در یک جای، از یک موتر به نام پارچۀ شاروالی، دو هزار افغانی گرفته می شود و از واردات مواد غذایی، هیچ هزینه و محصول دیگر گمرکی اخذ نمی شود.

وی گفت که در جریان حدود یک ماه گذشته، دالر تا ۹۶ افغانی هم رسید، تجارت رکود کرده و مردم اموال بیشتر خریداری نمی کنند؛ به همین خاطر قیمت مواد خوراکی هم افزایش یافته است.

ارزیابی

امروز (تاریخ ۲۱ سنبله) نسبت به تاریخ ۲۳ ماه گذشتۀ اسد؛ بادرنظرداشت آمار هزینۀ سابق و کنونی مواد وارداتی، به طور اوسط در هزینه های تیل ۴۰ درصد، در هزینه های گاز مایع ۶۷ درصد و در هزینه های مواد غذایی ۹۷ درصد کاهش آمده است، و همچنان قیمت دالر در برابر افغانی هم شش درصد کاهش یافته است.

به طور اوسط، در مصارف مواد خوراکی و گاز مایع ۶۸ درصد کاهش آمده و ارزش افغانی هم در مقابل دالر شش درصد بالا رفته؛ اما در قیمت های مواد یادشدۀ اولیه به طور اوسط، فقط دو درصد کاهش آمده است.

قیمت ها باید کنترول شود

محمد معروف مسلمیار آگاه امور اقتصادی، گفت که حکومت گذشته هم بر قیمت ها کنترول نداشت و حکومت جدید نیز تاکنون بر قیمت های مواد کنترول ندارد.

او از مقامات ذیربط حکومتی خواست که نرخها را کنترول کنند. او گفت تا زمانی که کنترول جدی به میان نیاید، قیمت ها کاهش نخواهد یافت.

به گفتۀ او، در حال حاضر عامل بلند شدن برخی مواد، این هم شده می تواند که برخی تاجران، مواد سابق وارد کرده و اکنون با درنظرداشت هزینه های سابق، به فروش می رسانند.

نعمت الله بارکزی رئیس نشرات شاروالی کابل، به پژواک گفت که در رابطه به قیمت های مواد، باید با اتاق تجارت صحبت شود؛ زیرا که به گفتۀ او، وظیفۀ کنترول نرخها به این اداره محول می شود و شاروالی، فقط به حیث یک عضو با آن همکاری می کند.

خان جان الکوزی رئیس فدراسیون اتاق های تجارت، گفت که قیمت ها کنترول است؛ اما اکنون واردات مواد به کشور، به خاطری کاهش یافته است که بانک ها به حالت عادی برنگشته اند.

او گفت که تجار افغان، در برخی کشورها مواد غذایی خریداری کرده اند؛ اما از حدود یک ماه به اینطرف، حواله جات بسته شده و یک دالر هم به کشورهای دیگر انتقال نیافته، تا آنها مود خود را به کشور وارد کنند.

موصوف افزود که با عادی شدن وضعیت، قیمت مواد هم کاهش خواهد یافت.

پژواک، به همکاری مالی دنمارک و برنامه انکشافی ملل متحد (UNDP)، این گزارش را تهیه کرده است.

بازدیدها: 366