باوجود تلاش ها برای حکومت همه شمول در جریان هفتۀ گذشته درگیری شدت یافت

کابل (پژواک، ۱۶ حوت ۹۹): در جریان هفتۀ گذشته که برای غیرنظامیان خونین تر بود، طالبان هر بدیل توافق دوحه را در حالى ناکام خواندند که از سوی امریکا موضوع “حکومت همه شمول” يادآورى گرديده؛ اما یک مقام افغان گفت که هیچگونه طرح باید در غیاب دولت افغانستان مطرح نشود.

حالت پیچیده: همچنان برخی سیاسیون، به شکلى از طرح جدید خلیلزاد حمایت کردند، طالبان گفتند که هر چند امریکا در بخش توافق دوحه مسئولیت خود را به شکل درست انجام نداده؛ اما این توافق به سمت مثبت در حرکت است. مقامات افغان باز طالبان را به عدم داشتن اراده برای صلح متهم کرده و توافق دوحه را برای تامین صلح در کشور غیر تاثیرگذار خوانده و افزودند که در حال حاضر برای تامین صلح فرصت طلایی وجود دارد؛ اما قدرت باید از طریق انتخابات انتقال شود.

همچنان رئیس جمهور افغانستان در این هفته از ترکیه خواست که در بخش اجماع منطقوی برای صلح افغانستان همکاری نماید، یک مقام پاکستانی تاکید کرد که برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان، شرایط مساعد نیست و روسیه گفت که دوباره آمدن «امارت» در افغانستان قابل قبول نیست.

هفتۀ خونین: هفتۀ گذشته ضمن اظهارات و فعالیت های ذکرشده در خصوص تلاش های صلح، برای افراد ملکی نسبت به هفته های گذشته خونین تر بود.

حملات و تلفات افراد ملکی

آژانس خبری پژواک بر اساس گزارشات خود و برخی رسانه های دیگر، میزان تلفات افراد ملکی در جریان هفته گذشته، ماقبل آن و سه هفته قبل را معلوم کرده است.

این گزارشات نشان میدهند که در جریان هفتۀ گذشته (از حوالی ساعت ١٢ جمعه ماقبل، الی حوالی ساعت ١٢جمعه گذشته) در نتیجۀ ١٢ حمله ٢٢ تن کشته شده و ٤٩ تن دیگر زخم برداشته اند.

این حملات در ولایات هرات، ننگرهار، غزنی، کابل، بلخ، کنر، جوزجان و لوگر رخ داده است.

در جمع کشته شدگان و زخمیان ١٨ مرد و چهار زن کشته و ٣٤ مرد، دو زن و سه طفل زخم برداشته اند.

از این افراد ٣٧ تن در درگیری های رویاروی، ١٧ تن در قتل های هدفی و ١٦ تن در انفجارها کشته و زخمی شده اند و از جمله حملات ذکرشده مسئولیت ١١ حمله را کسی بر عهده نگرفته؛ اما مقامات محلی ولایت جوزجان تایید کردند که یک تن از سوی منسوبین پوستۀ امنیتی کشته شده است.

اما بر اساس یافته های آژانس خبری پژواک، در هفتۀ ماقبل هفتۀ گذشته نیز در ۱۲ حمله، ۱۲ فرد غیرنظامی کشته شده و ۳۷ تن دیگر زخم برداشتند. در هفتۀ ماقبل از آن در نتیجۀ ١٣ حمله ١٣ غیرنظامی کشته و ٢٥ تن دیگر زخم برداشته بود.

اما ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان مسلح ادعا میکند که در جریان هفتۀ گذشته در نتیجۀ حملات نیروهای دولتی و خارجی در ٨ ولایات (کاپيسا، غزنی، زابل، لوگر، کابل، فارياب، کنر، ننگرهار و جوزجان) ۲۶ تن کشته و ۸ تن دیگر زخم برداشته اند.

از رحمت الله اندر سخنگوی شورای امنیت ملی، یکبار تاریخ ٩ ماه حوت و دوباره امروز (تاریخ ۱۶ماه حوت) خواستیم که در مورد تلفات افراد ملکی بخصوص تلفات افراد ملکی در هفتۀ گذشته معلومات ارایه نماید؛ اما تاهنوز این کار را نکرده است.

در درگیری های هفته گذشته، به جوانب درگیر جنگ نیز تلفات وارد شده است؛ اما پژواک بخاطری ارقام آن را نشر نمی کند که در خصوص آن معلومات موثق حاصل نمی شود.

در این هفته ضمن درگیری، مذاکرات صلح به سطح ملی و بین المللی نیز جریان داشت؛ اما تاهنوز نتیجۀ مثبتى را در پی نداشته است.

در رابطه به صلح به سطح بین المللی چه جریان داشت؟

هفتۀ گذشته مقامات روسی، قطری و پاکستانی در رابطه به صلح افغانستان اظهاراتى داشتند؛ اما گفتگوهای خلیلزاد با مقامات دولتی و برخی سیاسیون افغان، در خصوص طرح “تشکیل حکومت همه شمول در افغانستان” از جمله مهمترین کار در جریان این هفته بود.

بر اساس گزارشات، تورن جنرال سعید حاسن محمد الخیارین قوماندان نیروهای سمندری قطر به تاریخ ١٣ ماه حوت با جنرال باجوه قوماندان فوج پاکستان در شهر روالپندی پاکستان، در مورد روند صلح افغانستان بحث کرده و نیکولای پاتروشیوف منشی شورای امنیت روسیه، در جریان ملاقات با حنیف اتمر وزیر امور خارجۀ افغانستان در مسکور گفت، “دوباره آمدن امارت در افغانستان قابل قبول نیست و این پیش از وقت است که نام های طالبان از لیست سیاه خارج شود.”

این در حالیست که قبل از این ضمیر کابلوف نمایند خاص روسیه برای افغانستان گفته بود که طالبان، به توافق صلح با امریکا صد در صد متعهد باقی مانده و امریکا باید از این توافق به عقب نرود.

منصور احمدخان سفیر پاکستان در کابل به تاریخ ١٠ ماه حوت طی یک نشست در اسلام آباد، از بررسی توافق دوحه از سوی امریکا حمایت کرد و ضمن تقاضای بررسی این توافق گفت که با توجه به شرایط برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان، حالات مساعد نیست و باید در خصوص آن با طالبان مشوره شود.

در جریان هفتۀ گذشته، دولت جدید امریکا به ریاست جوبایدن، رهنمود ستراتیژی موقت امنیت ملی را منتشر کرد. در این رهنمود آمده است که در نظر نیست که دولت جدید امریکا، در جنگ تمام نشدنی که زندگی هزاران تن را گرفته دخیل باقی بماند؛ بلکه تلاش میکند که طولانی ترین جنگ امریکا در افغانستان، به شکل مسئولانه خاتمه یابد. اما در رهنمود همچنان آمده است که باید اطمينان حاصل شود که افغانستان، بار دیگر به مکان مصئون برای “تروریستان” مبدل نمی شود.

اما سفر خلیلزاد نمایندۀ خاص امریکا برای صلح افغانستان به کابل و قطر، در سرخط اخبار این هفته قرار داشت.

خلیلزاد علاوه بر مقامات دولتی در کابل، با برخی سیاسیون مطرح افغان نیز ملاقات کرده و ضمن انتخاب های دیگر در خصوص طرح “حکومت همه شمول” و تامین صلح در افغانستان نیز بحث نموده است.

بر اساس گزارشات، خلیلزاد با رئیس جمهور محمد اشرف غنی، داکتر عبدالله عبدالله رئیس شورای مصالحۀ ملی، حامد کرزی، گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی افغانستان، عبد رب رسول سیاف رهبر حزب دعوت اسلامی، میر رحمان رحمانی رئیس ولسی جرگه، مارشال عبدالرشید دوستم رهبر حزب جنبش، محمد حنیف اتمر وزیر امور خارجه افغانستان، کریم خلیلی رهبر حزب وحدت اسلامی، محمد محقق رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، صلاح الدین ربانی رئیس حزب جمعیت اسلامی، محمد یونس قانونی رئیس پیشین ولسی جرگه و عطامحمد نور رئیس اجرایه حزب جمعیت اسلامی بحث و گفتگو نموده است.

بر اساس گزارشات، یک مقام سفارت امریکا گفته است که خلیلزاد در جریان سفر به کابل با رهبران افغان طرح را تسلیم کرده است که اگر پذیرفته شود، بر اساس آن با میانجگری سازمان ملل متحد و حضور کشورهای بانفوذ، مقامات حکومتی و رهبران سیاسی خارج از حکومت یک نشست به سطح بلند راه اندازی خواهد شد.

دیبورا لاینس نمایندۀ خاص سازمان ملل متحد برای افغانستان و رئیس جمهور غنی نیز به تاریخ ۱۳ ماه حوت در خصوص مراحل آیندۀ روند صلح افغانستان گفتگو کرده است.

این مقام امریکایی که بخاطر حساسیت موضوع نمی خواهد نامش ذکر شود میگوید، مذاکرات کنونی در دوحه برای امریکا مهم است؛ اما امریکا میخواهد که جانب افغانستان بزودی به آتش بس و راه حل سیاسی برسند.

اما وی افزوده است، موضوع حکومت همه شمول در چند روز آینده با طالبان نیز شریک خواهد شد.

این مقام سفارت امریکا واکنش مقامات افغان را در این رابطه مثبت خوانده و گفته است: “بخاطری اینکه از اینجا به آنجا چطور برسیم، ممکن است ادارۀ موقت ایجاد شود، اینکه ادارۀ ذکر شده چطور خواهد بود و کی ها در آن حضور خواهند داشت، باید در مورد آن بحث صورت گیرد.”

در مورد صلح عملکرد و اظهارات حکومت

در هفته گذشته مسئولين حکومت، در پهلوى تلاش ها براى اجماع منطقوى براى صلح، طالبان را متهم کردند که به صلح اراده ندارند، توافقنامه دوحه را براى استقرار صلح در کشور بى تاثير خواندند و بار ديگر براى انتقال قدرت انتخابات را يگانه راه یاد کرده و گفتند که هيچ طرح بايد در غياب حکومت افغانستان مطرح نشود.

محمد سرور دانش معاون دوم رييس جمهور، به تاريخ ١٤ حوت در کابل، در يک نشست گفت که هيچ طرح در غياب حکومت افغانستان و تنها به رضايت خارجى ها مطرح نشود.

رييس جمهور محمد اشرف غنى، هفته گذشته از ترکيه خواست که در عرصه اجماع منطقوى صلح افغانستان همکارى کند، وى به تاريخ ١٤حوت به نشست سازمان ايکو گفت که پاکستان در عرصه صلح دايمى در افغانستان، رول مهم بازى کرده ميتواند و اگر در افغانستان پروسه صلح ناکام شود، از هر کشور ديگر زيانش به پاکستان بيشتر است.

وى بخاطر مصئون شدن افغانستان، موجوديت تضمين جهانى و منطقوى را مهم خواند و گفت که حالا براى راه حل سياسى افغانستان، يک فرصت طلايى است.

اما وى تاکيد کرد که براى يک تغيير منظم سياسى در افغانستان، يک شرط لازمى اين است که در افغانستان تحت نظارت و به همکارى جامعه جهانى، انتخابات رياست جمهورى برگزار شود.

رحمت الله اندر سخنگوى شوراى امنيت ملى، به تاريخ ١٠حوت به مناسبت سالگرد توافق دوحه بين امريکا و طالبان گفت که این توافق، بخاطر ختم جنگ و انفاذ صلح تاثير گذار تمام نشد.

وى افزود: ((افغان هايى که از توافق دوحه در عرصۀ صلح و امنيت کدام اميد داشتند، به دست نيامد، اين توافقنامه تنها با امريکا آتش بس را يقينى کرده است.))

دواخان مينه پال معاون سخنگوى رييس جمهور، در اين باره در تويتر خود نوشته است: (( اگر به توافقنامه دوحه از ديد افغانى ديده شود، به اميد صلح، وقت ضايع شده است، براى افغانها تلفات جانى و خسارات مالى وارد گردیده و در کل، افغانستان تخريب شده است.))

توافقنامه دوحه، سال گذشته بتاريخ ده حوت، بين امريکا و طالبان در قطر به امضا رسيد.

در اين توافقنامه آمده است که نيروهاى خارجى، از تاريخ امضاى توافقنامه، در ١٤ماه افغانستان را ترک ميکنند، طالبان به هيچ کس اجازه نميدهند که از خاک افغانستان، بر ضد امريکا و متحدينش خطر متوجه کنند، اسيران طالبان و حکومت رها ميشوند و مذاکرات بين الافغانى آغاز شود.

تاکنون پنجهزار تن از زندانيان طالبان و يک هزار از زندانيان حکومت رها شده اند، شمار نيروهاى امريکا در افغانستان، از ١٢هزار به ٢٥٠٠ تن کاهش يافته، مذاکرات بين الافغانى در دوحه آغاز شده؛ اما جنگ شديد جريان دارد.

هفته گذشته مير رحمان رحمانى رييس ولسى جرگه، در سفر به تاجکستان، طالبان را متهم کرد که براى صلح اراده ندارند، خاتمه جنگ نه بلکه به دست آوردن قدرت را ميخواهند. وى از تاجکستان خواست که بر طالبان فشار بياورند تا پروسه صلح به نتيجه مثبت برسد. وى افزود که اگر ناتو به شکل غير مسئولانه از افغانستان بيرون شود، جنگ شدت می گیرد.

در دوحه چه جریان دارد؟

فوزیه کوفی عضو هئیت گفتگو های صلح جمهوری اسلامی افغانستان به آژانس خبری پژواک گفت  که زلمی خلیلزاد به تاریخ ۱۴ حوت به محمد معصوم ستانکزی رئیس این هئیت ملاقات کرده است.

کوفی در این مورد جزئیات ارایه نه کرد، اما یک عضو دیگر این هئیت که نمی خواهد نامش در گزارش ذکر شود، می گوید که خلیلزاد با این هئیت یک نشست مفید داشت.

به گفته او، نگرانی های که در مورد صلح در افغانستان موجود است، اینطور کدام موضوع نیست و خلیلزاد با اینها کدام طرحی را شریک نکرده است، اما تاکید کرده است که در مورد صلح افغانستان باید اجماع منطقه قوی تر و نقش سازمان ملل متحد بیشتر شود.

محمد نعیم ودرگ سخنگوی دفتر سیاسی قطر در صفحه تویتر خود نگاشته است: «شام دیروز ملا برادر اخند معاون سیاسی دفتر طالبان در قطر و شیخ عبدالحکیم حقانی رئیس هئیت گفتگوهای صلح امارات اسلامی و هئیت همراه شان با زلمی خلیلزاد نماینده امریکا برای صلح افغانستان و جنرال میلر و هئیت همراه شان ملاقات کرده است.»

به گفته او، در این نشست هر دو طرف به توافق نامه دوحه تعهد سپرده و ضمن عملی کردن بندهای اين توافق نامه در مورد مذاکرات بین الافغانی، وضعیت جاری کشور و سریع شدن گفتگو های صلح گفتگو کرده اند.

دو هفته قبل برای افغانستان تشنه صلح خبر خوبی این بود که بعد از معطل یک ماهه نشست صلح میان طالب و حکومت دوباره آغاز شده است، دو هفته قبل هر دو طرف نشستی داشتند و گفته بودند که کمیته های کاری شان روی اجندا صلح کار را آغاز کرده اند.

اما بعد از این، خبر نشستی دیگر هر دو طرف تا هنوز منتشر نه شده است.

ناجیه انوری سخنگوی وزارت دولت در امور صلح میگوید، در هفته گذشته میان هیئت مذاکراتی طالبان و دولت افغانستان چند نشست برگزار شده است، جلسات داخلی تیم های مذاکراتی پیرامون ایجاد بعضی میکانیزم ها و مسایل تخنیکی تمرکز دارد و با کشورهای حمایت کننده در این راستا مصروف کار میباشند.

پژواک در این مورد از محمد نعیم وردگ سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر و احمد نادر نادری عضو سخنگوی هئیت گفتگوهای دولت جمهوری اسلامی افغانستان پرسید، اما پاسخی ارایه نه کرد.

کارکرد های و اظهارات طالبان در مورد صلح

طالبان هفته گذشته در ولایت کندهار ۵۳ زندانی دولت را رها کرده و گفتند که با وجودیکه امریکا در بخش توافق دوحه مسولیت های شان به درستی انجام نه داده اند، مگر این توافق نامه به سوی مثبت در حرکت است و هر بدیل در مقابل آن ناکام است.

گروه طالبان در مناسبت نخستین سالگرد این توافق نامه (دهم حوت) در یک اعلامیه منتشره گفته است، باوجودیکه در تطبیق توافق نامه کاستی های موجود است، اما به سوی مثبت در حرکت است.

آنها به توافق نامه دوحه تعهد نشان داده و ادعا کرده است که جانب مقابل این توفق نامه (امریکا) مسوولیت شان را به درستی انجام نه داده است.

گروه طالبان این توافق نامه را برای رسیدن صلح افغانستان یک وسیله تاثیر گذار خوانده و از ایالات متحده امریکا خواسته است که در تطبیق این توافق نامه بخاطر ثبات و صلح افغانستان به تعهدات شان را عملی کنند.

آنها گفته اند که شورای امنیت، قطر و تمام آن کشورهای که در مراسم امضا این توافق نامه حضور داشتند، در بخش عملی شدن بند های این توافق نامه مسولیت دارند که باید پوره کنند.

طالبان افزوده است که این توفق نامه یک راه عملی را برای ایجاد ثبات در افغانستان ایجاد کرده و اگر در مقابل این توافق نامه تلاش هر بدیل صورت گیرد، نتیجه آن از همین حالا به ناکامی محکوم خواهد بود.

طالبان این اعلامیه را قبل از پیشنهاد طرح حکومت همه شمول از سوی خلیلزاد منتشر کرده بودند و داکتر محمد نعیم سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر به تاریخ ۱۴ حوت به اژانس خبری پژواک گفت که در مورد طرح یاد شده معلومات ندارد.

کارکرد های احزاب و نهاد های مدنی در مورد صلح

هفته قبل بعضی از چهره های سیاسی از طرحی پیشنهاد شده خلیلزاد به نحوی حمایت کردند.

گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی به تاریخ ۱۴ حوت گفت که از روز اول روشن بود که در دوحه گفتگو های صلح میان «حکومت کابل و طالبان» بی نتیجه به پایان می رسد و هیچ دستاورد نخواهد داشت.

به گفته او، هئیت فرستاده شده به دوحه هئیت «ارگ» است، اپوزیسیون سیاسی حکومت و مخالفین سیاست های ارگ و آن احزاب در این هئیت شامل نیست که با سیاست های ارگ موافق نیستند.

وی افزود: «ما با این موافق هستیم که برای مذاکرات یک تهداب جدید و عملی گذاشته شود، در دو طرف جنگ منحصر نماند، تمام احزاب تاثیر گذار را دربر بگیرد به سطح بزرگان باشد و موضوعات اساسی بحث شان دو موضوع باشد ۱- آتش بس، ۲-  ایجاد یک حکومت موقتی که برای همه طرف ها قابل قبول باشد.»

محمد یونس قانونی معاون اسبق رئیس حمهور و عضو حزب جمعیت اسلامی  به تاریخ ۱۴ حوت در یک کنفرانس خبری در اشاره به طرح حکومت همه شمول خلیلزاد گفت که پروسه صلح در نقشه جدید از نگاه شکل و محتوا تبدیل خواهد شد و در این نقشه  اجماع ملی به سطح ملی، منطقه و بین المللی به حروف درشت نوشته شده، زیرا بدون این سه اجماع  پروسه صلح به کامیابی نمی رسد.

قانونی افزود، که گفتگو های جاری صلح باید سه ضلع داشته باشد، حکومت، طالب و مردم در آن اشتراک کنند.

احمد ضیاء مسعود معاون دیگر اسبق رئیس جمهور و عضو جمعیت اسلامی نیز گفته است که برای صلح و آتش بس باید حکومت موقت ایجاد شود. به نظر او، طالبان در موجودیت رئیس جمهور فعلی محمد اشرف غنی به آتش بس تن نمی دهند، مگر با ایجاد حکومت موقت طالبان آتش بس خواهند کرد. وی افزود، مسایلی را که طالبان و حکومت در میز مذاکره حل کرده نمی تواند، باید در مجلس تعدیل قانون اساسی لویه جرگه حل کنند.

وی در اشاره به طرح پیشنهاد شده حکومت همه شمول خلیلزاد گفت، جامعه جهانی هم به همین نظر است که در مورد پروسه صلح افغانستان باید یک نشست با حضور چهره های تاثیر گذار سیاسی برگزار شود.

نتیجه و خلاصه

هفته گذشته – که برای افراد ملکی بسیار خونبار بود در افغانستان از سوی امریکا موضوع «حکومت همه شمول» مطرح شد که بعضی از سیاسیون از آن حمایت کرد، اما اراکین دولتی ضمن تاکید بر اینکه قدرت را از راه انتخابات می سپارند، گفتند که توافق نامه دوحه مفید نیست و هیچ نوع طرح صلح باید در غیاب مردم افغانستان مطرح نه شود. طالبان هم قبل از این هر بدیل دوافق نامه دوحه را ناکام خوانده بودند.

در این هفته یک مقام پاکستانی شرایط را برای خروج نیروهای خارجی از افغانستان را مساعد نخواند و روسیه گفت که آمدن دوباره «امارت» در افغانستان قابل قبول نیست.

با توجه به این سخنان گفته می توانیم که پروسه صلح در افغانستان به سطح ملی و بین المللی هنوز هم در حالت پیچیده قرار دارد.