هنوزهم به برخی زنان حق مهریه داده نمی‌شود

میدان‌وردک (پژواک، ۲۲ حمل ۱۴۰۳): برخی از زنان در مناطق مختلف افغانستان می‌گویند، شوهران ‌شان به آن‌ها حق مهریه را نمی‌دهند و یا به دلیل ترس از خراب شدن رابطۀ خانواده‌گی نمی‌توانند از آنان این حق را مطالبه کنند.

این در حالی است که مهریه حق شرعی  زن است و برای دختر جوان و بيوه هر دو واجب است، باید حق مهریۀ شان داده شود.

عالمان دین می‌گویند، زن در مورد تعیین مهریۀ خود حق تصمیم گرفتن دارد، هر اندازه مهریه که بخواهد تعیین کرده می‌تواند، اما کمترین اندازۀ آن باید کمتر از ده درهم شرعی نباشد. براساس احکام اسلامی، بهترین ازدواج آن است که مهریۀ کمتری همراه باشد.

بخت بی‌بی، باشندۀ هزاره قول مربوط  میدان‌شهر، مرکز میدان‌وردک می‌گوید، در مراسم نکاح مهریۀ او ۱۲۵۰۰ افغانی تعیین شده بود، اما تا کنون به وی داده نشده‌است.

وی می‌افزاید: «خانوادۀ پدرم ۳۵۰۰۰۰ افغانی را به‌نام طویانه گرفته بود، با آن پول برایم کم و بیش وسایل خانه، لباس و طلا خرید، اما هنگام نکاح مهریه‌ام ۱۲۵۰۰ افغانی تعیین شد، در همین مراسم شوهرم به پدروکیل‌ام گفته بود که مهریۀ تعیین شده را پرداخت می‌کند، اما تا کنون این پول را دریافت نکرده‌ام.»

وی که ۱۳ سال پیش ازدواج کرده و مادر شش کودک است می‌گوید، چندین بار به شوهرش گفته‌است که پول مهریه‌اش را پرداخت نماید، شوهرش گفته‌است که حق مهریه را می‌دهد اما اکنون توان پرداخت آن را ندارد.

بخت بی‌بی می‌افزاید: «در هر خانه جنجال‌های خورد و کلان وجود دارد، اگر با جدیت حق مهریۀ خود را از شوهرم طلب کنم و از پول معاش خود برایم حق مهریه را بدهد و در خانۀ شریکی پول ندهد، میان برادران جنجال بوجود می‌آید، به همین دلیل اکنون در این مورد از جدیت کار نمی‌گیرم.»

وی افزود، نمی‌خواهد که برای بدست آوردن حق مهریۀ خود زنده‌گی آرام خانوادۀ خود را با مشکلات مواجه بسازد.

فاطمه نظری، باشندۀ شهر زرنج نیمروز که شش سال قبل ازدواج کرده‌است و یک پسر چهار ساله دارد می‌گوید، پس از ازدواج نیز خبر نداشت که حق مهریه اش چقدر تعیین گردیده‌است.

اما وی می‌افزاید، به شوهرش گفته‌است که می‌خواهد نکاح‌خط رسمی تهیه کند و در آن مقدار مهریۀ خود را تعیین کند.

نظری می‌افزاید: «من می‌خواستم که مهریه‌ام را زیادتر تعیین کنم، اما خسرم برایم گفت، مهریۀ تو را ده درهم تعیین کردیم و شوهرت همان اندازه مهریه می‌دهد که در مراسم نکاح تعیین شده‌است؛ من برایش گفتم که اصلا خبر ندارم، اصلا از من سوال نشده‌است؛ این که کسی مهریه را تعیین کرده و دیگری قبول کرده‌است، این کار من نیست، اما من نکاح‌خط رسمی – دولتی می‌خواهم و به اندازۀ که خودم می‌خواهم باید مهریه تعیین شود.»

نظری می‌گوید، از این‌که میان وی و خانوادۀ شوهرش برخی مشکلات به میان آمده بود؛ از ترس این‌که شوهرش برایش طلاق ندهد و یا ازدواج دوم نکند، می‌خواهد مهریۀ خود را زیادتر تعیین کند.

وی افزود: «من به شوهرم گفتم که مهریه خود را از تو نمی‌گیرم، اما در دو حالت، یا این‌که طلاقم بدهی و یا ازدواج دوم کنی؛ غیر از این مهرم را نمی‌گیرم؛ اما تاکنون نیز به این کار (گرفتن نکاح‌خط) حاضر نشده‌‌است.»

وی می‌افزاید، به دلیل این موضوع با خشونت رو به‌رو شد، مورد دشنام و توهین قرار گرفت، لت و کوب شد، برایش گفته شد که این را کی بریت یاد می‌دهد که نکاح‌خط بگیر و از شوهرت مهریۀ زیاد طلب کن.

زهرا، باشندۀ مرکز بامیان که حدود ۲۵ سال قبل ازدواج کرده‌است و پنج فرزند دارند می‌گوید، در جریان مراسم نکاح مهر وی ۵۰ هزار افغانی تعیین شده‌است، اما تاکنون آن را دریافت نکرده‌است.

وی در مورد اینکه آیا تاکنون خواستار مهریه از شوهرش شده یا خیر می‌گوید: «نخیر، تاکنون مهرم را نخواسته‌ام؛ زیرا در بدل مهر برایم گفته شده که در خیر و خیرات خانه شریک هستی.»

زهرا می‌گوید، بسیاری زنان به دلیل این‌که مشکلات خانواده‌‌گی به میان نیاید، نمی‌خواهند که مهریۀ خود را طلب کنند.

وی به عنوان مثال گفت: «در همسایه‌گی ما یک خانم که تحصیل کرده بود، از شوهرش مهریۀ خود را طلب کرد؛ در خانواده‌اش مشکل بزرگی پیدا شد، و منازعات و مشکلات زیادی به میان آمد.

 فاطمۀ ۲۲ ساله، باشندۀ شهر هرات می‌گوید که از اندازۀ مهر تعیین شده هنگام عروسی اش خبر ندارند.

وی می‌افزاید، این رسم بیشتر معمول نشده‌است که مهریه به خود زن داده شود و یا هم زن درخواست مهریه اش بکند، زن در زنده‌گی عادی این کار را نمی‌کند، تنها در زمان طلاق گرفتن زنان درخواست مهریه می‌کنند.

وی می‌گوید: «زمانی که زن از شوهر خود درخواست مهریه کند، پس اکثر اوقات شوهر به همسر خود می‌گوید، کدام جهیز و پول طویانۀ که پدرت تان گرفته‌است، همان مهریۀ تان است، دیگر چقدر مهریه می‌خواهی، مهریه چه است بابا، مهریه کی خواسته و کی داده‌است.»

نازدانۀ ۲۱ ساله و باشندۀ شهر نیلی دایکندی می‌‎گوید که در زمان نکاح‌اش مهریۀ وی ۵۰۰ هزار افغانی تعیین شده بود اما نتها یک‌صدوپنجاه هزار افغانی آن را بدست آورده و در مورد پول باقی مانده معلومات ندارد.

وی می‌گوید، زن به هیچ وجه جرئت نمی‌کند که مهریۀ خود – علاوه بر اینکه در مورد آن معلومات کامل نیز دارد – مطالبه کند.

نازدانه می‌گوید: «زمانی که زن درخواست مهریه بکند، از سوی شوهرش به وی گفته می‌شود؛ طلاق می‌خواهی که درخواست مهریه می‌کنی! و همین‌گونه حرف‌ها، پس از ترس این موضوع زنان جرئت نمی‌کنند مهریۀ خود را مطالبه کنند.»

مريم، باشندۀ فارم هدۀ جلال‌آباد، مرکز ننگرهار که شش سال قبل ازدواج کرده و مادر دو فرزند است می‌گوید، مهرش ۲۰۰ هزار افغانی تعیین شده بود، اما تاکنون به او داده نشده‌است.

وی می‌افزاید: «بارها به [شوهر] خود گفتم که مهریۀ من را پرداخت کن، گر نه به هیچ صورت نمی‌بخشم؛ اما وی در این باره هیچ نمی‌گوید که می‌دهد یا خیر؛ اما من می‌دانم که نمی‌دهد؛ زیرا تاکنون که دریافت نکردم، پس از ان چگونه بدست خواهد آوردم.»

مریم می‌گوید، بسیاری از زنان که بدل داده شده، مهریۀ شان همان بدل است، صدای خود را بلند کرده نمی‌توانند و برخی بخاطری صدایش را بلند کرده نمی‌توانند که پول طویانۀ شان را پدران آن‌ها گرفته است.

عالمان دینی می‌گویند، مهریه حق مسلم زنان می‎باشد که از سوی خداوند (ج) به‌گونۀ «یک تحفۀ اللهی» به زن داده شده‌است.

مولوی نورالله کوثر می‌گوید، مهریه سهمی است که برای زن در بدل نکاح تعیین می‌گردد، الله متعال آن فرض گردانیده و باید برای زن داده شود.

او می‌افزاید: «مهریه به دو نوع است که یکی آن معجل و دیگر آن مهریۀ موجل می‌باشد، شوهر می‌تواند که پس از تعیین مهریه مهر معجل (عاجل) و یا مهر موجل (یک مدت دیرتر) پرداخت کند، اما این حق زن می‌باشد زن می‌تواند که این مهریه را دفعتاً بخواهد و یا هم  در اوقات دیگر و شوهر مکلف است که مهر آن را بدهد؛ اگر کسی توانایی پرداخت مهر و نفقه را نداشته باشد پس برای آنان ازدواج ناروا می‌باشد، اگر زن از حق خود می‌گذرد؛ این بحث جداگانۀ است اما بدون مهریه ازدواج نیست.»

به گفتۀ وی، شریک کردن زن در خیر‌ و خیرات خانه و گرفتن پول طویانه حرام است و این پول در مهریه حساب نمی‌شود.

وزارت امر باالمعروف، نهی عن المنکر و سمع شکایات می‌گوید که در زمینۀ دسترسی زنان به مهریه اقداماتی را انجام داده‌است.

مولوی عبالغفار فاروق، رئیس اطلاعات و نشرات این وزارت به پژواک گفت که پس از حاکمیت امارت اسلامی ۷۶۴۵ ملکیت‌ در سراسر کشور ثبت  و اسناد آن به محاکم محول شده که به زنان در مهریه داده شده بود.

به گفتۀ او، از سوی این وزارت برای۴۶۰۰ زن به خاطر به‌دست آوردن میراث و حقوق خود نیز سهولت‌هایی فراهم شده، مسایل ۷۴۰۰ زن  را که مربوط میراث بوده، به محاکم فرستاده شده، در حدود پنج‌هزار زن از حقوق میراث خود بهره‌مند شده اند و برای شکایت‌های‌ایشان رسیده‌گی صورت گرفته است، جلو ۴۷۴۰  مورد خشونت علیه زنان گرفته شده  و در پیوند به آن به ادارات مربوطه گزارش داده شده‌است.

مولوی فاروق می‌افزاید، اکثریت این موارد مهریه، میراث و سایر حقوق بوده که از سوی شوهر، خُسر، پدر، برادر و ایور در برابر آنان مشکلاتی ایجاد شده بود و از سوی وزارت امربالمعروف، نهی عن المنکر و سمع شکایات مشکلات آنان حل و یا به ادارات ذیربط راجع شده‌است.