يافته هاى مشاركت رسانه‌های آزاد نشان می‌دهد كه شمارى از کودکان افغان، از سرش پتكس و تيل پترول براى ايجاد خوشى هاى كاذب و نشه استفاده مى كنند و تعداد آنها در حال افزايش مى باشد.
به اساس اين يافته ها، استفادۀ روزافزون به شکل انشاقى از سرش پتکس و تيل پترول در بين اطفال، نگرانى هايى را به بار آورده و تا حال ارگان هاى ذيربط، اقدامات موثرجهت جلوگيرى از اين معضل نکرده اند.
سروى سال ٢٠١٢ ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و تنفيذ قانون وزارت خارجه ايالات متحدۀ امريكا(INL)، نشان مى دهد كه يک عشاريه شش ميليون معتاد، در افغانستان وجود دارد که اين رقم، نسبت به آمار سال ٢٠٠٩ افزايش بيش از هفتاد درصدى را نشان مى دهد.
به اساس معلومات وزارت صحت عامه، ٨٠ درصد معتادان موجود در کشور را مردان، ١٣ درصد را زنان و ٧ درصد ديگر را کودکان تشکيل مى دهند.
رقم دقيق کودکانى که از سرش پتکس و تيل پترول استفاده مى کنند مشخص نيست؛ اما يافته هاى مشارکت رسانه ها نشان مى دهد که استفاده کنندگان اين مواد، در بين اطفال در حال افزايش است.
اين درحالى است که استفاده از اين مواد، براى حيات اطفال و بزرگسالان نهايت خطرناک مى باشد.
عوامل
يافته هاى مشارکت رسانه هاى آزاد نشان مى دهد که فقر، تقليد از ديگران، دسترسى آسان، ارزان بودن و سرو کار کودکان با موادى چون تيل پترول و سرش پتکس، ازعوامل معتاد شدن اطفال به اين مواد مى باشند.
وحيدالله ١٧ ساله باشندۀ چهارقلعۀ وزيرآباد شهر كابل که شغل بوت دوزى دارد، گفت که حدود هفت سال قبل، به استفاده از سرش پتکس که در ترميم بوت و موارد ديگر از آن کار گرفته مى شود، معتاد شده است.
به گفتۀ وى، در اوايل از بوى اين سرش يک نوع لذت مى برد؛ اما بعد از مدتى در شهرنو کابل، با پسرانى روبه رو شد که از اين سرش، به شکل انشاقى براى نشه استفاده مى کردند.
وحيدالله که جسامت لاغر و رنگ پرديده دارد، افزود که بعد از آن او نيز به شكل متواتر از سرش پتكس استفاده نموده و اکنون نمى تواند آن را ترک کند.
به گفتۀ وى، تعداد معتادين پتکس و تيل پترول بين کودکان هشت تا ١٨ ساله، در شهرنو کابل روز به روز افزايش مى يابد و اکنون به حدود چهل تن رسيده است.
موصوف به حدود ١٥ طفلى که در پارک شهرنو تجمع کرده بودند؛ اما حاضر به مصاحبه نبودند، اشاره نموده گفت که برخى آنها از سرش پتکس و تعدادى هم از تيل پترول براى ايجاد نشه استفاده مى کنند.
وحيدالله افزود که مدتى از تيل پطرول نيز به شكل انشاقى استفاده كرده و نشۀ آن از پتكس كمتر است.
جاويد ١٧ ساله باشنده چهارراهى قمبر شهر کابل گفت: “چند سال پيش در يك دكان سيت سازى موتر، كار مى كردم و زمانى كه استادم سرش پتكس را به سيت موترها مى زد، بويش در دماغم خوش مى خورد و قطى آن را بو مى كردم، يك احساس خاص برايم دست مى داد و در يك دنياى جمپينگ قرار مى گرفتم.”
وى به افزايش روز افزون اين نوع معتادان اشاره نموده افزود: “بعد از مدتى كوتاه از يك نفر به ده نفر رسيديم. چندى بعد، به شكل مستقل دكان سيت سازى باز كردم و قطى مخصوص به خاطر ريختن سرش و كشيدن آن، آماده ساختم و يك پيپ را در آن نصب كردم؛ به شكلى كه بوتل را در جيب ميگذاشتم تا كسى متوجه نشود و پيپ را در دهن نزديك مى كردم و كش مى كردم.”
جاويد که ضعيف و ناتوان معلوم ميشد گفت که بعد از مدتى، به چرس و سپس به هيروئين معتاد شده است.
همچنان حميدالله ١٧ساله باشنده سراى شمالى شهر كابل که پنج سال قبل به انشاق تيل پترول عادت نموده بود گفت: “براى جنراتور خانه كه تيل مى آوردم، هنگامى كه سرپوش بشكه و يا جنراتور را باز مى نمودم، بوى تندش را به دماغ و سينه ام كش مى كردم… پترول را روز يک بار به سينه و بينى خود كش مى كردم. وقتى با پترول و چرس نشه ام كم شد، باز به هيروئين رو آوردم.”
وى که در شفاخانه تداوى معتادين ٣٠٠ بستر جنگلک کابل بستر بود، گفت که در سراى شمالى، اطفالى كه به پترول اعتياد دارند، خيلى زياد مى باشند.
حميدالله افزود که آنها در روزهاى نخست، بى خبر ازآنکه اين عمل سبب اعتياد مى شود، “به شکل شوقى” از پترول و پتکس استفاده می کردند.
اين معتادان که از طرزعجيب كلام، حركات نامتعادل، جسامت لاغر و زردى چهره قابل تشخيص اند، مى گويند اطفالى که معتاد به سرش پتکس و پترول اند، در نواحى مختلف شهر کابل وجود دارند.
فرهاد يك تن از دكانداران در نوآباد قلعه موسى شهر کابل گفت که در اين اواخر، استفاده از سرش پتکس در بين کودکان بيشتر شده؛ زيرا يک بوتل آن پنجا افغانى قيمت دارد و اطفال مى توانند آن را خريدارى کنند.
وى افزود: “اطفال ١٦ ساله و بالاتر، از آن استفاده می كنند و در سرتپه قلعه موسى مى روند و مى كشند. روزانه ده طفل و زيادتر از آن مى آيند سرش مى خرند. بسيارى از اطفال بهانه مى كنند كه سرش را به خانه مى برند؛ اما اين ها به جاهاى خلوت رفته و آن را به شكل دسته جمعى استفاده مى كنند.”
حاجى سردار محمد، دكاندار مواد تعميراتى در سراى شمالى کابل گفت: “يك تعداد اطفال به خاطر نشه كردن، از سرش پتکس كار مى گيرند؛ اما در بسيارى موارد بزرگسالان معتاد نيز به خاطر ارزانى اينگونه مواد، آن را در مواقع عدم دسترسى به ديگر مواد مخدر، جاگزين هيروئين و ترياك مى سازند.”
به گفتۀ او در گذشته چنين اطفال كم بودند؛ اما در اين اواخر تعداد آنها بيشتر شده است.
به گفتۀ وى، شناخت چنين اطفال مشکل است؛ اما او از فروش سرش پتکس بر اطفالى که آنرا براى نشه خريدارى مى کنند، خوددارى مى کند.
اين مشکل، در ننگرهار نيز موجود است.
سميع الله ده ساله پاپرفروش و باشنده شهر جلال آباد ولايت ننگرهار گفت: “بيست تا سى طفل، همرايم سرش مى كشند. پدر و مادرم خبر ندارند كه سرش مى كشم.”
داكتر فواد عثمانى رييس ديپارتمنت كاهش تقاضاى موادمخدر در وزارت صحت عامه گفت که هفت درصد معتادان در کشور را کودکان تشکيل مى دهند.
وى افزود که برخى کودکان؛ از سرش پتکس، تيل پترول و مواد کمياوى ديگر براى ايجاد نشه استفاده مى کنند؛ اما رقم دقيق آنها تا حال مشخص نشده است.
استفاده پتكس براى گدايى
شيرينگل باشنده ناحيه هشتم كارته نو شهركابل گفت: “شش طفل دارم و با دو طفل دوساله و چهار ساله ام، مصروف گدايى در شهر و بازار مى باشم. سرش بوت را در بينى شان مى زنم كه از خود بى خود و بى هوش شوند و بتوانم به اين وسيله گدايى كنم.”
وى افزود: “سرش پتكس را از صبح در بينى اولادهايم مى زنم و چاشت بيدار مى شوند؛ اما هميشه گيج مى باشند؛ مجبور استم، تا گرمى و سردى را حس نكنند.”
خطرات صحى
حرکات غيرارادى، متضرر ساختن سيستم تنفسى، از بين رفتن تعادل فكرى، پائين آمدن اعتماد به نفس و غيره، از جمله خطراتى است که متوجه اين نوع معتادان است.
نقيب الله ١٥ ساله يک تن از خيمه نشينان منطقه دهن چمن شهر كابل است که به دليل اعتياد به سرش پتکس، به “بچه سرشى” شهرت دارد.
وى گفت که از شش سال به اين طرف، اعتياد به سرش پتکس دارد و اکنون نمى تواند اين عمل را ترک کند؛ زيرا در صورت عدم استفاده از آن، تب مى كند و اشتهايش كم مى شود.
نقيب الله افزود: “از چندى به اين سو وقتى سرفه مى كنم، از گلويم خون بيرون ميشه، خون استفراغ مى كنم و قلب و شش هايم درد مى كنه.”
ليلما مادر نقيب الله گفت: “نقيب را يك رفيقش در شهر و بازار به اين عمل آغشته كرده است، وقتى از اعتيادش خبر شديم، هر قدر تلاش كرديم و شفاخانه بردیم، نتوانستيم وادار کنيم تا عملش را ترك کند.”
به گفتۀ او، پسرش در منطقه به نام “پسر شرشى” مشهور است؛ هر جا ضعف مى كند، توانايى هيچ كارى را ندارد و روز به روز وضعيت صحى او خرابتر مى شود.
وى علاوه کرد که پسرش، به حدى ناتوان شده كه حتا يك بشكه آب را نيز از زمين بلند كرده نمى تواند و با اندك فشار، به زمين مى افتد.
داكتر احمد ظاهر سلطانی رييس شفاخانه ٣٠٠ بستر معتادان مواد مخدر در جنگلك كابل گفت كسى كه از طريق انشاق و يا تنفس، هرگونه مواد كيمياوى را مى گيرد، بسيار خطرناك است؛ حتا از زرق وريدى مواد مخدرهم زيانبار تر مى باشد.
داکتر فرید احمد انورى متخصص امراض روانى، گفت که استفاده از موادى چون سرش پتکس و تيل پترول، اضرار جدى در پى داشته مى تواند و بالاى سيستم تنفسى تاثيرات سو دارد و مى تواند سرطانزا نيز باشد.
وى گفت که استفاده از اين مواد، اثرات سوء روانى مانند حرکات غيرارادى، اشکريزى، اضطراب، بى خوابى و غيره نيز در قبال دارد و استفادۀ دوامدار آن، سبب عدم اعتماد به نفس نزد استفاده کنندگان مى شود.
امکانات تداوی
به اساس معلومات ديپارتمنت كاهش تقاضاى مواد مخدر وزارت صحت عامه، ١٠٥ مرکز دولتى و غير دولتى تداوى معتادان در کشور؛ سالانه ظرفيت ٢٠٠٠٠ تا ٢٥٠٠٠ معتاد را دارد.
٢٥٠٠٠ تن، نزديک به يک عشاريه شش درصد کل معتادان در کشور را تشکيل مى دهد.
داكتر نذيراحمد همت مسوول برنامه هاى آموزشى دفتر كاهش تقاضاى موادمخدر در وزارت صحت عامه گفت که در سطح کشور، جمعاً ٢٢ مرکز دولتى و غير دولتى تداوى کودکان معتاد وجود دارد.
وى گفت که اين ٢٢ مرکز، سالانه ظرفيت تداوى ١٠ الى ١٥ در صد کودکان معتاد را دارند.
موصوف گفت که در اين مراكز، اطفالى تحت تداوى قرار ميگيرند كه از مواد کمياوى چون سرش پتکس و غيره استفاده مى کنند؛ اما وى آمار دقيق در اين مورد ارائه نکرد.
کمبود بودجه
در حال حاضر، سالانه حدود ١٤ مليون دالر از سوى حكومت افغانستان و جامعه جهانى، در بخش تداوى معتادان به مصرف مى رسد؛ اما نهادهاى مسوول، اين رقم را براى رسيدگى به تمامى معتادان در كشور ناچيز مى خوانند.
داكتر فواد عثمانى گفت: “بودجه اى كه براى وزارت صحت عامه تخصيص داده شده، در سال جارى ٣ ميليون دالر است كه اين بسيار كم است؛ اما برخلاف، موسسات و انجوهايى كه در بخش موادمخدر كار مى كنند، بودجۀ آنها سالانه ١١ ميليون دالر است. به اين صورت در تمام افغانستان، سالانه ١٤ ميليون دالر بودجه براى تداوى معتادان وجود دارد.”
به گفتۀ وی، با آنكه ديپارتمنت کاهش تقاضاى مواد مخدر وزارت صحت عامه، بارها اين موضوع را با مسوولان وزارت صحت عامه و مسوولان وزارت مبازره با مواد مخدر و ساير دست اندركاران دولتى كه در اين راستا تصميم گير هستند، شريك ساخته؛ اما تا حال در زمينه توجهی نشده است.
نذيراحمد همت ضمن تاييد اينکه ظرفيت مراکز تداوى معتادين در کشور پايين است، گفت: “نظر به شرايط و نظر به اينكه در دسترس دولت افغانستان براى تداوى اعتياد بودجه خاص وجود ندارد و عدم توجه دونرهاى خارجى و تمويل كنندگان به مسئله اعتياد، باعث آن شده كه دولت افغانستان در راستاى كاهش تقاضاى مواد مخدر و ايجاد مراكز و ارائه عرضه خدمات صحى مواد مخدر براى معتادان، از اين سطح بيشتر خدمات را عرضه كرده نتواند.”
همت افزود: “حد اوسط اگر به يك معتاد در يك سال به خاطر تداوى آن ٣٥٠ دالر بسنجيم، دولت افغانستان توانايى بودجوى ندارد و دونرهاى بين المللى علاقمندى ندارند تا به حدى ضرورت در قسمت تداوى معتادان مواد مخدر، دولت افغانستان را همكارى كند.”
اما موصوف علاوه کرد که ديپارتمنت كاهش تقاضای مواد مخدر و در كل وزارت صحت عامه، در تلاش است تا توجه تمویل کنندگان را به این بخش جلب نموده و ظرفيت مراکز تداوى معتادان را بالا ببرد.
وى گفت که در بودجه دولت نيز پول کافى براى اين بخش اختصاص داده نمى شود.
اما مسعود كمال رييس عمومی بودجه وزارت ماليه گفت که وزارت صحت عامه، در سال ١٣٩٢ برای مصارف عملياتى شفاخانه های تداوی معتادان در سراسر افغانستان، سه عشاريه شش ميليون دالر بودجه داشت که سه میليون را مصرف كرده و ششصد هزار دالر آن، به بودجه سال ١٣٩٣ انتقال يافته است.
وى افزود که بودجه سال ١٣٩٣ اين بخش وزارت صحت عامه نيز (با ششصد هزار دالر باقى مانده از سال گذشته) 3.6 ميليون دالر مى باشد.
رييس ديپارتمنت كاهش تقاضاى مواد مخدر در وزارت صحت عامه گفت که وزارت صحت عامه، ٩٨ درصد بودجه را مصرف کرده و براى سال روان، پنج ميليون دالر امريکايى بودجه را براى بخش تداوى معتادين پيشنهاد کرده بود؛ اما پذيرفته نشد.
داكتر همت افزود که وزارت صحت عامه در کنار تداوى معتادان، در بخش جلوگيرى از اعتياد و آگاهى دهى از اضرار موادمخدر و موادى چون سرش پتکس و غيره نيز برنامه هايى دارد؛ اما به دليلى موثريت بيشتر ندارد که شمار زيادى مردم، بيسواد مى باشند.
اخلال جامعه و نگرانى پوليس
عبدالقيوم يك تن از دكانداران چهارقلعه وزير آباد شهر کابل گفت که معتادان به شمول اطفال معتاد به موادى چون سرش پتکس و تيل پترول، راه هاى مردم را مى گيرند و اموال آنان را دزدى مى کنند.
موصوف افزود که يک شب، سه تنى که کمتر از ١٨ سال عمر داشتند، پسر وى را نيز در عقب حمام چهارقلعه شهر کابل، لت و کوب نموده و بايسکل و موبايل او را نيز به سرقت بردند.
وى گفت: “بچه هاى كوچك، در دست شان سگرت و پطرول و پتكس ديده مى شود. چرا دولت در اين قسمت بى توجه است؟ اهالى منطقه خيلى به عذاب اند.”
در همين حال، نبى الله يك تن از سرای داران چهارقلعه وزيرآباد گفت: “در اين اواخر، محيط و منطقه را افراد معتاد خراب كرده و از طرف شب، دزدی هايی صورت می گيرد. اطفال به پتكس و پطرول مبتلا شده و وضع منطقه را خراب كرده و دولت هم هيچ اقدام نكرده است.”
نجيب نيكزاد معاون سخنگوى وزارت امور داخله، ضمن ابراز نگرانى از اعتياد برخى کودکان به موادى چون سرش پتکس، تيل پترول و غيره افزود: “براى جلوگيرى و جمع آورى اطفال معتاد، چندين برنامه داشته ايم و صدها جوان و نوجوان را جمع آورى كرده و به نهادهاى مربوط سپرده ايم. اين افراد، هرگاه دست به اعمال جرمى بزنند، به پنجه قانون سپرده مى شوند.”
چراغ سرخ
نجيب الله ځدران ببركزى هماهنگ كننده ملى حمايت از حقوق اطفال در کميسيون مستقل حقوق بشر افغانستان، در مورد کارکردهاى دولت در راستاى جلوگيرى از اعتياد کودکان گفت: “در آسيب پذيرى هايى كه اطفال با خطر روبه رو اند، با تاسف كار اندكى صورت گرفته است. استعمال مواد سمى كه بوى گيچ كننده دارند، براى اطفال واقعا خطرناك است.”
وى افزود که به اساس كنوانسيون حقوق طفل، ارگان هاى ذيربط مکلف اند که جلو تمام خطراتى را بگيرند که به رشد جسمى و فکرى و سلامت اطفال صدمه وارد مى کند.
ځدران، موجوديت هزاران کودک معتاد به موادمخدر در افغانستان را چراغ سرخ و خطر بزرگ براى آيندۀ افغانستان دانسته گفت که براى جلوگيرى از اين خطر، بايد ارگان هاى ذيربط اقدامات جدى را روى دست گيرند.
مشارکت رسانه هاى آزاد که متشکل از آژانس خبرى پژواک، کليد گروپ، روزنامه هشت صبح و موسسه نشراتى سبا مى باشد؛ در بخش فساد اداری و نقض حقوق بشری، گزارش های تحقیقی را تهیه و نشر مى کند.
Views: 41
تماس با ما
خبرنامه
ارسال گزارش
اپلیکیشن موبایل پژواک