وزارت صحت عامه می‌گوید، بیش از ۷۰ درصد واکسین مورد نیاز برای سگ گزیده‌گی را در دسترس ندارد

کابل (پژواک، ۲۹ جدی ۱۴۰۲): بربنیاد آمار ارایه شدۀ وزارت صحت عامه، واقعات سگ گزیده‌گی در ۶ ماه اول امسال نسبت به زمان مشابه سال گذشته بیش از ۱۴ درصد افزایش یافته، اما این وزارت با کمبود ۷۰ درصدی واکسین مورد نیاز این بیماری مواجه است.

به اساس معلومات وزارت صحت عامأ افغانستان، در ۶ ماه اول سال روان، ۱۵۹۰۶ واقعۀ سگ گزیده‌گی در مرکز و ولایت‌های کشور ثبت این وزارت گردیده‌است که بلندترین رقم در شهر کابل تشکیل می‌دهد.

منبع می‌گوید که از میان واقعات ثبت شده، چهار تن آنان جان‌های شان را از دست داده‌اند. این در حالی است که در ۶ ماه اول سال گذشته (۱۴۰۱)، حدود ۱۲ هزار واقعه ثبت شده بود.

مسؤولان در وزارت صحت عامه می‌گویند که طی دو سال گذشته آمار سگ گزیده‌گی در سطح کشور در حال افزایش می‌باشد، اما واکسین کمک شده از سوی سازمان صحی جهان (دبلیواچ‌او) بسنده نیست.

آیا بیماری «ربیس» یا سگ دیوانه خطرناک است؟

 داکتر فخرالدین ستانکزی، مسؤول کنترول امراض زونوسیس وزارت صحت عامه می‌گوید، بیماری سگ دیوانه یکی از بیماری‌های ویروسی ساری و زونوسیس (مشترک میان انسان و حیوانات) می‌باشد که سبب التهاب مغزی حاد می‌شود. این ویروس در تمام حیوانات خون‌گرم از جمله انسان می‌تواند بیماری را ایجاد کند.

به گفتۀ او، ویروس از لعاب دهن حیوان مبتلا به این بیماری، از طریق محل گزیده‌گی وارد بدن شخص شده، در عضلات به سمت اعصاب انتهایی می‌رود و شروع به تکثیر می‌نماید.

موصوف گفت که تب، سردردی، از علایم اولیۀ این بیماری می‌باشد، اما زمانی که این بیماری پیشرفته‌تر گردد، علایم چون ترس از نور، از آب، از شمال و بالاخره تا ده الی کمتر از ده روز بیمار از بین می‌رود.

افزایش ۱۴ درصدی واقعات سگ گزیده‌گی در افغانستان

داکتر فخرالدین ستانکزی می‌گوید که واقعات ثبت شدۀ سگ گزیده‌گی طی دو ربع اول امسال نسبت به همین زمان مشابه سال گذشته افزایش یافته‌است.

به اساس معلومات منبع، در شش ماه اول امسال ۱۵۹۰۶ واقعۀ سگ گزیده‌گی در سطح کشور ثبت شده‌، درحالی که در زمان مشابه سال گذشته این رقم به  ۱۲۰۰۰ واقعه می‌رسید.

ستانکزی گفت،  آمار ثبت شدۀ امسال ۲۳۳۷ کودک، ۲۹۸۰ زن و متباقی آنان را مردان تشکیل می‌دهند.

به اساس معلومات صحت عامه، در تمام سال گذشته ۳۳۰۸۹ واقعۀ سگ گزیده‌گی در کشور ثبت شده بود که از آن میان ۱۸ تن جان خود را از دست داده بودند.

به اساس یک گزارش سازمان صحی جهان، ربیس یک بیماری ویروسی قابل پیشگیری با واکسین است که در بیش از ۱۵۰ کشور وجود دارد و سالانه باعث مرگ ده‌ها هزار نتن، عمدتاً در آسیا و افریقا می‌شود که ۴۰ درصد آن‌ها کودکان زیر ۱۵ سال هستند.

کابل با ثبت ۵۲۰۷ واقعۀ سگ گزیده‌گی در صدر جدول قرار دارد

به اساس معلومات داکتر ستانکزی، از میان واقعات ثبت شده طی دو ربع امسال،  کابل با ثبت ۵۲۰۷ واقعه در ردۀ اول، هرات با ثبت ۱۴۵۳ واقعه در ردۀ دوم، ننگرهار با ثبت۹۶۰ واقعه در ردۀ سوم این جدول قرار دارد، اما جوزجان با ثبت دو واقعه ، لوگر با ثبت ۳۰ واقعه و سمنگان با ثبت ۳۲ دارای کمترین واقعات می‌باشند.

منبع می‌گوید که متباقی آمار مربوط به سایر ولایت‌های کشور می‌شود.

به گفتۀ وی، در شش ماه اول امسال، ۴ تن از اثر این بیماری جان باخته اند که از میان آنان دو تن در کابل، یک تن در بغلان و یک تن دیگر در پکتیا ثبت شده‌است.

«بیش از ۷۰ درصد واکسین مورد ضرورت در دسترس نیست»

داکتر ستانکزی می‌گوید که قبلا وزارت صحت عامه برای تداوی و تطبیق واکسین برای سگ گزیده‌گی بودجۀ مشخصی داشت.

اما وی افزود: «فعلا بدبختانه بودجۀ مختص در این بخش وجود ندارد و به همین دلیل از دبیلواچ‌او (سازمان صحی جهان) خواستیم با ما همکاری کند و فعلا هم یک مقدار کمک می‌کند.»

به گفتۀ او، امسال سازمان صحی جهان ۱۶هزار ویال واکسین سگ گزیده‌گی را خریداری کرده که در ولایت‌ها و مرکز توزیع شده، اما به صورت تخمینی در حدود ۵۴ هزار ویال واکسین ضرورت می‌باشد.

محمدفرید واثق، واکسیناتور شفاخانۀ انتانی می‌گوید که روزانه حدود۱۰۰ واقعۀ سگ گزیده‌گی در این شفاخانه ثبت می‌شود که از آن میان ۳۵ واقعۀ جدید و متباقی افرادی که تداوی تعقیبی دارند و جهت تطبیق واکسین به آن‌ها مراجعه می‌کنند، تشکیل می‌دهد.

موصوف می‌گوید، بیشترین مریضان در این شفاخانه از شهر کابل می‌باشند و تعداد کمی آنان از ولایت‌های همجوار کابل نیز مراجعه می‌کنند.

وی افزود: «واکسین در این شفاخانه به‌طور کافی وجود دارد، ما واکسین‌ها را ۴ دوز می‌دهیم و کسی زخم شدید می‌داشته باشد سیروم همو گلوبین میتیم، و یک دوز واکسین تیتانوس نیز می‌دهیم.»

برنامه‌های آگاهی‌دهی در مورد ربیس افزایش یابد

مسئوول کنترول امراض زونوسیس وزارت صحت عامه گفت که تلاش بر این است تا کمیتۀ مشترکی وزارت‌های صحت عامه، زراعت، معارف، تحصیلات عالی و ادارۀ ملی حفاظت از محیط زیست که قبلا ایجاد گردیده، در مورد امراض مختلف به ویژه ربیس (سگ دیوانه) برنامه‌های آگاهی به مردم را افزایش بدهد.

ستانکزی می‌گوید: «در مورد امراض ساری به خصوص بیماری ربیس موضوع مهم اینست که باید از طریق مساجد، رسانه‌ها و غیره به مردم آگاهی داده شود؛ تا مردم بتوانند از سگ خود را محفوظ نمایند تا واقعات کم شود.»

توصیۀ داکتران

داکتر ستانکزی  توصیه می‌کند: «زمانی‌که سگ، پشک و خفاش کسی را گزید، باید فورا ساحۀ گزیده‌گی را با آب پاک و صابون به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه شستشو داده و بعدا به نزدیکترین مرکز صحی مراجعه کرده تا واکسین سگ گزیده‌گی برای شان تطبیق گردد.»

همچنان داکتر عادل نیرومند، ترینر در شفاخانه انتانی در شهر کابل توصیه کرد: «در صورت گزیده شدن توسط حیوان مشکوک به ویژه سگ، زخم باید عاجل توسط آب پاک و صابون شستشو داده شده و شخص به زودترین فرصت به مرکز صحی انتقال داده‌ شود.»

به گفتۀ وی، این بیماری یک مرض کشنده می‌باشد که اگر قبل از ظهور اعراض و علایم به مراکز صحی انتقال داده نشود، این ویروس به سیستم عصبی داخل شده و سبب مرگ افراد خواهد گردید.

موصوف می‌گوید، دو نوع واکسین برای این بیماری وجود دارد که باید هر شخص پنج مرحله این واکسین را بگیرد تا مصئون بماند.

وی می‌گوید، اگر سگ‌های ولگرد از بین برده ‌شود، حیوانات خانه‌گی واکسین شود، کودکان از حیوانات دور نگهداشته شوند، قصاب‌ها توته‌های گوشت در سطل زباله انداخته و مردم غذای‌های فاسد را در کوچه‌ها نیندازد، تا حد زیادی از این بیماری جلوگیری شده می‌تواند.

مردم از عرضۀ خدمات در بخش سگ گزیده‌گی راضی اند

محمد ۱۵ ساله که از کوتل خیرخانۀ شهر کابل برای گرفتن واکسین سگ گزیده‌گی به شفاخانۀ انتانی در این شهر مراجعه نموده گفت که در خانۀ شان سگ نگهداری می‌کنند.

وی افزود: «این بار دومم است که سگ مره گزیده، پیش داکتر آمدم دور دومم است که واکسین می‌شوم، دو روز پیش مره سگ گزید ه بود.»

در همین حال، شکیلا خانمی که پسر ۱۳ سالۀ خود را به شفاخانۀ انتانی برای تطبیق واکسین سگ گزیده‌گی آورده بود گفت: «خودم خانه نبودم بچیم نان می‌خورد که سگ صاحب حویلی ما آمده و دست بچه مه دندان گرفته بود.»

وی از عرضۀ خدمات برای مریضان سگ گزیده‌گی در شفاخانه انتانی قدردانی کرد و گفت که خدمات به‌طور رایگان عرضه می‌گردد.

احمدشاه، باشندۀ میدان‌وردک می‌گوید که حدود دو ماه قبل پنج تن از کودکان خانواده‌اش که در کوچۀ نزدیک منزل شان بازی می‌کردند، از سوی یک سگ دیوانه مورد حمله قرار گرفته و تمام کودکان زخمی شده بودند.

وی افزود: «ما الحمدلله کودکان را به اسرع وقت به مرکز صحی در میدان شهر انتقال دادیم، داکتران خدمات را عرضه و واکسین برای شان تطبیق کردند.»

مردم خواستار از بین بردن سگ‌های ولگرد هستند

سروش، باشندۀ کوتل خیرخانه شهر کابل می‌گوید، هر چند به دلیل فعالیت شاروالی کابل وجود سگ‌های ولگرد در این شهر کمتر شده، اما کاملا جمع‌آوری نگردیده‌است.

به گفتۀ وی، در منطقه‌یی که او زنده‌گی می‌کند بیشتر از طرف شب و برخی اوقات از طرف روز سگ‌های ولگرد دیده می‌شود که تهدید جدی برای باشنده‌گان محل می‌باشد.

موصوف از شاروالی کابل می‌خواهد که این سگ‌ها را  از تمام مناطق شهر کابل جمع‌آوری نماید.

در همین حال، شیرعلی باشندۀ منطقۀ بتخاک کابل نیز شکایت مشابه دارد و می‌گوید: «ما از موجودیت سگ‌ها در منطقۀ خود بسیار به تنگ آمدیم؛ چون بسیار زیاد است، زمانی‌که اطفال به طرف مکتب می‌روند، به تشویش می‌باشیم که نگزدشان؛ چرا که امکان دارد در بین شان سگ‌های دیوانه هم باشد.»

به گفتۀ وی، یک ماه قبل شاروالی تمام این سگ‌ها را جمع‌آور نموده بود، اما هنوزهم سگ‌ها در کوچه‌ها گشت و گذار می‌کند که مایۀ نگرانی باشنده‌گان محل شده‌است.

موصوف افزود: «از حکومت می‌خواهم که تمام این سگ‌ها را از مناطق مختلف شهر کابل جمع‌آوری کند؛ چون تعداد زیادی از مناطق دیگر به این جا آورده می‌شود و ما بسیار به تکلیف استیم.»

پاسخ مسؤولین  

نعمت‌الله بارکزی، نمایندۀ شاروالی کابل به آژانس خبری پژواک گفت که در قسمت سگ‌های ولگرد شاورالی کابل پروگرام‌های مشخص خود را دارد، از اول سال جاری تاکنون ۱۲ هزار قلاده سگ واکسین و بیش از ده هزار قلاده سگ دیگر را عقیم ساخته‌است.

موصوف افزود: «عقیم سازی طوری است که سگ‌های ماده رحم شان کشیده می‌شود و سگ‌های نر هم عقیم می‌شود که دیگر نمی‌تواند تولید مثل نمایند.»

به گفتۀ وی، شاروالی کابل برنامه‌یی را در نظر دارد، اگر سگ‌هایی که ثابت شود ویروس سگ دیوانه دارد و قابلیت تداوی را نداشته باشد، از بین برده خواهد شد.

او در ادامه افزود: «اگر در محلات گزارش داده شود که سگ‌ها با مردم خشونت می‌کند، آن سگ‌ها جمع آوری می‌گردد، شاروالی کابل برای فعلا توجۀ کلی آن  این است که جمعیت سگ‌های ولگرد مطلقا کنترول شود و در عین حال کمربند امن که در اطراف شهر کابل بوجود آمده قوی و قوی‌تر شود.»