برخی آگاهان تجارت «بارتر» را به نفع افغانستان نمی‌دانند

کابل (پژواک، ۲۶ جوزا ۱۴۰۱): در حالی برخی آگاهان، تجارت «بارتر» یا جنس به جنس را به نفع افغانستان نمی‌دانند، اما شماری آن را مفید عنوان می‌کنند که از مدتی به اینسو گفتگوها در این مورد میان افغانستان و پاکستان جریان دارد.

رسانه‌ها گزارش‌ داده‌اند که افغانستان و پاکستان تجارت «بارتر» یا جنس به جنس را آغاز می‌کنند.

بر بنیاد گزارش، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان گفته که این تجارت در مرحلۀ‌ نخست از ۲۰ قلم کالا آغاز می‌شود و در صورت موفقیت، بر شمار اقلام افزوده خواهد شد.

خانجان الکوزی، معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری کشور گفته‌است: «ما بر سر میکانیزم تقریبا ۸۰ درصد به موافقه رسیدیم؛ هم سیستم حواله جریان پیدا کند و هم جنس به جنس تبادله شود و هم کسانی که واردات و صادرات دارند می‌تواند در کابل افغانی جمع کنند، در پاکستان کلدار.»

خانجان الکوزی، معاون اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان امروز (۲۶ جوزا) به آژانس خبری پژواک گفت، اتاق مشترک تجارت و صنایع افغانستان و پاکستان از سال‌ها به اینسو تلاش نموده مشکلات سکتور خصوصی دو کشور را با حکومت‌های دو کشور شریک کند و راه‌های حل آن را جستجو نماید.

به گفتۀ او، در این اواخر بانک مرکزی پاکستان به دنبال فشارهای جهانی، تعقیب پول تجارتی را بیشتر ساخته و سبب ایجاد مشکلات در انتقال پول تجارتی با افغانستان و صادرات این کشور می‌شد.

الکوزی می‌گوید، در اثر تلاش‌های اتاق مشترک دو کشور، بانک مرکزی پاکستان فورم‌های الکترونیکی صادرات و واردات (E-Form & EIF) را معاف کرد، اما حکومت‌های دو کشور لازم دانستند که برای حل این مشکل، میکانیزم تجارت بارتر ایجاد شود و برای دستیابی به این هدف، از سوی هر دو جانب، کمیتۀ سکتور خصوصی تشکیل شد و هر دو طرف رهبری این کمیته را به اتاق مشترک تجارت و صنایع دو کشور واگذار کردند.

با این حال، اتحادیۀ بانک‌های افغانستان گفته است، بیشتر بانک‌های افغانستان در انتقالات پول به بیرون از کشور مشکل ندارند و تنها در راستای خرید کالاهای تزئینی، انتقال انجام نمی‌شود.

الکوزی می‌گوید، در مورد تجارت بارتر مشوره‌ها با سکتور خصوصی افغانستان و پاکستان انجام شده و جریان دارد و این کمیته تحت رهبری وزارت صنعت و تجارت فعالیت دارد. وی افزود، اگر کسی طرحی در این مورد دارد، آن را با کمیته شریک سازد.

الکوزی می‌افزاید، تا حال دو طرف در این مورد به کدام توافقی دست نیافته و زمانی که کمیته‌های دو طرف به موافقۀ نهایی برسند، تصمیم نهایی و تصدیق میکانیزم در این مورد را حکومت‌های دو طرف، اتخاذ می‌کنند.

برخی اقتصاددانان: تجارت بارتر ناکارا و به ضرر افغانستان است

ذکریا حیدری استاد پوهنځی اقتصاد پوهنتون کابل در این مورد به آژانس خبری پژواک گفت، تجارت بارتر یک نوع تجارت کلاسیک است و در سال‌های بسیار قبل که پول زیاد رایج نبود، از این مدل کار گرفته می‌شد؛ اما حالا در هیچ کشوری از جهان از این مُدل استفاده نمی‌شود.

به گفتۀ او، در شرایط فعلی افغانستان، استفاده از این نوع مدل کارا و موفق نیست و از هر نگاه مشکلات زیاد خود را دارد.

او می‌گوید: «افغانستان یک کشور مصرفی و وارداتی است؛ تولیدات ما به اندازه‌یی نیست که ما به کشورهای دیگر صادرات بیشتر داشته باشیم؛ زمانی‌که به بیلانس تجاری افغانستان نگاه کنیم، بیش از ۵۰ درصد بیلانس کسری داریم و زمانی که ۵۰ درصد بیلانس کسری داشته باشیم، ما در حقیقت برای صادرات اقلام زیاد نداریم.»

به گفتۀ او، پاکستان نسبت به افغانستان در بخش اقتصادی توانایی‌های خوبی دارد و در مدل بارتر نیز طرفی را خواهند گرفت که بیشترین نفع آن به آن کشور باشد.

او محدود شدن چند قلم محدود کالا، از دست دادن شریکان اقتصادی، محدود شدن جریان تجارتی، وابسته شدن افغانستان به یک کشور و انحصار آن را به عنوان ضررهای این مدل تجاری بیان می‌کند.

حیدری در مورد فواید این مدل تجاری می‌گوید، اگر هر دو کشور منفعت‌های دو طرف را مدنظر بگیرند، ممکن فوایدی داشته باشد که این کار در تجارت زیاد عملی نیست و هر کشور منافع خود را بیشتر مدنظر می‌گیرد.

اما او تاکید دارد که منحیث یک کارشناس اقتصادی، این مدل را ناکارا و غیرموفق می‌داند و می‌افزاید، اگر این مدل کارا می بود، از آن در کشورهای دیگر نیز استفاده می‌شد.

سیدمسعود یک تن دیگر از کارشناسان اقتصادی کشور نیز در صفحۀ فیسبوک خود در مورد تجارت بارتر میان افغانستان و پاکستان نوشته که اين حركت چه بزرگ باشد و چه كوچك به نفع اقتصاد برتر تمام می‌شود كه در اين حالت پاكستان برنده است.

او نوشته است، پاكستان بهانۀ دشواری‌های انتقال پول را از مجرای بانكی نسبت مسدود بودن حسابات بين المللی تجاری افغانستان می‌داند و می‌نویسد که پاكستان در تلاش است تا از خارج شدن اسعار و ارز از پاكستان جلوگيری كند.

به گفتۀ او، پاكستان می‌خواهد، ادناترين كالاهای خود را در مقابل مواد معدنی افغانستان جنساً تبادله نمايد.

او همچنان نوشته است: «در پروتوكل درج می‌شود كه واحد پولی می‌تواند افغانی يا كلدار باشد؛ در اين صورت، ارز كم‌ارزش روپيۀ پاكستان جاگزين دالر می‌شود؛ كلدار واحد پولی پاكستان در افغانستان تجارت كلان را می‌گیرد و برای اولين بار چنين وظيفه را انجام می‌دهد و فاتحۀ پول افغانی خوانده می‌شود.»

او همچنان نوشته است: «با این کار بازارهای افغانستان در انحصار پاكستان می‌رود، توليدكنندۀ افغانستان مطابق خواست سرمايه‌دار پاكستان توليد می‌كند؛ انگيزۀ اقتصادی در وجود تاجر افغانستان سير نزولی سريع را می‌پيمايد؛ تاجر افغانستان از بازارهای كشورهای ديگر دور شده و ناآشنا می‌شود؛ تاجر و يا بانك‌های پاكستان در ميان  تاجر افغانستان و توليدكنندۀ خارجی قرار گرفته و كالا را برای تاجر افغانستان خريداری می‌نمايد؛ ذخاير اسعاری به اندازۀ يك میليارد دالر كاهش می‌يابد؛ ارزش افغانی نزول می‌كند؛ كلدار پاكستان جای پول ملی را در تبادلات داخلی می‌گيرد و ارزش پول افغانی بر اساس كلدار قویتر می‌شود و ثبات اقتصادی خدشه پذير شده و خطر بی‌ثباتی سياسی را افزايش می‌دهد.»

او از حکومت خواسته است که هر چه زودتر جلو این کار را بگیرد.

برخی آگاهان: اقتصاد نوین بارتر برای کشورهایی چون افغانستان مفید است

 بر بنیاد گزارش در یک نشست آنلاین و معرفی اقتصاد نوین بارتر که در ماه دلو سال ۱۳۹۹ به ابتکار سفارت افغانستان در استرالیا و اتاق تجارت و ‏سرمایه‌گذاری افغانستان، برگزار‎ ‎شده بود؛ سیدزمان هاشمی رئیس پیشین هیأت عامل اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری گفته بود: «حکومت در هماهنگی با نهادهای ‏دیپلوماتیک که در کشورهای دارای اقتصاد نوین بارتر فعالیت می کنند، یکجا برای کار شیوۀ کارساز برای ‏اقتصاد نوین بارتر با توجه به شرایط افغانستان کار نمایند و این می تواند، برای مردم افغانستان سود بیشتر ‏داشته باشد.‏»

ساویز ساویزیار آگاه مسایل اقتصاد نوین بارتر در این نشست گفته بود، اقتصاد نوین بارتر یک فرصت ‏خوب برای آن عده از کشورهایی دانسته می شود که از منابع طبیعی خوبی مانند افغانستان برخوردار اند.

‏او خاطر نشان کرده بود، افغانستان با استفاده از اقتصاد نوین بارتر می تواند دادوستد بازرگانی قانونمند را با استفاده ‏از یک چارچوب اصولی با چین داشته باشد و این راهکار می تواند، تسهیلات بیشتری را برای بازرگانان و ‏روابط مستقیم میان آنان را فراهم نماید.‏