باميان (پژواک، ٢٩ اسد٩١): مردم، عيد سعيد فطر را در مناطق مختلف کشور با بازى هاى محلى و عنعنوى جشن ميگيرند؛ جوانان و نوجوانان باميان نيز اين روزها را با بازى هاى متنوع، به خوشى سپرى ميکنند.
همه ساله مسلمانان باختم ماه مبارک رمضان، عيد سعيد فطر را جشن ميگيرند و به دیدن اقارب، خویشان و نزدیکان خود رفته و این روزهاى خجسته را با خوردن شیرينی، کلچه و میوۀ خشک و تازه ميگذرانند.
مردم مناطق مختلف، رسم و رواج های بخصوص خودرا دارند. در مناطق مرکزی به شمول باميان نيز رسوم خاصى از جمله دو بازى عنعنوى وجود دارد، که توسط جوانان اجرا ميشود.
اين دو بازى، به “بابه گک” و”غازغازک” مسمى بوده و پرنشاط ترین بازی هاى عنعنوى در ولايت باميان شمرده ميشود. پسران و دختران، با اينگونه بازى ها ایام عید را با سرور و شور و شعف سپرى ميکنند.
به بازى بابه گک، در اصطلاح محلی بازی “کمپیرک “نيز اطلاق ميشود؛ بابه گک، بازی شبیه تياتر است؛ یک پسر به حيث بازیگر اصلى، لباس قدیمی به تن کرده و برايش ریش مصنوعی از موى بُز ساخته میشود.
بر سر وى، کلاه از کارتن به ارتفاع نیم مترگذاشته و به صورتش آرد مى پاشند که از وى یک قیافۀ کاملاً خنده دار درست مى شود
این بابه، شتری نیز دارد. شتر از دونفری که در زیر گليم پنهان است و سر آنها از پوست سر شتری که آنرا کاه، پُر کرده اند، شکل گرفته است و بابه، اين شتر را سوار میشود.
بابه کمپيرک، دارای نواسه های زیادی است که تعداد آنها نظر به نفوس هر قریه، از پنجاه الی یکصد تن ميرسد. اين پسران خُرد و کلان، نواسه ها و محافظین بابه میشوند.
وقتی تمام تشکیلات تکمیل گردید، به طرف محفلى حرکت میکنند که درآنجا مراسم عید برگزار می باشد. تمامی اهالی قریه درآنجا جمع می باشند. این بابه، از موسفیدان کمک میخواهد و میگوید که نواسه های زیاد دارد و از چغچران “مرکز ولايت غور” آمده و همه نواسه هايش گرسنه هستند، به منطقۀ شان قحطی آمده، نواسه ها درحال تلف میباشند؛ از این قبیل حرفها که موسفیدان را متقاعد بسازد تاپول از آنان بگیرد.
به خاطرى او از چغچران نام ميگيرد که زمانى درآنجا قحطى آمده بود و شمار زيادى از مردم تلف شدند و تعداد ديگرى بخاطر نجات خود، بيجا گرديدند.
موسفيدان، از بابه پرسش هاى زیادی می کنند که چرا نواسه هایش کار نمی کنند؟ چرا گدايی میکنند؟ و چرا نواسه هاى زیاد دارد؟ بهر حال بابه باید به اين پرسش ها پاسخ بدهد.
بابه هم، کسى انتخاب میشود که قيافه و حرکات مضحک (خنده آور) داشته باشد و مردم را به خنده بیاورد. وقتی بابه پول را جمع کرد، به طرف مقر خود بر میگردد و شب را در یک جشن جداگانه که مخصوص بابه و نواسه هايش ميشود، با ذبح گوسفند خریدارى شده از اين پول، سپرى ميکنند و اين گوسفند را نوش جان مى نمايند.
علی رضا باشنده قريۀ دکانى حومۀ مرکز باميان، از آوان خُردسالى ياد کرده، و حسرت آن وقت را که در بازى بابه گک اشتراک ميکرد، مى خورد و ميگويد که اين بازى، خیلی بازی نشاط آور بوده و خاطرۀ خوشی را از ایام آن روزها در ذهن دارد، که نقش يکى از نواسه هاى بابه گک را بازى ميکرد.
وى که اکنون پا به ٣٨ مين سال زندگى اش گذاشته، به آژانس خبرى پژواک گفت که حالا بزرگ شده و نو جوانان نمیگذارند که افراد با سن و سال زیاد، نواسه های بابه شوند.
على رضا علاوه کرد که اگرچه اين بازى در قريۀ آنها کمى رنگ باخته؛ اما در قرا و قصبات دوردست، با قوت خود زنده مانده است و گاهى که به ديدن دوستان خود به آن قريه ها ميرود، چنين بازى را مشاهده ميکند.
بازى ديگر، به نام غازغازک ياد ميشود که مختص به دختران است. دختران ریسمان را به سقف منزل بسته نموده و تخته چوبى را مانند چوکی در قسمت پايينی آن درست میکنند و به نوبت بالای تناب نشسته و غاز (گاز) ميخورند و باهم به شعرخوانی میپردازند.
این بازی، معمولاً در روزهای دوم و سوم عید به اجرا در می آید. اکثراً در این بازی، دختران جوان شرکت میکنند و پسران و مردان حق ورود به محفل جشن آنان را ندارند. ده ها و در بعضی قریه ها صدها دختران گردهم می آیند وعید را با جشن و سرور تجلیل میکنند.
حمیده، یکی از دختران قريۀ بام سراى که در حدود ١٥ کيلومترى مرکز باميان و اقع است، گفت که رواج غازغازک را از ایام طفولیت به یاد داشته و برایش بسیار لذت بخش است.
اين دختر خانه افزود: “ما دیگر وسیلۀ تفریح نداریم، فقط در ایام عید است که دختران قریه دورهم جمع میشويم و با لباسهای نو غاز ميخوريم و شعر ميخوانيم.”
وى علاوه کرد که در وقت گازخوردن، ساير دختران به شکل دسته جمعى سرودهاى عاشقانه و بيت هاى هنرمندان محلى را مى سرايند و روزهاى عيد را با خوشى و مسرت پشت سر ميگذارند.
همچنان مردم باميان درروز اول عید، در مساجد جمع شده و بعد از ادای نماز، به خانه های اشخاص عزادار و مصيبت زده ميروند و پس از آن به دید وبازدید اقارب و خویشاوندان خود مى پردازند.
در بيشتر مناطق مرکزی (باميان، دايکندى و غور) در روز اول عید، مردم و اهالی قریه، ظهر روز اول عید را با غذا جشن میگیرند.
همه خانواده ها که در یک قریه زندگی میکنند، هرکدام غذاهای متنوع تهيه ميکنند. ساعات نزدیک به ظهر، مردان و پسران در بین قریه گردهم آمده و بعد از آن توسط دو فرد موظف جهت صرف غذا به خانه ها تقسيمات ميشوند، که این تقسيمات به اصطلاح محلی “قوشبخشک” نامیده میشود.
پس از آنکه مردان غذا خوردند، نوبت به زنان ميرسد، آنان به خانه های یکدیگر برای صرف غذا رفته و برنامۀ غذا خوری تا ساعات سه الی چهار عصر ادامه مى يابد.
Views: 8
تماس با ما
خبرنامه
ارسال گزارش
اپلیکیشن موبایل پژواک