از بُن‌بست بی‌کاری تا چراغ روشن آموزش‌های فنی؛ مسیر امید جوانان پروان

چاریکار (پژواک، ۱۳ ثور ۱۴۰۳): شمار علاقه‌مندان آموزش‌های فنی و حرفوی در ولایت پروان به‌دلیل کمبود فرصت‌های شغلی در سایر بخش‌ها، افزایش یافته و در جمع آنان افرادی نیز شامل‌اند که در رشته‌های مختلف، تحصیلات عالی دارند.

رئیس کار و امور اجتماعی پروان می‌گوید که در حال حاضر، ۳۶۰ تن در مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی مصروف آموزش‌اند، تلاش برای توسعۀ این مرکز جریان دارد، از ماه حمل تاکنون برای ۱۵۳۱ جوان جواز کار صادر شده و قرار است در روزهای نزدیک برای ۵۰۰ جوان دیگر نیز از طریق مؤسسات زمینۀ اشتغال فراهم شود.

برخی‌ جوانان ادعای نیاز به واسطه و شناخت برای کاریابی را مطرح می‌کنند، اما رئیس کار و امور اجتماعی پروان این ادعا را رد می‌کند. آگاهان امور، بر ایجاد تناسب میان تحصیلات در پوهنتون‌ها و بازار کار و گسترش آموزش‌های بازارمحور برای کاهش بی‌کاری و توانمندسازی جوانان تاکید دارند.

افزایش مراجعۀ جوانان به مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی

مسوولان محلی ولایت پروان می‌گویند که رو آوردن جوانان به مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی شش‌ماهه در چوکات ریاست کار و امور اجتماعی، در مقایسه با سال‌های قبل افزایش یافته‌است.

محمدرضا ساحل، آمر مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی ولایت پروان می‌گوید که در سال ۱۴۰۲ تعداد مراجعه‌کننده‌گان به این مرکز ۵۰۰ تن بود که از این میان ۳۶۰ تن آنان جذب شده بودند.

او افزود: «مطمئن هستم که اگر امسال اعلان بدهیم، بیش از ۸۰۰ نفر مراجعه خواهند کرد.» اما با توجه به امکانات، بیش از ۳۶۰ تن جذب نمی‌شوند.

براساس معلومات وی، در مرکز یادشده مهارت‌های مختلف چون کمپیوتر، ترمیم موبایل (تلیفون همراه) و نجاری آموزش داده می‌شود.

اما ساحل تاکید کرد که به‌منظور توسعۀ این مرکز، ایجاد دوره‌های آموزشی در بخش ترمیم وسایل برقی و رنگ‌ تعمیرات را به وزارت کار و امور اجتماعی پیشنهاد کرده‌است.

او بدون ارایۀ جزئیات گفت که جوانان فارغ‌شده از آموزش‌های فنی و حرفوی این مرکز، تا ۴۰ درصد به خودکفایی رسیده و صاحب حرفه شده‌اند.

صدای جوانان بی‌کار؛ از آرزوهای پوهنتون تا کارهای فنی

شماری از جوانانی که در مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی‌ مصروف آموزش هستند، از نبود فرصت‌های شغلی شکایت دارند و می‌گویند که برای یافتن راهی برای اشتغال به آموزش‌های فنی رو آورده‌اند.

سید فریدن سادات، ۲۵ ساله، باشندۀ شهر چاریکار، مرکز این ولایت می‌گوید که در سال ۱۳۹۸ از پوهنځی حقوق و علوم سیاسی پوهنتون تخار فارغ شده‌است.

وی گفت که پس از چند سال بی‌کاری، به مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی مراجعه کرده و اکنون مصروف فراگیری آموزش‌های کمپیوتر است تا از این طریق زمینۀ درآمد را برای خود فراهم سازد.

او در حالی که می‌گفت برای پیدا کردن کار در چند اداره امتحان داده است، مدعی شد که به دلیل «نبود شناخت و نداشتن واسطه» پذیرفته نشده‌است.

محمدنصرت اسلمی ۲۴ ساله، باشندۀ قریۀ گذر بالاغیل مرکز پروان می‌گوید که در سال ۱۴۰۲ از رشتۀ طب معالجوی پوهنتون خصوصی دانش در پروان فارغ‌ شده، اما به دلیل بی‌کاری، به مرکز آموزش‌های فنی و حرفوی مراجعه کرده‌است.

اسلمی می‌افزاید که حکومت امتحان ایگزیت (امتحانی که پس از پایان دورۀ تحصیلی طب اخذ می‌شود) را از آنان اخذ نکرده‌است و چون اسناد فراغت در دست ندارد، به هیچ اداره‌ای جذب نمی‌شود.

وی می‌گوید که مدت پنج ماه است در رشتۀ ترمیم موبایل تحت آموزش قرار دارد. او ابراز خوشی می‌کند که اکنون می‌تواند موبایل ترمیم کند و امیدوار است به خودکفایی برسد.

رحمت‌الله طوفان ۲۶ ساله، باشندۀ شهر چاریکار گفت که در سال ۱۳۹۸ از رشتۀ ادبیات دری پوهنتون پروان فارغ‌ شده و به دلیل بیکاری، به آموزش‌های حرفوی رو آورده و بخش کمپیوتر را انتخاب کرده‌است.

او می‌گوید که به چندین مؤسسۀ داخلی و خارجی و نهادهای دولتی برای یافتن کار مراجعه کرده‌است، اما مدعی است که برای پیدا کردن شغل، باید «شناخت و واسطه» وجود داشته باشد.

وی نیز خرسند است که زمینۀ آموزش حرفوی برایش مساعد شده‌است.

مسیح‌الله امیری، باشندۀ دیگر شهر چاریکار گفت که در سال ۱۴۰۲ از صنف دوازدهم فارغ شده و اکنون در مرکز یادشدۀ آموزش‌های فنی و حرفوی ترمیم موبایل را یاد می‌گیرد.

او می‌گوید: «سه ماه می‌‌شود که در بخش آموزش‌های فنی موبایل درس می‌خوانم، خوش هستم که ترمیم موبایل را یاد می‌گیرم، می‌خواهم از این بیشتر پیشرفت کنم، زمانی‌که از این جا فارغ شدم، می‌توانم که یک دکان ترمیم موبایل جور کنم.»

وی از مسؤولان خواست که آموزش‌های فنی و حرفوی را گسترش دهند.

رد ادعای واسطه‌گری و تلاش برای اشتغال‌زایی در پروان

قدرت‌الله ذاکر، رئیس کار و امور اجتماعی ولایت پروان، به‌ شدت ادعاهایی را که گویا برای پیدا کردن کار به شناخت و واسطه در اداره‌ها نیاز است، رد کرد و گفت که «این یک پروپاگند است»

به گفتۀ ذاکر، مشکل بی‌کاری تنها مشکل افغانستان نیست و به پروان نیز محدود نمی‌شود، بل‌که در کشورهای دیگر نیز فقر و بی‌کاری وجود دارد.

او بدون ارایۀ آمار افزود: «در حکومت قبلی، جوانان زیاد در اردو و پولیس بودند، یک تعداد شان شاید بیکار شده باشند، اما در طول یک سال، آمار بی‌کاری پایین آمده و بلند نرفته‌است.»

او از تلاش‌ها برای کاهش بی‌کاری و جذب جوانان به کار سخن زده، گفت: «از ماه حمل تا اکنون، برای ۱۵۳۱ نفر جواز کار از سوی اداره ما داده شده که جوانان ما به وظیفه رفتند.»

وی افزود که بیش از صد جوان در بخش‌های نلدوانی و خیاطی، پس از آموزش شامل کار شده‌اند.

او می‌گوید: «جوانانی که از بخش حرفوی ما فارغ می‌شوند، برای‌شان اسناد می‌دهیم که در هرجایی می‌توانند کار بگیرند. در هر کشوری که بروند، این اسناد ما قابل پذیرش است.»

رئیس کار و امور اجتماعی پروان افزود که این ریاست از طریق مؤسسات داخلی و خارجی، زمینۀ کار برای برخی از جوانان این ولایت مساعد ساخته‌است.

وی از ادامۀ تلاش‌ها برای پیدا کردن زمینه‌های کار برای جوانان سخن می‌زند و بدون ارایۀ جزئیات می‌گوید، قرار است در روزهای نزدیک برای ۵۰۰ جوان از طریق مؤسسات در پروان زمینۀ کار مساعد شود.

نتیجه‌گیری: تأکید بر آموزش‌های بازارمحور برای کاهش بی‌کاری و توانمندسازی جوانان

محمد مقتسط صدیقی، آگاه امور اقتصادی می‌گوید که افزایش مراجعه به مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای در ولایت پروان، به‌ویژه از سوی فارغان پوهنتون‌ها، نشان‌دهندۀ نوعی تغییر رویکرد در میان جوانان برای یافتن مهارت‌های کاربردی به‌منظور اشتغال‌زایی و خودکفایی است. این روند در عین حال گواه بر نبود تناسب میان تحصیلات در پوهنتون‌ها و بازار کار کشور است.

به گفتۀ وی، از منظر اقتصادی، سرمایه‌گذاری در آموزش‌های فنی و توسعه مراکز مهارت‌آموزی می‌تواند یک راهکار میان‌مدت مؤثر برای کاهش نرخ بی‌کاری و رشد اقتصاد محلی باشد، اما برای ثمردهی این برنامه‌ها، نیاز است تا ظرفیت مراکز آموزشی گسترش یابد، کیفیت آموزش تضمین شود، و ارتباط مستقیم میان آموزش و بازار کار برقرار گردد.

صدیقی گفت که این موارد نیازمند توجۀ جدی حکومت و نهادهای همکار داخلی و خارجی است.