هرات(پژواک، ۹قوس ۱۴۰۰): یافته‌های پژواک نشان می‌دهد که به دلیل موجودیت فساد در برخی ادارات حکومت قبلی، ۳۰ درصد خانه‌های شهرقدیم هرات تخریب و به عوض آن ساختمان‌های جدید و غیرقانونی اعمار گردیده که این عملکرد باعث عدم ثبت این شهر، در سازمان میراث‌های فرهنگی یونسکو شده است.
ولایت هرات یکی از ولایت‌های باستانی در غرب افغانستان است. این شهر بیش از ۷۰۰ آبده و بنای تاریخی دارد که شهرقدیم نیز شامل آن است.
ساحات درب کندهار تا درب ملک و مجموعه مصلی هرات از جمله ساحات شهرقدیم هرات شمار می‌شود. همچنان در نزدیک این شهر، چندین بنای تاریخی مشهور همچو مسجد جامع بزرگ هرات، حوض چهار سوق، قلعه اختیار الدین و کنیسه‌های یهودیان موقعیت دارند.
قابل ذکر است، برخی از ساختمان‌های شهرقدیم هرات، هفت متر و قسمتی دیگر ۱۰ متر ارتفاع دارد و نماهای آن سنتی، شبیه به ۸۰ تا ۱۰۰ سال پیش بود که به قدیمی بودن چهره شهر می‌افزود؛ اما حالا با تخریب خانه‌های قدیمی، این شهر، چهره قبلی خود را ندارد.
اما در دو دهه اخیر، در اطراف برخی از بناهای تاریخی، ساختمان‌های خودسر و غیرمعیاری ساخته شده است.
اگر از شهرقدیم هرات عبور شود به وضوع دیده می‌شود که در اطراف بناهایی تاریخی، ساختمان‌های دو تا چهار منزل اعمار شده است و به همین دلیل شهر مذکور چهره قدیمی خود را ندارد.
به همین دلیل، شهرقدیمی هرات، از ثبت در سازمان میراث‌های فرهنگی یونسکو بازماند.
آثار تاریخی کشورها، در کدام سازمان و چگونه ثبت می‌شود؟
دولت‌ها به منظور حفظ هویت فرهنگی‌شان، مکان‌های تاریخی، سنت‌ها و باورهای‌شان را بازسازی و در سازمان‌های معتبر مثل یونسکو و آیسیسکو ثبت می‌کنند.
یونسکو یا سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یکی از سازمان‌های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که به هدف کمک به فرایند صلح و امنیت جهانی، از طریق همکاری‌های بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی، علمی و فرهنگی به منظور افزایش احترام به عدالت، قانون‌مداری و حقوق بشر بر پایه منشور سازمان ملل متحد تأسیس شده است.
آمریت حفظ آبده‌های تاریخی هرات: به دلیل تخریب برخی خانه‌های شهرقدیم هرات، شهرمذکور از ثبت در میراث‌های فرهنگی یونسکو بازماند
تغیرات یادشده، نگرانی جدی مسئولان فرهنگی هرات را برانگیخته و هشدار می‌دهند، در صورت عدم جلوگیری از تغییرات، ممکن پس از این هم شهرمذکور در فهرست میراث‌های فرهنگی جای نخواهد گرفت.
به گفته مسئولان، در ۲۰ سال اخیر به دلیل ناتوانی و موجودیت فساد در شاروالی هرات، بخش زیادی از شهر قدیم هرات تخریب و حدود ۳۰ درصد ساختمان‌های جدید در این شهر اعمار گردیده که اکثریت آن خودسر و غیرمعیاری است.
زلمی صفا، آمر حفظ آبده‌های تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات، در صحبت با آژانس خبری پژواک گفت، به‌دلیل عدم نظارت و نبود برخورد جدی کارمندان سابق شاروالی این ولایت، ساختمان‌های خودسر در شهر قدیم هرات ساخته شده است.
او افزود: «شاروالی هرات در حکومت سابق برای جلوگیری از ارتفاعات ساختمان‌ها بهشکل غیرمعیاری و غیرقانونی کاری نکرده است، بر اساس تفاهم‌نامه سال ۱۳۸۴ میان ریاست‌های اطلاعات و فرهنگ، شاروالی، شهرسازی، مقام ولایت، آمریت حفظ آبده‌های تاریخی و نمایندگی دفتر یونسکو نباید در ساحات شهر قدیم ساخت‌وسازهای خود سر صورت می‌گرفت.»
وی گفت که بارها تخلفات ساختمانی در شهر قدیم را با مسئولان شاروالی در میان گذاشته‌اند؛ اما هیچ اقدامی نشده است.
موصوف می‌گوید، متاسفانه در دوره‌های مختلف و نظر به تعیینات سلیقه ی در ریاست شاروالی هرات، کار در خصوص جلوگیری از تخریب خانه‌های قدیمی صورت نگرفته است.
به گفته وی، ۷۰ مورد تخلفات در ساخت‌وسازهای شهر قدیم را در حکومت سابق به مقام ولایت هرات و څارنوالی استیناف پیشکش کرده بودند؛ اما از مجموع آن دو پرونده جهت رسیدگی به محکمه فرستاده شده بود که با تحولات سیاسی، موضوع مورد پیگیری قرار نگرفت.
او تصریح کرد، پس از تحول سیاسی در افغانستان، هیچ امیدی برای پیگیرد قانونی این پرونده‌ها وجود ندارد.
صفا، با ذکر این‌که هنوز امیدی برای ثبت ساحه مذکور در فهرست یونسکو وجود دارد، هشدار داد در صورت ادامه ساخت و سازهای خودسر، ممکن شهرقدیم هرات، از ثبت در فهرست یونسکو بازبماند.
آمر حفظ آبده‌های تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات ميگوید، امکان دارد که به دلیل ساخت و سازهای خودسر، این شهر بگونه کامل ثبت یونسکو نه شود؛ اما احتمالاً بخش‌های این شهر پس از توقف اعمار ساختمان‌های خودسر، ثبت این سازمان شود.
موصوف علاوه کرد: «امیدوار استم که تخلفات در شهر قدیم هرات در بخش ساخت‌وسازها کمتر شود و «امارت اسلامی» از جدیت در راستای برخورد با متخلفان ساخت‌وسازهای خودسر کار بگیرد.»
به گفته وی، اعمار ساختمان‌ها در شهرقدیم هرات، باید با نماهای سنتی شبیه به ۸۰ – الی ۱۰۰ سال پیش و مطابق به نقشه آمریت حفظ آبده‌های تاریخی هرات، این ساختمان‌ها ساخته شود.
انجمن میراث‌های فرهنگی هرات: خانه‌های قدیمی به دلیل فساد در ادارات دولتی، تخریب شده اند
مسئولان در انجمن حامیان میراث‌های فرهنگی هرات نیز از ساخت‌وسازهای خودسر در شهر قدیم هرات ابراز نگرانی کرده و از مقام‌های فعلی این ولایت می‌خواهند که جلو این روند را بگیرند.
عبدالقیوم وزیری، رییس این انجمن به آژانس خبری پژواک گفت که بخش زیادی از تخریبات و اعمار تعمیرهای جدید در شهر قدیم هرات، به‌دلیل موجودیت فساد در حکومت سابق صورت گرفته است.
وی افزود: «جای خیلی نگرانی است که جلو ساخت‌وسازهای خودسر در شهر قدیم هرات گرفته نشده است و در اطراف بناهای تاریخی ما بلندمنزل‌ها ساخته شده است و باید جلو آن گرفته میشد.»
موصوف، دلیل اعمار ساختمان‌های خود سر را موجودیت فساد در ادارات نظام قبلی دانسته و گفت که اگر جلو فساد گرفته میشد، اکنون این شهر در حال از دست دادن اصالت فرهنگی خود نمی‌بود.
برخی باشنده‌های هرات: برخی‌ها با پرداخت رشوه، خانه‌های قدیمی را تخریب و ساختمان‌های جدید اعمار کرده اند
محمد علی، یک‌تن از باشندگان شهر قدیم هرات که خانه پدری خود را پنج ماه پیش تخریب کرده است به پژواک گفت که خانه قدیمی پدری‌شان خیلی کوچک بود و به خاطر افزایش جمعیت در خانواده‌شان مجبور شده تا آن‌را تخریب و یک ساختمان سه طبقه ای اعمار کند.
وی افرود: «خانه ما به سمت جنوب بازار عراق است و دلیلی که ما خانه قدیمی خود را تخریب کردیم و حالا ساختمان جدید ساختیم، این است که روز به روز جمعیت در خانه ما زیاد می‌شود و در این خانه قدیمی زندگی کردن سخت است.»
به گفته مردم، بدون پرداخت رشوه هیچ‌کس حق تخریب خانه و اعمار ساختمان جدید را نداشتند؛ اما این مصاحبه کننده، مشخص نکرد که به کارمندان پیشین شاروالی این ولایت، چه مقدار پول مبنی بر تخریب خانه‌قدیمی و ساخت و ساز تعمیر جدید و غیرمعیاری پرداخت کرده است.
در همین حال، گل محمد یکی از ساکنان شهر قدیم هرات که خانه سابقه شان را تخریب و تعمیر جدید اعمار کرده اند گفت که بدون پرداخت رشوه به کارمندان شاروالی در حکومت سابق، اجازه تخریب خانه قدیمی و اعمار ساختمان جدید داده نمیشد.
وی: «خانه ما در شهر قدیم هرات بود و به‌خاطری که برادرهای من ازدواج کرده بودند، باید خانه جدید می‌ساختیم و به همین دلیل خانه قدیمی خود را اوائل سال جاری تخریب کردیم و حالا برای خود تعمیر دو نیم طبقه ساختیم.»
موصوف، با بیان این‌که به کارمندان سابق شاروالی هرات، ۲۵ هزار افغانی رشوه پرداخت کرده است می‌گوید که اگر پول به کارمندان شاروالی نمی‌داد، موفق به تخریب خانه سابق و اعمار تعمیر جدید نمی‌شدند.
برخی از باشنده‌های شهر قدیم هرات، از تخریب خانه‌های قدیمی و اعمار ساختمان جدید انتقاد دارند
غلام حضرت یکی از ساکنان دیگر شهر قدیم هرات، با اشاره به تخریب بافت شهر قدیم این ولایت می‌گوید که تخریب خانه‌های قدیمی، تغیر چهره قدیمی شهر و عدم ثبت این شهر در میراث‌های فرهنگی یونسکو قابل نگرانی است.
وی، نگهداشت میراث‌های فرهنگی افغانستان را وظیفه هر فرد این کشور دانسته و گفت، باید در حفظ و نگهداری آن کوشا باشند.
موصوف، مسئولان شاروالی هرات در حکومت پیشین را به سهل انگاری در راستای جلوگیری از تخریب بافت شهر قدیم متهم کرد.
او تصریح کرد: «تمام اجداد ما در شهر قدیم هرات زندگی کردند؛ اما حالا با گذشت هر روز ساختمان‌های جدید در این شهر ساخته می‌شود، خود شما نگاه کنید دالان‌ها و خانه‌ها در شهر قدیم هرات تخریب شده است و ممانعتی هم برای جلوگیری از تخریب صورت نگرفته است.»
محمد صابر، یکی دیگر از باشندگان هرات نیز با نگرانی از تخریب خانه‌های قدیم در این شهر، از حکومت تقاضا کرد تا جلو تخریب خانه‌های قدیم را بگیرد.
باشنده‌های هرات با نگرانی از تخریب شاختمان‌های قدیم هرات، از مسئولان نظام حاکم در مرکز و این ولایت خواستند تا جلو تخریب و اعمار ساختمان‌های غیرمعیاری را بگیرند تا راه برای ثبت این شهر، در سازمان میراث‌های فرهنگی یونسکو باز شود.
با تلاش های مکرر مسئولان پیشین شاروالی هرات در این مورد حاضر به مصاحبه نشدند.
در همین حال ملا شراف‌الدین مخلص، شاروال جدید هرات در صحبت با پژواک گفت که در نظام فعلی، برای هیچ‌کس اجازه داده نمی‌شود که در اطراف بناهای تاریخی هرات بلندمنزل اعمار کنند.
وی افزود: «از تمام قوت برای جلوگیری از ساخت‌وسازهای خودسر استفاده می‌کنیم و اجازه نه میدهیم که بناهای تاریخی تخریب شود.»
قابل ذکر است که با گسترش تخلفات در شهر قدیم هرات، در سال ۱۳۹۸ کمیسیون حفظ شهر قدیم هرات ایجاد شد.
این کمیسیون متشکل از والی هرات که رهبری کمیسیون را به عهده داشت، روسای شهرسازی، اطلاعات و فرهنگ، شاروال ولایت، شورای متخصصان و انجمن حامیان میراث‌های فرهنگی، اعضای این کمیسیون بودند.
پژواک، به همکاری مالی دنمارک و برنامه انکشافی ملل متحد (UNDP)، این گزارش را تهیه کرده است.
Visits: 170
تماس با ما
خبرنامه
ارسال گزارش
اپلیکیشن موبایل پژواک