نگارنده : فرخنده قانع
منابع طبیعی (معادن) چیست؟
آیا افغانستان کشوریست فاقد منابع زیرزمینی ؟
آیا افغانستان میتواند با استفاده از منابع طبیعی خویش خود کفا شود؟
منابع طبیعی عطیه الٰهی است برای استفاده بشر، ما انسان ها با استفاده از شعور و هوش کنجکاوی که از جانب الله بزرگ نصیب شده ایم از آنها به صورت درست و در موقع مناسب برای پیشبرد زندگی خویش استفاده مینمایم تا باشد زمین به گونه دلخواه ما عمران گردد.
زمین انبوه بزرگی ازمعادن و ذخایر را در خود گنجانیده است که هر قسمت آن توسط انسان ها به نام کشورهای متفاوت تقسیم گردیده است.
از آن جمله افغانستان کشوریست که سهم بزرگی از منابع طبیعی را به خود اختصاص داده است، کشور ما افغانستان از نگاه داشتن معادن و ذخایر با کیفیت و عالی ثروت مند بوده و شهره جهان میباشد.
منابع و معادن در کل از نگاه نوعیت متفاوت بوده و کیفیت آنها نیز ازهم فرق میداشته باشد که در خرید و فروش آنها نقش مهم را ایفا میکند.
خوشبختانه افغانستان دارای معادن با کیفیت بوده که میتواند با استفاده از آن صاحب یک اقتصاد خوب و مترقی شود. نظر به پیش بینی های وزارت معادن و پطرولیم افغانستان باید تا سال ۲۰۲۴ میلادی با استفاده از منابع طبیعی و معادن خود، بی نیاز از کمک تمام کشور های جهان شود.
استفاده از منابع طبیعی و استخراج معادن باعث خود کفایی کشور شده و در رشد چشم گیر اقتصاد کشور سهم برازنده ای دارد، معادن افغانستان منبع درآمد پولی خوبی را برای کشور تشکیل میدهد چنانچه معدن مس عینک در جهان از شهرت بالای برخورد دار است و اکثریت کشور های جهان خواهان بدست آوردن امتیاز استخراج آن هستند، نه تنها معدن مس عینک بلکه اکثریت معادن کشور به سبب زیاد بودن و با داشتن کیفیت بالای توجه کشور های ابر قدرت جهان را به خود جلب نموده اند.
افغانستان کشور پهناوری است با منابع و معادن عالی و بزرگ که با استفاده از آن میتوان به رشد انکشافی کشور دست یافت.
تعداد معادن کشور زیاد است که بعضی شان کشف شده و بعضی آن ها هنوز هم کشف ناشده باقی مانده است.
از جمله معادن کشف شده کشور تعداد آن استخراج گردیده و مورد بهره برداری قرار گرفته است که منبع درآمد خوبی برای کشور میباشد، استخراج معادن در افغانستان قدامت ۶۰۰۰ ساله داشته، ولی یک تعداد آن هنوز هم بکر و دست نخورده باقی مانده است.
در سال ۲۰۱۰ میلادی ایالات متحده امریکا بنا بر بررسی های هوایی مرکز پیمایش زمین شناسانی ایالات متحده امریکا (USGS) که توسط جمیز ریزن صورت گرفته بود اعلام کرد که منابع دست نخورده بالغ به یک تریلیون دالر بوده، که نشان دهنده ثروت بیکاران افغانستان میباشد.
هر کشور نیاز های اقتصادی خود را میداشته باشد که از راه های گوناگون آنرا تامین میکند، طوریکه برنامه های انکشافی، برنامه های ساخت زیر بنا ها، پروژه های غذایی، برابری ساحه تحصیلی، برنامه های امنیتی، پروژه های تجارتی، پروژه های عمرانی، برنامه های صحی و ده ها مورد دیگر که ضرورت به سرمایه گذاری پولی دارد مورد بحث میباشد، که منبع پولی برای اجرای برنامه های ذکر شده از راه های متفاوت تامین میگردد، مانند کمک های خارجی، جامعه بین الملل، کمک های بشر دوستانه، کمک های بالمقابل، کمک در مقابل منابع طبیعی و ده های مرجه های دیگری که نشان دهنده مستقل نبودن و عدم خود کفا بودن کشور میباشند، در حالیکه افغانستان یک کشور ثروتمند از نگاه داشتن معادن و منابع طبیعی میباشد که با استخراج کردن معادن میتوان تمام ضرورت های پولی و مالی کشور را تامین نمود.
افغانستان با وجود داشتن جغرافیای صعب العبور نقطه تعمق کشور های جهان گردیده که باعث دست درازی های بیگانه گان شده و به صورت غیر قانونی با حیله ای ابر قدرت های جهان معادن کشور به طریقه های نادرست استخراج و قاجاق میگردد، چنانچه در یک بسته خبری در روز نامه های معتبر کشور چنین ذکر شده است که گویا امریکا و امثالش الی انتهایی ذخیره گاه های معادن از افغانستان دست بردار نیستند که اینکار خود باعث عقب ماندگی کشور میگردد.
طبق ادعا دولت افغانستان از حدود ۲.۵ میلیارد بودجه عادی چیزی کمتر از یک و نیم ملیارد آن از منابع طبیعی بدست میاید.
در یک تحقیق جیولوژیکی که حدود ۱۰ سال قبل در ایالات متحده امریکا صورت گرفته بود ذخایر افغانستان را یک هزار میلیارد دالر امریکایی تخمین نموده بود.
در حالیکه ارزش معادن افغانستان از سوی وزارت معادن و پطرولیم سه تریلیون دالر امریکای تخمین زده شده است.
مقام های بانک مرکزی میگویند افغانستان سالانه برای پیشبرد اوضاع اقتصادی خویش به ۶ الی ۷ میلیارد دالر امریکایی کمک نیاز دارد که این مقدار پول با استخراج معادن به صورت درست بدست میاید.
معادن مهم کشور که ارزش آنها با معادن جهان برابری میتواند شامل: طلا، نقره، پلوتونیم و در کناراینها به پیمانه زیادی یورانیم، جست، تانتالیوم، بوکسیت، گاز طبیعی، نمک، سنگ آهن، مس، کروم، فلوئور، باریت، سلفر، بخصوص زغال سنگ که به دلیل کمبود و کم کیفیت بودن معادن آن در کشور های همجوار و بیرون قاره ای این معدن توجه تمام جهان را به خود جلب نموده است.
چنانچه لیتیوم افغانستان برابر با نفت عربستان بوده که توسط نیروهای خارجی استخراج میشود.
گاز طبیعی از ارزش خاصی برخوردار است زیرا با ارزش بیشتر از یک تریلیون دالر برابر با نصف ارزش مجموعی گازعراق میباشد.
آهن حاجی گک به مقدار دو ملیارد تن ارزش جهانی را به خود اختصاص داده است.
مس و ذخایر آن در افغانستان برابر با بزرگترین و ارزشمند ترین معدن مس در جهان در کشور شیلی میباشد.
منابع مهم اقتصادی افغانستان که دولت مستقل، خدمتگذار و شفاف میتواند با استفاده از آن اقتصاد کشور را به حدی شگوفایی اش برساند، و اقتصاد مردم کشور را دگرگون نموده افغانستان را به یک کشور خود کفا و ثروتمند تبدیل نماید، قرار ذیل میباشد:
معادن
معدن شناسی یکی از مشاغلی است که سابقه طولانی داشته و از آن ۳۰۰۰ سال قبل نیز استفاده شده است طوریکه در مجسمه چشمان آخناتون و ملکه نفرتیت در حکومت مصر آن زمان از لاجورد افغانستان استفاده شده است.
مهمترین ذخایر معدنی شناخته شده در افغانستان:
معادن افغانستان به دو نوع میباشد: معادن سنگ های قیمتی، و معادن فلزات.
معادن سنگ های قیمتی شامل الماس، نقره، زمرد، یاقوت لعل پیازی، لعل بوده که معادن آن در بعضی از ولایات کشور میباشد.
و لاجورد، امیتست وغیره احجار نیمه قیمتی میباشد.
۱ـ الماس
الماس دارای سختی، شفافیت ومقاومت زیادتر بوده ورنگ آن شفاف میباشد.
به عقیده جیولوژیست ها الماس در افغانستان در ولایات چون بدخشان، مناطق مرکزی، منطقه لوگر وغوربند افغانستان امکان کشف دارد.
۲ـ زمرد
معدن زمرد در درهٔ پنجشیر، درمنطقهٔ بادیل درهٔ کنر، خنج، بزمال ومکنی وجود دارد.
زمرد پنجشیر دارای رنگ سبز زمردی بوده و بعضا پرداز های ضعیف آبی نما دارد که از قدیم الایام درتاج های شاهی، مجسمه ها و ده ها مورد دیگر مورد استفاده قرار گرفته و منبع درآمد خوبی را تشکیل داده است.
و ذخایر آن ۴۴۰کیلو گرام تخمین شده است.
۳ـ لاجورد
از جمله سنگ های نیمه قیمتی بوده و از زمانه های بسیار قدیم، تقریبا از ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ سال قبل در منطقه قریه حضرت سعید ولسوالی جرم ولایت بدخشان استخراج گردیده که استخراج آن به شکل فعلی از سال ۱۹۳۴ میلادی به بعد آغاز یافته است. در چندین سال پسین دولت کوشیده است تا در مورد استخراج غیر تخصصی و قاچاق آن به خارج از کشور اقدام جدی نماید زیرا لاجورد افغانستان بسیار با ارزش بوده و زمینه خوبی رشد اقتصاد کشور را به نوبه خود برابر میکند. لاجورد که در موزیم لندن گذاشته شده است مربوط افغانستان بوده که ۳۸۰۰ سال قبل استخراج گردیده است.
در شمال شرق افغانستان موجودیت ۲۷ ذخیره لاجورد تثبیت شده است که از آن جمله معدن سرسنگ مربوط ولسوالی جرم ولایت بدخشان حایز اهمیت میباشد. مقدار مجموعی ذخایر لاجورد ۱۲۹۰ تن میرسد که در منطقه سرسنگ به تنهایی ۱۴۱ تن لاجورد به درجه اول و ۶۵ تن لاجورد به درجه دوم تثبیت شده است.
۴ـ نقره
ذخایر نقره (طلای سفید) افغانستان در نواحی پنجشبر منطقه عمرز تا خاواک، سیم کوه هرات، خاکریز قندهار، منطقه بی بی گوهر، غوربند و علاقه هزاره جات مشخص گردیده است. که در قدیم به صورت غیر فنی توسط مردم استخراج میگردید.
۵ـ طلا
طلا در افغانستان در نواحی متفرقه در دو طرف هندوکش وجود دارد، این ساحه وسیع از شمال فیض آباد الی کندهار در جنوب غرب کشور توسعه می یابد، معادن مهم طلا در یفتل، ویکادور، راغ بدخشان و مقر غزنی قرار داشته و در ناحیه یفتل چهار رگ احجار کوارتز طلا نیز وجود دارد که در هر تن مواد معدنی آن از یک تا ۸۵ گرام طلا موجود میباشد. طلای چاه آب در ولایت تخار، معدن طلا نورابه، سمتی، معدن حصارک در ولایت لوگرهمچنان طلا در ناحیه زرکشان قلات موقعیت دارد که مقدار طلای آن در هر تن ۰.۵ تا ۱۱ گرام میباشد.
همچنان معدن قره دغن طلا که در ۸۰ کیلومتری جنوب غرب ولایت بغلان درولسوالی دوشی موقعیت دارد که از سال ۱۳۷۱ الی ۱۳۷۴ هجری خورشیدی از سوی وزارت معادن و پطرولیم افغانستان کشف شده است.
قرار داد اکتشافی معدن طلای قره دغن، درماه جدی ۱۳۸۹ خورشیدی به هزینه ۵۰ میلیون دالر، به مدت سه ماه از سوی دولت به یک شرکت خصوصی داده شد تا ذخایر آنرا به صورت دقیق تثبیت نمایند.
به همین قسم چندین معدن دیگر نیز کشف شده که از شهرت خوب و کیفیت عالی برخوردارهست.
طلای افغانستان دو نوع بوده یک نوع آن به صورت پارچه های بزرگ قابل برداشت در معادن موجود بوده و نوع دیگر آن طلای میده بوده که در اطراف معادن، ریگ ها و دریا ها پیدا شده و توسط زرکشان ها بدست میاید، همچنان از نگاه رنگ نیز به دو نوع میباشد که به رنگ های زرد و سفید، طلا را میتوان شناخت.
۶ـ گاز طبیعی
نفت و گاز از جمله مواد محروقاتی، تولید انرژی وحرارت است که در نقاط مختلف کشور ذخایر آن تثبیت شده است.
در حال حاضر ذخایر نسبتاً بزرگ آن در مناطق خواجه گوگردک، یتیم تاق، خواجه بولان و جرقدوق مربوط شهر شبرغان دریافت گردیده است. همچنان معادن قابل توجه گاز در ساحات شمال کشور در مزار شریف، شبرغان وسرپل موقعیت دارد، ذخایر مجموعی آن بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ ملیارد مترمکعب تخمین زده شده است.
– معدن گاز خواجه گوگردک
این معدن به فاصله ۲۳ کیلومتری شمال غرب شهر شبرغان موقعیت دارد، این معدن دارای تعداد مجموعی چاه های حفر شده به ۵۲ حلقه میباشد. مجموع ذخایر آن ۴۶.۸ ملیارد متر مکعب گاز میباشد. همچنان مقدار ۱۰ ملیارد متر مکعب گاز ترش (سلفردار) دراین ساحه تثبیت شده است.
– معدن گاز یتیم تاق
این معدن در ۱۸ کیلومتری شرق شهر شبرغان موقعیت دارد، ذخایر تثبیت شده آن ۲۰.۸ ملیارد متر مکعب میباشد.
در سال ۱۳۴۱ هجری شمصی چاه نمبر ۴ تحت برمه کاری شعله ورگردیده و طی سه سال ملیارد ها متر مکعب گاز آن حریق و ضایع گردیده است، که یک ضربه شدیدی بر اقتصاد کشور به طور غیر مستقیم وارد نمود.
– معدن جرقدوق
این معدن در ۱۵ کیلومتری جنوب غرب شهر شبرغان قرار دارد. گاز آن از نوع ترش میباشد و به تعداد ۳۳ حلقه چاه که عمق وسطی آن ۲۲۰۰ متر بوده حفر گردیده است ذخایر مجموعی آن ۲۶ میلیارد متر مکعب گاز میباشد.
– معدن گاز خواجه بولان
در ۳۰ کیلومتری شرق شبرغان موقعیت دارد ، کار برمه کاری آن در سال ۱۳۴۲ هجری شمسی آغاز گردیده است گاز آن از نوع ترش میباشد که در حدود ۲.۵ ملیارد متر مکعب گاز ذخیره دارد ذخایر گاز مجموعی در مناطق ذکر شده ۱۲۰ میلیارد متر مکعب تثبیت شده که از آن جمله در حدود چهل میلیارد آن شیرین و متباقی آن گاز سلفر دار میباشد. در سال ۱۳۸۲ هجری شمسی مقدار استخراج گاز به ۲۴۲۶۲۰ متر مکعب میباشد.
در سال ۱۳۸۳ هجری شمسی مقدار استخراج گاز ۱۱۹۱۲۱ متر مکعب میباشد.
در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی مقدار استخراج گاز ۱۷۲۳۳۷ مترمکعب میباشد.
در سال ۱۳۸۵ هجری شمسی مقدار استخراج گاز ۱۷۱۹۲۵ مترمکعب میباشد.
در سال ۱۳۸۶ هجری شمسی مقدار استخراج گاز ۱۶۱۴۴۰ مترمکعب میباشد.
که آخرین تحیقیات در سال های اخیر یعنی ۱۳۹۸ هجری شمسی و ۱۳۹۹ هجری شمسی نشان میدهد که رقم استخراج شده گاز نظر به سال های گذشته صعود چشم گیری نموده است و باعث رشد اقتصاد شده و نظر به گفته مقام وزارت معادن و پطرولیم استخراج گاز از معادن کشور رقم قابل توجه را در پیشبرد اقتصاد کشور دارا میباشد.
۷ـ معدن زغال سنگ
زغال سنگ از جمله منابع عمدهٔ تولید انرژی بوده، که از قدیم الایام مورد استفاده قرار میگیرد.
در گذشته ها از زغال به حیث مواد سوخت نظر به نفت و گاز بیشتر استفاده میشد ولی در حال حاضر استفاده آن با استخراج بیشتر نفت و گاز محدود گردیده است، اما با این همه بازهم از اهمیت خاصی برخوردار بوده و معادن آن در جهان شهره گردیده است.
اولین بار تحقیقات در مورد زغال سنگ در سال ۱۳۲۰ هجری شمسی توسط جیولوژیست های هندی صورت گرفته که نتیجه آن تحقیقات به این امر انتها یافت که زغال سنگ در مناطق کهمرد، آشپشته، دره صوف، تاله و برفک، زغال سنگ فرح کرد غوربند و گاویران سرخ پارسا، نهرین، جداران، زغال سنگ گرمک علاقه چهل دختران دره صوف، سنجور علاقه کرخ هرات، قریه کندلان چقماق مداخیل ارزگان، کرمان وسرجنگل علاقه دایزنگی، پلخمری، بغلان (معدن کرکر)، کندز( بنگی، ده میلی جنوب شهر خان آباد)، شرق هرات( کرخ)، مزار شریف(صوف) موقعیت دارند.
که از این جمله معادن انبوه از زغال سنگ الی فالحال فقط از دره صوف، آشپشته، سبزک هرات، کرکر و دوکش هرات استخراج گردیده ومورد بهره برداری قرار گرفته اند.
زغال سنگ درهٔ صوف از لحاظ خصوصیات و تقدم نسبت به دیگر معادن کشور اولویت داشته و مقام اول را دارا میباشد. و از بزرگترین منبع زغال سنگ در ولایت سمنگان به شمار میرود و ذخایر آن به ۷۴ میلیون تن میرسد.
زغال سنگ این معدن از ناحیه داشتن جنیست خوب انرژی حرارتی بیشتر و فیصدی کاربن بلند حایز اهمیت زیاد میباشد.
از زغال سنگ این معدن برعلاوه استفاده داخلی کشور برای برق و فابریکه جات در خارج کشور نیز صادر میگردد، که منبع درآمدی مالی خوبی را در کشور تشکیل میدهد.
در صورت استفاده درست و قانونی به صورت فنی میتوان از زغال سنگ آن به حیث قلم خوبی صادراتی و عایداتی کشور استفاده نمود.
۸ـ معدن مس
در حدود ۱۲ ذخیره مس در ۱۰ ولایت تثبیت شده است که ناحیه وسیع را بین پروان، کندهار وفراه را دربرگرفته که از آن جمله منطقه بین کجکی کندهار وفراه حایز اهمیت میباشد.
در ناحیه دربند کابل معدن مس به شکل خطی وجود دارد که مقدار مس در آن ۰.۵۸ تا ۱.۵۵ فیصد میباشد. معدن مس ولایت زابل در ناحیه کندلان ثبت شده که اندازه مس آن ۰.۶۲ تا ۱.۲ فیصد بوده ذخایر مجموعی آن ۵ تا ۸ میلیون تن تخمین گردیده است.
معدن مس عینک که از جمله بهترین معادن مس در جهان شمرده شده است در جنوب شرق شهر کابل موقعیت دارد. ذخایر تخمینی آن در حدود ۴ میلیون تن و اندازه مس در آن از ۱.۲ تا ۱.۵ فیصد محاسبه شده است.
ارقام ذکر شده توسط وزارت معادن و پطرولیم کشور مقدار تخمینی مس را در این معدن به ۱۱ تا ۱۳ میلیون نشان داده است. همچنان میتوان از معادن خورد و بزرگ دیگری نیز نام برد:
معدن مس لوگر در منطقه گلدره
معدن مس گلدره کوهدامن
معدن مس کوتل قلیچ علاقه کهمرد بامیان
معدن مس دربند ولایت کابل
معدن مس بلخاب سرپل
معدن مس در کوتل خاواک پنجشیر
معدن مس فرنجل غوربند
معدن مس ارغنداب و توخی قندهار
معدن مس جیرعلی و تاواخ پنجشیر
معدن مس شهدای هرات
۹ـ معدن آهن
آهن از جمله فلزات قوی بوده که نیاز بیشتر مردم بر آن است. معادن آهن در مناطق مختلف کشور موقعیت داشته که از نگاه جنیست و کیفیت متفاوت میباشد و نظر به کیفیت خود در جهان جایگاه مهم را کسب نموده است.
از جمله معادن آهن، معدن آهن حاجی گک از شهرت خوبی برخوردار است، معدن حاجی گک که در ۴۵ کیلومتری جنوب شرق بامیان موقعیت دارد. ذخایرآن ۱.۸ میلیارد تن بالغ میگردد، فیصدی آهن آن ۶۳.۵ فیصد میباشد، نظر به ارقام ذکر شده توسط وزارت معادن و پطرولیم در چند سال گذشته ذخایر ثبت شده آن به ۱۱۰ میلیون تن و ذخایر پیش بینی شده آن به ۲۰۷۰ میلیون تن میرسد.
ناحیه خاک زیر کندهار که مقدار ذخایر آهن آن در حدود ۸.۲۳ میلیون تن تخمین شده است.
معدن غوربند هرات، معدن سیاه دره بدخشان، معدن جبل السراج و چندین معدن های دیگری نیز وجود دارد که فیصدی قابل توجه آهن را به خود اختصاص داده اند.
اگر آهن کشور به صورت درست و معیاری آن توسط کمپنی های مشهور و قابل اعتماد استخراج گردد و دولت نیز با اخلاص و فکر سرمایه گذاری روی اقتصاد کشور از این معادن به خوبی محافظت کند و آنرا منبع درآمد موثر مالی برای کشور قرار دهد، بی درنگ اقتصاد کشور رشد مورد توجه را از نگاه تجارت آهن خواهد کرد، که اینکار باعث بلند شدن سطح صادرات و عواید پولی کشور شده و در خود کفای کشور نقش فعال خواهد.
۱۰ـ یورانیم (اورانیم)
یورانیم از جمله منابع با ارزش طبیعی میباشد که در جهان استفاده موثر دارد، یکی از مهمترین منرال های کشف شده یورانیم بوده که تمام شرکت های بزرگ جهان مانند اپل، سامسنوگ، سونی، بلوسونیک و امثال اینها برای پیشبرد کسب و کار خود به یورانیم ضرورت دارند بدین لحاظ چشم تمام کشورهای جهان به معادن آن دوخته شده است که خوشبختانه افغانستان فیصدی قابل تعمق از یورانیم را در معادن خویش دارا میباشد.
یورانیم
در حال حاضر یک گرام یورانیم ۲۳۵ افغانستان برابر ۴۰۰۰۰۰۰۰۰ کیلوگرام زغال سنگ حرارت تولید میکند، که با این حرارت میتوان یک هفته برق امریکا را با تمام ماشین آلات صنعتی اش تمویل نمود. در حالیکه نظر به تحقیق وزارت معادن و‌پطرولیم ارزش تنها ۳۰ فیصد از یورانیم افغانستان ۳ تریلیون دالر است. معادن آن در بیابان های غربی، در کوه میرداوود بین شهرهرات و‌شیندند و در منطقه قندهار و‌کنر موقیعت دارد، که الی فالحال به صورت درست و دقیق ذخایر آن رقم بندی نگردیده است.
به همین قسم لیتیم افغانستان با تمام نفت عربستان برابری میکند که خود نشان دهنده ثروت بیکران کشور میباشد.
معادن افغانستان به این چند معدن محدود نگردیده بلکه تعداد آنها زیاد است که هر کدام به تفصیلات مفصل ضرورت دارد.
افغانستان را از نگاه داشتن معادن میتوان ثروتمندترین کشور جهان دانست در صورت استفاده درست و استخراج قانونی این معادن افغانستان به یک کشور خود کفا و مقتدر مبدل خواهد شد.
به امید روزیکه فساد و خیانت در ادای امور کشور از بین برود تا باشد کشور به رشد و ترقی که حقش است برسد و مردم بیچاره و رنج دیده کشور نیز به رفاه و آسایش برسند، کشوراز قرضها و کمک های بالمقابل کشور های جهان دور گردد و سرمایه های پنهان خود را برای آشکار نمودن قدرت خود استفاده نماید.
این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.
Visits: 3630
تماس با ما
خبرنامه
ارسال گزارش
اپلیکیشن موبایل پژواک