«طلای سرخ» و چهرۀ‌ خندان زمین؛ روایت حمیدالله از فصل جمع‌آوری زعفران در هرات

 هرات (پژواک، ۲۹ عقرب ۱۴۰۴): با طلوع آفتاب بر دشت‌های زرین هرات، عطر دل‌انگیز هزاران گل کوچک زعفران در فضا پراکنده می‌شود و نوید آغاز فصل برداشت را می‌دهد. این روزها، شمار زیاد از خانواده‌های هراتی از کودک تا بزرگسال در مزارع مصروف کار هستند و دستانشان بوی گل زعفران گرفته‌است. برای بسیاری از آنان، این فصل نه‌تنها زمان برداشت محصول، بلکه فصل شکوفایی امید است.

در میان این چهره‌های آفتاب‌سوخته، حمیدالله دهقانی از ولسوالی انجیل، با لبخند از میان ردیف‌های گل بنفش می‌گذرد. او پانزده سال است که زعفران می‌کارد؛ محصولی که به گفتۀ خودش: «از هر کشت بهتر و پربرکت‌تر» است. او روزهایی را به یاد می‌آورد که خشک‌کردن زعفران، کابوس شب‌های‌شان بود.

او در صحبت با خبرنگار آژانس خبری پژواک گفت: «ما گل زعفران را با زحمت زیاد می‌چیدیم، پاک می‌کردیم، اما وقتی نوبت خشک کردن می‌رسید، مشکلات شروع می‌شد. روش‌های سنتی نه کیفیت داشت، نه سرعت. زعفران گاهی می‌سوخت، گاهی رنگش تغییر می‌کرد. آن‌وقت، تمام زحمت مان به هدر می‌رفت.»

امسال اما روند خشک‌کردن زعفران داستانی متفاوت برای وی دارد؛ حمیدالله با پس‌انداز چند ساله‌اش، یک دستگاه خشک‌کن زعفران از کشور ایران خریده‌است. او می‌گوید که حالا در کمتر از ده دقیقه، زعفرانش با کیفیت بالا خشک می‌شود و بوی آن در خانه‌اش می‌پیچد.

حمیدالله با خوشحالی می‌افزاید: «دیگر نیاز نیست روزها منتظر بمانیم. همسایه‌ها هم زعفران‌شان را نزد ما می‌آورند تا خشک شود. این دستگاه هم کار ما را آسان کرده و هم مردم قریه را بیشتر دور هم جمع کرده‌است.»

در چهرۀ حمیدالله، خستگی روزانه با برق رضایت درآمیخته است. او باور دارد که زعفران تنها یک محصول نیست، بلکه برکت زمین و پیونددهندۀ دل‌های مردم است.

از سوی دیگر، کارشناسان امور زراعت در هرات نیز از ورود این ماشین‌های جدید استقبال کرده و باور دارند که فراهم‌شدن چنین تسهیلاتی، مردم را به کشت بیشتر این محصول تشویق می‌کند.

محمدجواد امینی، یک تن از این آگاهان می‌گوید که دهاقین سال‌ها با روش‌های ابتدایی زعفران را خشک می‌کردند و کیفیت محصول پایین می‌آمد، اما اکنون با استفاده از ماشین‌های خشک‌کن، زعفران در مدت کوتاه‌تر، با معیارهای جهانی آماده می‌شود و ارزش صادراتی آن بالا رفته‌است.

ریاست زراعت، آبیاری و مالداری هرات نیز از توسعۀ این روند حمایت می‌کند و دسترسی زعفران‌کاران به دستگاه‌های مدرن خشک‌کن و بسته‌بندی را گامی مثبت در رقابت با بازارهای منطقه‌ای و جهانی می‌داند.

بشیراحمد احمدی، آمر امور زراعتی ولایت هرات با بیان این مطلب می‌گوید، امسال بیش از ۲۵ هزار خانواده در فصل برداشت زعفران مصروف کار اند و در بیشتر مناطق، امسال دستگاه‌های خشک‌کن نصب شده‌است.

در کوچه‌های گِلی قریۀ حمیدالله، بوی زعفران تازه‌خشک‌شده با نسیم غروب درهم می‌آمیزد. کودکان با لبخند از میان گل‌ها عبور می‌کنند و زنان در حیاط‌ها مشغول پاک کردن رشته‌های سرخ‌اند. اینجا، زعفران دیگر تنها محصول زمین نیست، بلکه نشانه‌ای از پیشرفت، امید و دستاورد دهاقینی است که زمین را با دستان خود به طلای سرخ تبدیل کرده‌اند.

زعفران هرات در یک دهۀ اخیر همواره به‌عنوان یکی از باکیفیت‌ترین زعفران‌های جهان شناخته شده و چندین بار مقام نخست را در سطح جهانی به دست آورده‌است؛ این محصول به‌دلیل رنگ، عطر و طعم ممتازش، برند ویژۀ افغانستان در بازارهای منطقه‌ای و جهانی شمرده می‌شود.