توريد تابليت اعتياد آور “ترامادول” نسبت به پنج‌سال قبل، ده برابر افزايش يافته است

کابل (پژواک،۳ حوت ٩٩): یافته‌ های پژواک، نشان می‌دهد که از پنج سال به اینسو، در کنار اینکه نزدیک به ۱۱۱ میلیون تابلیت اعتياد آور“ترامادول” به شکل قانونی وارد کشور شده، تورید غیرقانونی و قیمت آن نیز افزایش یافته است.

به اساس این يافته ­ها، تابلیت‌ “ترامادول” فوق العاده اعتیاد آور بوده و تجویز آن، بدون هدایت داکترغیرقانونی می‌باشد؛ اما در برخی درملتون ها بدون نسخۀ داکتر به فروش می‌رسد و شماری از جوانان، به استفاده از آن رو آورده اند.

به گفتۀ داکتران، “ترامادول“ در طبابت، براى تسکين دردهاى شديد و متوسط استفاده مى‌شود؛ اما فوق العاده اعتياد آور مى باشد؛ زيرا در ترکيب آن، از ترياک استفاده مى شود.

مصرف ترامادول، به دلیل وابستگی روانی و جسمی، شبیه اعتیاد به تریاک است؛ به همین دلیل مصرف این تابلیت بدون تجویز نسخۀ داکتر، غیر قانونی است.

افزایش واردات ده برابری­این تابلیت در افغانستان:

با آن ‌که ادارۀ  ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی گفته است که تابلیت‌ های ترامادول، بر اساس تقاضا و واردات سال‌های قبل، تعیین و اجازه تورید آن داده می‌شود؛ اما ميزان واردات قانونی تابلیت‌های ترامادول در سال‌های اخیر به افغانستان، نشان می‌دهد که با وجود آنکه توريد اين تابليت درکنترول دولت قرارگرفته، ارقام واردات قانونی این تابلیت‌ها به افغانستان نيز افزایش را نشان ميدهد.

بربنياد معلومات ادارۀ ياد شده، توريدات تابليت ترامادول درسال ٢٠١٦ که درکنترول حکومت قرار نداشت به ٥٣ مليون و٥٠٠ هزار تابليت رسيده  بود ؛ اما پس از اينکه درکنترول دولت قرارگرفت اين رقم  درسال ٢٠١٧ کاهش قابل ملاحظه را نشان داد .

به اساس معلومات ادارۀ ياد شده؛ از آغاز سال ۲۰۱۶ تا پنج ماه اول سال ۲۰۲۰ میلادی، بیش از ۱۱۰میلیون و ۷۰۰ هزار، تابلیت ترامادول، به گونۀ قانونی وارد افغانستان شده است.

بربنياد اسناد دست داشته اين اداره؛ در سال ۲۰۱۷، مجموعاً ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تابلیت ترامادول،  درسال ۲۰۱۸ میلادی ۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تابلیت، در سال ۲۰۱۹، به طور مجموعی ۳۵ میلیون و ۵۰۰ هزار تابلیت ترامادول و در پنج ماه اول سال ۲۰۲۰، بیش از ۱۵میلیون و ۵۰۰ هزار تابلیت ترامادول، وارد کشور گردیده است.

اما رئیس یکی از بخش‌های اداره ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، به پژواک گفت که تاکنون آمار متباقی ماه های سال ۲۰۲۰، دسته بندی نشده اند.

وی افزود، با توجه به ارقام سال‌های گذشته و پنج ماه اول سال ۲۰۲۰، ممکن رقم واردات تابلیت‌های ترامادول تا آخر این سال، به بیش از دو برابر یعنی نزدیک به چهل میلیون تابلیت برسد.

توريد کنندگان قانونی: سالانه ميليون ها تابليت منع شدۀ ترامادول، بدون محصول به گونۀ قاچاقى وارد مى شود.

تورید کنندگانی که جواز فعاليت دارند، از واردات غیرقانونی ترامادول اظهار نگرانی نموده می گویند که قاچاق ترامادول به تجارت آن ضربه شدید وارد می نماید.

حاجی نیاز احمد سروری رئیس شرکت ادویه «هارون فارما» از قاچاق ادویه به کشور انتقاد کرده و گفت که برخی‌ها بدون تحویلی محصول و مالیات، دواهای منع شده به خصوص تابلیت‌های «ترامادول» را وارد کشور می‌کنند.

وی افزود: «چندین بار به ریاست امور دوایی و وزارت صحت عامه گفتیم که قاچاق ادویه به خصوص تابلیت‌های ترامادول، یکی از نگرانی های بزرگ ما است؛ اما هیچ توجهی نکرده اند.»

موصوف، قاچاق ادویه به داخل کشور را يک عمل غیرقانونی خوانده گفت که واردات ادویه به گونۀ غیرقانونی، ضرر بزرگ به شرکت‌هايی است که در این بخش سرمایه گذاری کرده اند.

او تصریح کرد که وزارت صحت عامه، باید مانع واردات غیرقانونی ادویه بخصوص تابلیت‌های ترامادول شود و به هیچ‌کس اجازه ندهد که بدون محصول و مالیه، ادویه را به افغانستان وارد و یا صادر کند.

سروری درادامه گفت که پاکستان، تابلیت های «ترامادول» را به نام‌های ایران، هند و چین تولید و به گونۀ قاچاق به افغانستان صادر می کند.

به گفتۀ اين سرمايه گذار، شرکت‌های قاچاق کننده ادویه، تابلیت­های «ترامادول» را در ولایت­های نیمروز و فراه در مرزهای ایران، به بلوچ‌ها به فروش می رسانند و بلوچ‌ها نیز آن را به ایران قاچاق می‌کنند.

او، دلیل پائین بودن قیمت تابلیت‌ ترامادول در افغانستان در مقایسه به کشور ایران را ، کم بودن معتادین در کشور خوانده و گفت که به همین دلیل، تابلیت ترامادول از افغانستان به ایران قاچاق می‌شود.

موصوف، در مورد قيمت خريد و فروش تابلیت ترامادول معلومات دقیق ارائه نکرد؛ اما گفت که نرخ ثابت ندارد، هر از گاهی نرخ ها تغییر می کند.

وی افزود که قاچاق ترامادول، به فعاليت تجارتى کسانی که جواز واردات این دوا را دارند، ضربه شدید وارد میکند؛ زیرا کسانی که غیرقانونی ترامادول را وارد می کنند، به دلیل عدم پرداخت محصول گمرکی، مصرف کمتر بالای شان آمده و دوا را  پایین تر از قیمت آنان در بازار به فروش می‌رسانند.

در همین حال، رئیس یکی از شرکت های تورید ادویه که نخواست نامش در خبر ذکر شود، به پژواک گفت که نگرانی بزرگ شرکت‌های ادویه بخصوص آنعده از شرکت‌های توریدی که تابلیت‌های ترامادول را به گونۀ قانونی وارد می‌کنند، قاچاق واردات غیرقانونی ادویه و خصوصاً تابلیت‌های ترامادول است.

وی همچنان قاچاق ادویه را به ضرر شرکت‌هايی که به گونه قانونی ادویه را وارد می‌کنند، خوانده و از ادارات ذیربط خواست که جلو قاچاق ادویه و بخصوص تابلیت‌های ترامادول را بگیرند.

او افزود شرکت‌هايی که به گونۀ قانونی تابلیت‌های ترامادول را تورید می‌کنند؛ مالیه، محصولات گمرکی و … را می‌پردازند؛ اما شرکت‌هايی که تابلیت‌های ترامادول و سایر ادویه‌ها را به گونه غیرقانونی (قاچاق) وارد می‌کنند، آن‌ها از پرداخت مایه و محصول گمرکی معاف اند.

به گفتۀ آنان، شرکت‌هايی که غیرقانونی واردات دارند، تابلیت ترامادول را آزادانه و به گونۀ غیرقانونی بالای دواخانه‌ها به فروش می‌رسانند، که اين امر ضربه اقتصادى  به شرکت‌هايی که داراى جواز فعاليت قانونى اند، وارد می‌کنند.

فروش تابليت ترامادول بدون نسخۀ داکتر در در ملتون ها؛ چالشى که عواقب ناگوار خواهد داشت.

يافته هاى پژواک نشان مى دهد که در برخى درملتون ها، ترامادول بدون نسخۀ داکتر به فروش مى رسد و جوانان با بسيار سهولت آن را به دست مى آورند.

مالک یکی از دواخانه ها، در ساحه تایمنی شهرکابل که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، به پژواک گفت که گاهگاهى اين تابليت ها را بدون نسخه نيز مى فروشد؛ چون برخى مراجعين او را مجبورمى سازند.

به گفتۀ موصوف، اکثريت مراجعین وى پسرهای جوان اند که به اين تابليت معتاد شده اند.

وى در ادامه افزود: «جوانان، پسرهای ١٢ تا ١٥ ساله و حتی دختران بخاطر دریافت تابلیت ترامادول، به دواخانه وى مراجعه می کنند.»

موصوف، قيمت فروش يک پاکت تابليت ترامادول را مشخص نکرد؛ اما گفت که اخیرا به دلیل مکتوبی که از سوی وزارت صحت عامه بخاطر منع فروش آن به دواخانه ارسال شده است، قیمت این تابلیت ها چند برابر افزایش یافته است.

یک فارمسيست موظف در يکى از درملتون ها درساحۀ خیرخانه، به پژواک گفت که ترامادول در اکثر دواخانه ها موجود است و اکثريت فروشندگان، آن را به متقاضى بدون نسخه مى فروشند.

وى درپاسخ  به سوالى مبنى بر اينکه آيا در دواخانه اى که او موظف است، اين تابليت بدون نسخه فروش مى شود ياخير؟ گفت: «بلى براى کسانى که اعتمادى باشند مى فروشم.»

اما او با اشاره به اینکه در صورت خود داری از فروش آن، از سوی برخی ها تهدید می شوند، گفت: «اگر من نفروشم، دیگران می فروشند؛ پس من چرا خود را با مردم دشمن کنم.»

وی، در پاسخ به اینکه چرا ادویۀ غیرمجاز را به فروش می رساند؟ گفت که در تمامى دواخانه ها اين تابليت به گونۀ وافر موجود است، اگر به عمده فروشی های ادویه در هوتل پروان مراجعه شود، کارتن های تابلیت های ترامادول دیده می شود.

موصوف اضافه کرد: «چند روز قبل دو دختر از من، تابلیت ترامادول خواستند به دلیل عدم شناخت با آنها، از دادن تابلیت خود داری کردم؛ اما نیم ساعت بعد اين دختران با یک زن که به نظر می رسید، مادر شان بود، به دوا خانه ما داخل شدند و پاکت ترامادول را نشان داد و برايم گفتند فکر کردی پیدا کرده نمی توانيم، تو ندادی از جای دیگر پیدا کردیم.»

موصوف افزود که هیچ یک از عمده فروشان، بل رسمی نمی دهند.

او تصریح کرد که اگر به شرکت های ادویه مراجعه شود، دیده می شود که گدام های شان از این تابلیت  پُر است؛ اما بخاطری که پول زیاد می دهند، نه ادویۀ غیرمجاز شان جمع آوری می شود و نه جریمه می شوند.

فروش تابليت ترامادول، بدون نسخه داکتر در درملتون­ها چه پیامدی دارد؟

داکتر بازمحمد شیرزاد، به پژواک گفت که ترامادول، یک مسکن قوی است که برای تداوی دردهای متوسط و شدید، بعد از عملیات های جراحی و یا ضربه های شدید استفاده می شود.

به گفتۀ او، این دوا همچنان برای تداوی درد طولانی مدت هنگامی که دیگر مسکن های ضعیف نتیجه ندهد توصیه می شود.

موصوف افزود که ترامادول، در گروپ دواهایی به نام مسکن های افیونی قرار دارد. برای تسکین درد در سیستم عصبی مرکزی عمل می کند. وقتیکه ترامادول برای مدت طولانی استفاده شود، ممکن است به شکل اعتیاد ظهور کند و باعث وابستگی ذهنی یا جسمی شود.

منبع در ادامه خاطرنشان ساخت که عوارض جانبی که عموما از سبب استفاده از ترامادول ظهور می کند شامل سرگنگسی، سردرد، خواب آلودگی، دلبدی و استفراغ، قبضیت، احساس کم انرژی بودن، عرق و احساس خشکی در دهن می باشد.

استعمال کنندگان اين تابليت ها اعتراف مى کنند که به آن معتاد شده اند.

شمارى از جونان در گفتگوها با پژواک اعتراف کرده اند که به  استفاده از ترامادول اعتياد پيدا کرده و از آن، براى نشه شدن شان استفاده مى کنند.

مجتبی یک تن از جوانانی  که در اوایل از ترامادول برای تسکین گرده دردی استفاده می کرد، به پژواک گفت: «دوسال پیش وقتی که برایم گرده دردی پیدا شد، پیش یک داکتر رفتم، برایم همی دوا را داد و بسیار همراهش آرام میبودم، وقتی که نمیخوردم دردم شدید میشد، حالی که نخورم هیچ احساس آرام نمی داشته باشم و مه فکر میکنم که به همی دوا اعتیاد پیدا کردیم.»

وی افزود که پس از استفاده ترامادول، برایش لکنت زبان و لرزش بدن پيدا شد و به همین دلیل در تلاش است تا آن ترک کند.

در همين حال، یکتن از استفاده کنندگان این تابلیت ها که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، به پژواک گفت که او در اوایل در بعضی مراسم خوشی از آن استفاده می کرد، بالاخره براى همیش به آن مبتلا شد.

او افزود که اکنون با وجود اینکه قیمت آن سه برابر افزایش یافته؛ اما مجبور است که از آن استفاده کند.

قيمت ترامادول، نزديک به سه برابر افزايش يافته است.

يک تن از فارمسيست ها در حصۀ سوم خيرخانه شهر کابل به پژواک گفت پس از آن که مکتوب وزارت صحت عامه بخاطر منع فروش ترامادول به دواخانه رسيده است، قیمت این تابلیت ها چند برابر افزایش یافته است.

موصوف افزود که قبل از اين مکتوب، قيمت يک قوطى ترامادول ٢٥٠ افغانى بود؛ اما اکنون به يک هزار افغانى افزايش پيدا کرده است.

همچنان محمد يوسف يک تن از ادويه فروشان در تايمنى شهر کابل نيز از افزايش قيمت ترامادول سخن گفت.

وى افزود که جدی گرفتن فروش تابلیت ترامادول، نه تنها فایده نکرده، بلکه یک قوطی آن که قبلا ٢٥٠ افغانی به فروش می رسید، اکنون به ٧٠٠ تا ١٠٠٠ افغانی بلند رفته است.

یوسف مدعی شد که عمده فروشان، پول زیاد می‌دهند؛ به همین دلیل نه دواهای شان جمع آوری می‌شود و نه هم جریمه می‌شوند و آنها آزادانه این تابلیت‌ها را به فروش میرسانند.

اين دو تن، با انتقاد از برخورد دوگانۀ وزارت صحت عامه، گفتند که اگر اجازه می‌دهد، به همه اجازه بدهد و اگر اجازه نمی‌دهد، پس از عمده فروشی‌ها نیز آن را جمع آوری کند.

ادارۀ ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی وزارت صحت عامه:

ادارۀ ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی می‌گوید که قبل از سال ۲۰۱۸، ترامادول در کشور هندوستان تحت کنترول نبود و اکثراً شرکت ها آن را به گونۀ قاچاق به افغانستان وارد می‌کردند.

به گفتۀ این اداره، پس از سال ۲۰۱۸،  کشورهای هندوستان و ایران، بدون سرتیفکیت کمیته تنظیم مواد مخدر و تايید دفتر هیئت بین المللی کنترول مواد مخدر (INCB) کشورهای مربوط، اجازۀ تولید ترامادول را به کمپنی مولد نداده و نمی‌دهند.

منبع تصریح کرد:«این موضوع باعث گردید که تمام شرکت‌هايی که می‌خواستند ترامادول را وارد نمایند، تقاضای خویش را به مراجع رسمی مربوطه بیاورند و آن را به شکل قانونی و پس از طی مراحل تورید نمایند.»

مسئولان این اداره، با بیان این‌که تخمین نیاز سالانه ترامادول، به اساس تقاضای اجازۀ تورید مراجع دولتی، موسسات کمک کننده و شرکت­های خصوصی صورت می‌گیرد، گفت که تخمین نیاز هر سال به اثر تقاضای مواصلت ورزیدۀ مراجع مختلف سال قبل، با درنظرداشت توزیع و رد درخواست‌های آن‌ها، به اساس تخمین تثبیت شده تعیین می‌گردد.

اداره ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی وزارت صحت عامه می‌گوید که به اساس قانون افغانستان (قانون مبارزه با مواد مخدر و مسکرات)، به شرکت های تورید ادویه و محصولات صحی اجازه تورید تابلیت ترامادول و سایر ادویه تحت کنترول داده می‌شود.

فارمسيست نعمت الله نوروزیان رئیس انسجام خدمات بعد از مارکیت در ادارۀ ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی، گفت که ترامادول، شامل ليست ادویه مجاز کشور بوده؛ اما فروش آن «به مریض باید به رویت نسخه صورت بگیرد؛ به همین منظور رسماً به تمام دواخانه های کابل و ولایت ابلاغ گردیده که ترامادول را بدون نسخه به فروش نرسانند.»

وی افزود که اخیراً چندین دواخانه در شهرکابل که بدون نسخه اقدام به فروش تابلیت ترامادول کرده بودند، مسدود گردیده اند.

موصوف، با اشاره به قاچاق تابلیت‌های ترامادول گفت از اینکه ترامادول، شامل لیست ادویه تحت کنترول INCB قرار دارد، کمپنی های تولیدی خارجی، نمی توانند این دوا را بدون سرتفکیت کمیته تنظیم مواد مخدر، به شرکت تورید کننده به فروش برسانند و به همین دلیل، امکان ورود غیر رسمی آن میسر نیست.

اما ادارۀ ملی تنظیم ادویه و محصولات صحی و وزارت صحت عامه، پرسش‌های پژواک را در مورد این‌که نیاز سالانۀ افغانستان به تابلیت‌های ترامادول چقدر است؟ دلیل افزایش واردات سالانۀ تابلیت‌های ترامادول به گونۀ قانونی و غیرقانونی در چیست؟ طی چند سال اخیر، چه مقدار تابلیت متذکره قاچاق شده به کشور، ضبط گردیده و در پیوند به آن، چه تعداد افرد بازداشت و چه تعداد شان به نهادهای عدلی و قضایی معرفی شده اند؟ و چندین پرسش دیگر، پاسخ ارائه نکردند.