از زمان تصویب بیانیه پکن در سال ۱۹۹۵ یکی از جامع ترین نقشه های راه برای برابری جنسیتی و حقوق زنان در سراسر جهان بخصوص در حوزه صلح و امنیت پیشرفت هایی صورت گرفته است اما نابرابری همچنان ادامه دارد. بین سالهای ۱۹۹۲ و ۲۰۱۸ درسطح جهان زنان تنها ۱۳ درصد از مذاکره کنندگان و ۳ درصد از واسطه ها و تنها ۴ درصد امضا کنند گان در فرایند های مهم صلح بودند. حتی وقتی زنان نقش مهمی در ایجاد و حفظ صلح بازی میکنند، درباره روایت انها کمتر شنیده میشود و این نشان میدهند که نتوانستند تاثیرگذاری خود را برای رفع اختلافات عمیق واصلاح جوامع خود تصدیق کنند.

افغانستان به عنوان کشوری که بیشترین سالها را درگیر جنگ های داخلی بوده بیشتر از هر وقتی نیاز به صلح پایدار دارد. صلح دوامدار بدون اشتراک فعال و موثر زنان صلح منفی خواهد بود، که در آن از توسعه و امنیت انسانی کمتر بحث و روی آن توافق میشود. درگفتگو ها برای صلح منفی، فقط گروه های متخاصم به جنگ میان همدیگر خاتمه میدهند و از تضمین رعایت حقوقق بشر، حقوق زنان، حقوق مدنی و حقوق اقلیت های اجتماعی خبری نیست. البته درین بحث واضح است که منظور از نقش زنان یعنی در برگیرنده تمام اقشار جامعه به عنوان سهامداران صلح میباشد و نه محدود به چند نقش و چهره های سمبولیک در سطح ملی. با تاکید بر نقش زنان در پروسه صلح و تقویت این نقش، محور تحولاتی چون عدالت و امنیت گسترده تر و با دوام تر خواهد بود.

زن افغان در طی چهار دهه جنگ در کشورش در عرصه تحصیل، کار و در سطح خانواده قربانی های فراون وعذاب بیشمار را تجربه کرده است. در اثر جنگ ها بیوه شدند، ربوده شدند، شکنجه شدند، فروخته شدند، مورد تجاوز قرار گرفته، با خشونت روبرو بوده، ارگان های بدن شان سرقت شد و حتی به عنوان برده فروخته شده اند. برای پایان این قربانی ها و پایان این عذاب عظیم، زنان حق دارند تا در پروسه گفتگو های صلح برای موفقیت دراز مدت حضور فعال داشته باشند و تجربه هم ثابت کرده است که مشارکت برابری جنسیتی به صلح طولانی و پایدار پس از جنگ کمک میکند. ولی براساس روایت ها باتاسف در روند جاری گفتگو های صلح شمولیت زنان افغانستان تا حدود زیادی غیر قابل مشاهده است و از روند صلح و مذاکرات رسمی در حاشیه مانده اند.

اجندای امنیت وصلح زنان

قطعنامه شورای امنیت ۱۳۲۵ بر امنیت و صلح زنان اولین قطعنامه ای بود که اثرات منحصر به فرد و جبران ناپذیر جنگ بر روی زنان و دختران را شناخت. این سازمان از کشورهای عضو و سایر متنفذین خواست تا این شرایط را بررسی کنند. امروزه اجندای امنیت وصلح زنان جامع است. این اجندا از ۸ قطعنامه تشکیل شده واز تمام کشورها میخواهد که:

  ۱: اشتراک فعال و معنادار زنان را در همه عرصه ها و نهادهای پیشگیری از جنگ و حل و فصل مناقشات بصورت رسمی و غیر رسمی تقویت و کلیه فعالیت ها و استراتژی های صلح و امنیت به شمول موارد ذیل حمایت کند:

• مذاكرات صلح
• مدیریت و برنامه ریزی کمک های انکشافی
• عملیات های صلح ومبارزه با تروریزم وجلوگیری از افراط گرایی و گسترش ان در سطوح مختلف
• مصالحه، عدالت، روند انتخابات و اصلاحات در بخش امنیت و ایجاد نهاد ها و تلاشها در راستای تحول سیاسی اجتماعی و اقتصادی

۲: تقویت و حراست از حقوق زنان و دختران، اقدامات ویژه ای برای محافظت از آنها در برابر خشونت جنسی و جنسیتی مبتنی بر جنسیت در شرایط مناقشات از جمله:

• پیگرد قانونی مجرمین
• دسترسی عادلانه به عدالت برابر
• افزایش دسترسی به مراقبت های صحی، پشتیبانی روانی و اجتماعی و خدمات ادغام اجتماعی و اقتصادی
• اموزش تکمیلی قبل از استقرار در مورد استثمار جنسی وسو استفاده به پرسنل پروسه صلح

۳: دستیابی مساویانه زنان به مکانیزم ها، خدمات توزیع کمک و بهبودی و اطمینان از در نظر گرفته شدن نیازهای خاص انها.

تا به امروز ۷۹ کشور جهان برای پیشبرد این برنامه وبرنامه های ملی در زمینه صلح وامنیت زنان ایجاد کرده اند.

این در حالیست که افغانستان به عنوان یکی از اسیب پذیر ترین واسیب دیده ترین کشورها تا کنون برنامه ملی و اجمالی در زمینه صلح و امنیت زنان ندارد. با توجه به عمق فاجعه و ایجاد نهاد های حقوق بشری و فعالیت های مدنی و سرایز شدن سیلی ازکمک های جامعه بین الملل، همچنان زنان عمیقا درگیر رسیدن به حق طبیعی خود و اشتراک تاثیر گذار در روند صلح بصورت رسمی و مستقیم  و غیر رسمی و نا مستقیم هستند.   

صلح حق زنان از تمام اقشار جامعه است پس اشتراک مساویانه زنان (بین زنان) در جوامع و سطوح مختلف نباید نادیده گرفته شود و راه و فرصت را برای چهره ها و استعداد های نو هموار سازد تا از انحصار قدرت و اشتراک سمتی و حزبی و چهره های نه چندان تاثیر گذار و تکراری در عرصه صلح و سیاست کاسته تا دروازه جدیدی بسوی امنیت ،صلح و انکشاف زنان باشد. این ابتکار تاثیر به سزایی به عدالت و برگشت اعتماد به حکومت و برنامه هایش خواهد داشت.

در آخر غمنامه تجربه چهل ساله خود زن افغان در پروسه گفتگو های صلح صحبت از حق تعین وضیعت مناسب و حق احترام به جایگاه سیاسی و اجتماعی خود دارد. بنا زن افغان از دولت افغانستان، طالبان، دولت امریکا، قدرت های بزرگ جهان، سازمان ملل متحد، شورای امنیت سازمان ملل، کميسیون حقوق بشر، نهاد های بین المللی حقوق زنان، میانجیگران گفتگو های صلح، نهاد ها و شخصیت های دیپلوماتیک میخواهد تا ازین بیشتر به دوام عذاب و غمنامه زنان پشت نکنند.

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.

Views: 73