منازعۀ صدساله میان دو قبیله در نورستان به گونۀ مسالمت‌آمیز حل شد

پارون (پژواک، ۱۵ قوس ۱۴۰۱): منازعۀ صد ساله‎ در نورستان که در آن بیش از ۶۵۰ تن کشته و زخمی شده‌اند، از طریق جرگه و گفتگو حل و فصل و امروز تصمیم سران قومی در این مورد اعلام شد.

ولسوالی کامدیش در درۀ شرقی نورستان در کنار دریای «لندی» و نزدیکی چترال و خط فرضی دیورند موقعیت دارد که آب‌ و هوای آن نسبت به سایر ولسوالی‌های نورستان نسبتاً معتدل و گرم است. کامدیش قریۀ بزرگ و مرکزی این ولسوالی به شمار می‌رود که باشنده‌گان آن بر اساس روایت‌های تاریخی از منطقۀ «کامگل» ولسوالی وامای نورستان مرکزی و یا هم از ولسوالی کامۀ ننگرهار به اقامتگاه کنونی آمده و با راه‌اندازی جنگ‌ها با اقوام ساکن در آنجا، این منطقه را تصرف کرده‌اند.

«کشتوز» در نزدیکی کامدیش و قریۀ مربوط همین ولسوالی می‎باشد که نسبت به کامدیش کوچکتر و قریۀ کم‌نفوس است و باشنده‌گان آن بر اساس روایت‌های تاریخی و عنعنوی از منطقه‌یی به‌نام «کشت» که روبه‎روی درۀ «کاننتیوی» نورستان مرکزی موقعیت دارد، به اقامتگاه فعلی (ولسوالی کامدیش) کوچ کرده‎ و قرن‎ها در آنجا زنده‌گی کرده‌اند.

منازعه میان قبایل «کاموز» و «کشتوز» در ولسوالی کامدیش بر سر یک سربند آب و زمین‌های کوه «بدابیت» به‌میان آمد که یک قرن از آن می‌گذرد؛ صدها جوان طی این منازعه جان باخته و یا هم اعضای بدن شان را از درست داده‌اند.

این اختلاف برای نخسین بار برسر یک چشمه در دره‌یی به‎نام «نچینگل» رخ داد که در مالکیت مردم کشتوز قرار دارد، اما به اساس گفته‎های آنان، کامدیشی‌ها از قبل از آب این چشمه استفاده می‌کردند.

عبدالخالق اخلاقی باشندۀ کامدیش و خبرنگار پیشین می‌گوید، این درگیری از زمان کفر جریان دارد؛ اما در ۹۰ سال گذشته، خسارات هنگفتی به هر دو طرف وارد کرده‌است.

به بیان موصوف، ۲۰ یا ۲۵ سال ‎ پیش، شرایط جنگی گذشته بار دیگر آتش این منازعه را تازه کرد که در نتیجۀ آن، قریۀ کشتوز نخست به آتش کشیده و سپس به خاک مبدل شد و همچنین مردم کامدیش همه روزه در پی انفجار ماین‌های جابه‌جا شده در زمین‌های شان، اعضای بدن و یا هم جان شان را از دست می‎دادند.

مدیر اکرم‌خان باشندۀ ولسوالی وایگل نورستان که سال‌ها قبل در جرگه‌یی میان کامدیش و کشتوز اشتراک کرده بود، در صحبت به آژآنس خبری پژواک، این منازعه را یک کشمکش تاریخی دانسته و منشأ آن را جهل و نادانی عنوان کرد.

به گفتۀ وی، اگر هر دو طرف همزمان تصمیم جرگه را می‎پذیرفتند، اکنون از قربانی صدها جوان جلوگیری می‌‎شد.

او می‎گوید، نزاع و اختلاف میان کامدیش و کشتوز بر سر موضوع معمولی رخ داد؛ زیرا که سربند آب و سرحدات بین هر دو قریه مشخص می‎باشد، اما باز هم هر دو طرف گاهگاهی بر همدیگر تعرض می‌کنند و منازعه هنوز هم زنده‌گی مردم را تهدید می‌کند.

بشیراحمد جلالی فعال‌ مدنی و باشندۀ کشتوز می‌گوید، در این جنگ‌ها به هم‌قریه‌های وی آسیب سنگینی وارد شده که جبران آن هنوز هم سال‌ها طول خواهد کشید.

به گفتۀ وی، اولین فیصله میان کامدیش و کشتوز در سال ۱۳۱۰ هـ.ش صورت گرفت که به (سیزده، ده «۱۳۱۰») مشهور می‌باشد و با درنظرداشت اسناد و مدارک رژیم آن ‌وقت، یک وثیقۀ شرعی را ساخته‌اند که در اسناد نیز ثبت می‌باشد، اما وقت به وقت نقض شد که نتیجۀ آن، یک قریۀ ویران و افراد معلول می‌باشد.

جلالی می‎افزاید، میان کامدیش و کشتوز چندین بار درگیری‌ها صورت گرفته که در نتیجۀ آن مردم کشتوز ۹ مرتبه مهاجر شده‌ و تمام قریۀ آن‌ها سه بار به آتش کشیده شده که هنوز هم ویران باقیمانده و به گفتۀ وی، نزدیک به ۲۳ سال قبل سه هزار تن از این قریه مهاجر شده‌اند و در حال حاضر، در شرایط دشوار در داخل و بیرون از کشور زنده‌گی می‌کنند.

از سوی‌ دیگر، جمیل‌خان باشندۀ کامدیش می‌گوید، در جریان ۲۳ سال گذشته، این نزاع به هم‌قر‌یه‌های وی خسارات هنگفت مالی و جانی وارد کرده‌است.

وی افزود، اکنون تعداد دقیقی برایش معلوم نیست؛ اما گفته می‌تواند که بیش از ۳۰۰ تن از آن‌ها در جنگ روبه‌رو، انفجارهای ماین و حملات چریکی یا کشته شده و یا اعضای بدن شان برای همیشه قطع شده‌است.

به گفتۀ وی، جنگ نه در گذشته راه‌حل بود و نه هم اکنون است؛ اما برخی مخالفت‌ها و اختلافات سیاسی و حزبی یک تعداد افراد، آتش این جنگ را تشدید کرد و ضرر آن به افراد فقیری مانند آن‌ها وارد شد.

فاضل‌هادی مرال  سخنگوی جرگۀ کنونی حل منازعۀ یادشده می‌گوید، این جرگه چهار ماه ادامه یافت که رهبری آن را عین‌الله خان بزرگ قومی وایگل برعهده داشت.

عارف‌الله نورستانی آمر ریاست شهدا و معلولین نورستان گفت، تأثیرات منفی این اختلاف به زودی از بین نخواهد رفت، اما وی خرسند است که جان مردم دیگر مصون بماند.

به بیان او، بر اساس احصائیۀ سال گذشته که آنان انجام داده، بیش از ۹۰۰ معلول در سراسر نورستان ثبت شده‌ که بیش از ۴۰۰ معلول از همین قریۀ کامدیش می‌باشند که در اثر انفجار ماین‌ها کارگذاری شده در زمین و چراه‌گاه‌های شان، اعضای بدن خود را از دست داده و اکنون محتاج کمک دیگران اند.

به گفتۀ باشنده‌گان منطقه، این اولین باری نیست که با میانجیگری حکومت میان این دو قیبله، فیصله صورت می‌گیرد، بلکه پیش از این نیز در دوران جمهوریت گذشته، یک جرگۀ تشکیل شده از ولایت‌های مختلف کشور به سرپرستی اسدالله وفا مشاور رئیس‌جمهور، چندین سال روی این موضوع جرگه‌ها را دایر نمود و در سال ۱۳۹۹ فیصلۀ آن نیز اعلام شد که تنها روی کاغذ باقی ماند و جنبۀ عملی را به خود نگرفت.

در جریان چهاردهۀ گذشته، احزاب، و جرگه‌های مردمی مختلف نیز میان دو قبیلۀ یادشده تلاش میانجیگری کردند، اما نتیجۀ مطلوبی به‌دست نیامد؛ بنابراین با درنظرداشت گذشته، اکنون نیز پیشبینی شده نمی‌تواند که این فیصله به گونۀ کامل عملی شود یا خیر؟

مرال سخنگوی جرگه می‌گوید، در جرگۀ کنونی علاوه به بزرگان قومی از ولسوالی‌های مختلف نورستان، برخی مقام‌های دولتی نیز اشتراک داشتند و در زمان اعلام فیصله، شیخ نورالله نوری وزیر امور اقوام و قبایل حکومت سرپرست کنونی نیز به ولایت نورستان سفر کرده بود که در جریان اعلام فیصله در تالار حضور داشت.

وزیر اقوام و قبایل، حفظ مرزها و حل و فصل چنین منازعه‌ها میان مردم را وظیفۀ وزارت خود دانسته و به نماینده‌گی از حکومت، از بزرگان قومی و رؤسای شامل این جرگه ستایش کرد.

رئیس جرگه و سایر اعضای آن، از ادارۀ نورستان در زمینۀ حل و فصل این منازعه ستایش کرده و در بخش پایان یافتن این نزاع، تلاش‌های والی و مقام‎های مسؤول را فکتور مهم دانستند.

طبق معلومات مرال، در این جنگ ۱۶۰ تن از قریۀ کامدیش کشته و ۳۵۰ تن دیگر زخمی و معلول شده اند. همچنان از قبیلۀ کشتوز ۹۴ تن کشته و ۵۰ تن دیگر مجروح شده‌اند.

همچنین هر دو طرف جنگ، متحمل خسارات مالی هنگفتی شده‌ که به قبیلۀ کشتوز بیش از شش میلیارد و قبیلۀ کامدیش بیش از چهار میلیارد خساره وارد شده‌است.

فیصلۀ ۱۰ ماده‌یی جرگه از سوی هر دو طرف پذیرفته شد و آشتی را اعلام کردند.

بر اساس مادۀ نهم فیصله جرگه، مردم کشتوز باید توسط دولت دوباره در قریۀ خود مستقر ‌شوند و حکومت امکانات لازم مانند سرپناه، مکاتب و شفاخانه‌ها را برای‌ شان فراهم می‌سازد.

شایان ذکر است، اولین جرگه این منازعه در دوران سلطنت محمد نادرشاه (۱۳۱۰)  برگزار شده بود که زمان زیادی دوام کرد، اما در بحران ۴۰ سال گذشته دوباره نقض شد که مردم در آن دچار چنین سرنوشتی شدند.

بازدیدها: 29