آرزوی یک کودک کارگر: دوست دارم مکتب بروم و داکتر شوم

کابل (پژواک، ۱۳ دلو ۱۴۰۱): در یکی از روزهای سرد زمستان، کودک ۱۰ سالۀ که از شدت سرما به خود می‌پیچید، در یکی از نقطه‌های شهر کابل مصروف رنگ کردن بوت‌های باشنده‌گان این شهر است و می‌گوید که دوست دارد به مکتب برود و در آینده داکتر شود.

این کودک امین نام دارد و عضو یک فامیل هشت نفری است که باشندۀ اصلی ولسوالی کشنده ولایت بلخ می‌باشد.

خانوادۀ امین نزدیک به پنج سال قبل در اثر مشکلات اقتصادی به شهر کابل آواره شد و اکنون بالای یکی از تپه‌ها در یک خانه کهنه شب‌ و روز خود را می‌گذراند.

امین در این روزهای سرد زمستان در نزدیکی وزارت معارف کار می‌کند تا بازوی پدرش شود و بتواند مصارف خانوادۀ خود را تأمین کند.

این کودک که به دلیل مشکلات اقتصادی به مکتب رفته نتوانسته در گفتگو با پژواک می‌گوید که آرزویش این است تا مکتب برود و در آینده بتواند یک داکتر شود.

امین افزود، پس از اینکه به کابل آمدند از سن پنج ساله‌گی به کار شروع کرد، در اوایل ساجق فروشی می‌کرد و سپس به رنگ کردن بوت‌های مردم رو آورد.

به گفتۀ وی، روزانه ساعت ۷:۰۰ صبح به کار می‌رود و پس از آذان شام همراه با خواهرش که شیشه موترها را صافی می‌کند، یکجا به خانه می‌آیند.

موصوف از رفتار مردم خرسند است و می‌گوید که شماری از مردم برایش بدون اینکه بوت‌های شان را رنگ کند، پول می‌‍‌دهند.

در عین حال، امین از نداشتن لباس گرم و دست‌کش شکایت کرده می‌گوید، هوای سرد او را اذیت می‌کند و به کارهایش درست رسیده‌گی کرده نمی‌تواند.

امین ۱۰ ساله همچنان علاوه کرد، یکی دیگر از آرزوهایش این است که پدر و مادرش را به ادای مراسم حج بفرستد.

نام‌برده خاطرنشان کرد که روزانه بین ۱۰۰ الی ۲۰۰ افغانی کار می‌کند و پول را مصرف ضروریات خانۀ شان می‌کند.

بی‌بی زاده، خواهر بزرگ امین به پژواک می‌گوید که پدرشان نیز کراچی دارد و ماهانه یک هزار و ۵۰۰ افغانی کرایۀ خانه می‌دهند.

وی می‌افزاید که در زمستان و سردی هوا با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند و به دلیل همین مشکلات اقتصادی از بلخ به کابل آمدند.

آروزی این خواهر این است تا بردارش به مکتب برود، درس بخواند و در آینده بتواند برای خانواده و جامعۀ که زنده‌گی می‌کند مفید تمام شود.

وی از حکومت و نهادهای کمک‌رسان می‌خواهد که برای‌شان کمک کنند تا برادران و خواهرانش به خصوص امین به مکتب بروند و درس بخوانند.

در همین حال، فعالان جامعۀ مدنی و روان‌شناسان می‌گویند، بر اساس قوانین ملی و بین‎المللی کارهای شاقه که مانع تعلیم کودک شود ممنوع است چون سطح سواد جامعه را پایین می‌آورد.

سوریا یوسفی، فعال مدنی در گفتگو با پژواک می‌گوید، برای افراد پایین‌تر از ۱۸ سال کودک گفته می‌شود که براساس قوانین ملی وبین‌المللی کار شاقه که به رشد فکری و سلامت جسمی کودکان صدمه برساند و مانع تعلیم این کودکان شود، ممنوع قرار داده شده‌است.

موصوف می‌افزاید: «با توجه به تشدید بحران بشری در افغانستان هر روز به تعداد کودکان کارگر افزوده می‌شود که حقوق این کودکان مورد نقض قرار می‌گیرد.»

با باور وی، کودکی که باید دورۀ کودکی خود را تجربه کند و از حق آموزش، تغذیه، سلامت و درمان مناسب بهره‌مند باشد بدبختانه در معرض خطرهای مانند خشونت، تبعیض، تحقیر قرار می‌گیرد.

خواست یوسفی از حکومت این است که کودکان کارگر را به عنوان بخشی از سرمایه‌های انسانی در افغانستان مورد توجه قرار داده و حقوق نقض شدۀ شان دوباره برای شان داده شود.

از سوی دیگر، عبدالجلیل امرخیل یک تن از روان‌شناسان نیز می‌گوید که فرستادن کودکان به روی جاده‌ها برای کار به دلیل مشکلات اقتصادی باعث عوارض شدید روانی و اجتماعی در میان این قشر جامعه می‌شود.

موصوف اظهار داشت: «کودکانی که در سرک کار می‌کنند از عاطفه مادری و پدری محروم می‌شوند و فقط چیزی که می‌بینند تحقیر و توهین است چون از نظر مغزی و روانی رشد نکرده‌اند، وقتی اشتباه می‌کنند از طرف صاحب کار تحقیر می‌شوند، این باعث عقده‌های گوناگون می‌شود که کودک را در آینده نزدیک با شخص بدماش و بدفعل تبدیل می‌کند.»

امیرخیل به این باور است که این گونه کودکان در آینده با هیچ‌کسی سازگار شده نمی‌توانند.

موصوف علاوه کرد که نرفتن کودکان به مکتب باعث می‌شود تا سطح سواد در جامعۀ پایین بیاید و  در مقابل سطح جرایم بالا برود.

اما از سوی دیگر، حکومت سرپرست افغانستان همواره بر حمایت و دستگیری از کودکان کارگر و بی‌سرپرست تاکید کرده و بر تامین حقوق آنان خود را متعهد می‌داند.

قابل ذکر است که این تنها امین نیست، بلکه هزارن کودکی وجود دارند که به دلیل مشکلات اقتصادی، کار می‌کنند و به مکتب نمی‌روند.

این در حالی ا‌ست که در چند سال گذشته، نهادهای متعددی در زمینۀ حمایت از حقوق کودکان فعالیت داشته‌اند؛ ولی آمار رو به افزایش کودکان خیابانی نشان می‌دهد که ظاهراٌ پیشرفت قابل ملاحظه‌یی در این زمینه، حاصل نشده‌است.