سال اول کاری آقای ترامپ به عنوان رییس جمهور امریکا با قاطعیت مورد انتقادات زیاد سیاسیون و تحلیلگران جهانی قرار گرفت. من در اینجا سه مورد آنرا بررسی میکنم و میگویم که ایا او در سیاست خارجی موفق است یا خیر؟ سه منطقه در سیاست خارجی یا پالیسی امریکا قرار ذیل است:1-  شرق و جنوب آسیا، 2- اروپای شرقی و3-  خاورمیانه.

در این قسمت من به جزئیات بیشتر و موضوعات جالب اولین سال کاری آقای دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده امریکا میپردازم و اظهارات ضد و نقیض او را که در این سال بحث برانگیز شد نیز شریک خواهم کرد. هرچند در جریان کمپاین انتخاباتی اش چیزهای دیگری وعده کرده بود؛ اما دیده شد که در صفحۀ تویترش مسایل بین المللی و سیاست خارجی امریکا را نشر میکرد؛ در حالیکه سیاست خارجی براساس منافع ملی و امنیت آنها مطرح و اعلان میشوند که ترامپ کمتر به این مساله توجه میکرد که گاهی باعث جنجال های داخلی نیز می گردید.

چنانچه انتخاب ترامپ غیر قابل پیشبینی بود و اقدامات او در موارد داخلی و یا بین المللی دور از انتظار و عقلانی هم نیست؛ زیرا استفاده از دیپلماسی تویت کمبود دانش او را به نمایش میگذارد؛ به عبارت دیگرعلاقه کمتر به رسانه ها درنهایت تحلیل وی را از سیاست خارجی اش بیان میکند، در این شکی نیست که راه های دیگری برای رسیدن به اهدافش دارد، و بنظر می رسد که در سیاست خارجی امریکا تاثیر گذار بوده است. یکی از تحلیل های وی از سیاست خارجی اش، سه موضوع عمده است که خلاصه آنرا در بالا تذکر نموده ام و اینکه تحلیل وتحقیق بیشتر آنرا باشما شریک می نمایم:

کوریای شمالی یا شرق آسیا:

تنش میان امریکا و کوریای شمالی توجه جهانیان را از یک جهش بالقوه به یک درگیری شدید و تاثیر گذار تبدیل کرد است. اقدامات نظامی ترامپ علیه پیونگ یونگ تهدید جدی محسوب میشد که حتا برای پاک کردن آن از روی زمین صحبت به میان آمد، و به عنوان یک نتیجه میتوان گفت که آزمایش موشک های بالستیک کوریاى شمالی به میزان قابل توجه کاهش یافت، ولی امریکا با انجام تمرینات منظم نظامی همراه با کوریای جنوبی وکشور جاپان در شبه جزیره آن کشور، پاسخ به موشک های پیونگ یونگ دادند. این درحالیست که شورای امنیت سازمان ملل متحد و امریکا کوریای شمالی را همیشه برای تحریم های بیشتر فراه خواندند و در نتیجه کشور چین که متحد کوریای شمالی از لحاظ تجارتی حساب میشود نیز به این تحریمات رای مثبت داد و حمایتش را در سازمان ملل متحد از امریکا اعلان نمود. هرچند ایجاد تحریم، عقلانیت را از نگاه تجاری نشان میدهد و این تحریم ها شامل عرضه محصولات انرژی مانند نفت خام، محصولات فرآورده های زغال سنگ است که به منظور هدف قراردادن برنامه هسته ای آن کشور و تحریم بیشتر برای ساخت آن اعمال شده است. و درعین حال از امتیاز نظامی ارتش کوریای جنوبی به عنوان نماینده ناو هواپیمابر هستوی که گشت و گذار را در آن نشان میدهد، داده است. هرچند کیم در  مورد موشک های دوربرد آن کشور که قابلیت دستیابی به خاک امریکا را دارد اعلان کرد و تنش میان دو کشور به اوج رسید که این آزمایش موشکی کوریای شمالی در نزدیک ساحل امریکا در نامطلوب ترین شرایط در مقابل همدیگر قرار گرفت  که درنهایت ولاديمـــیر پوتین رییس جمهور کشور فدراسیون روسیه پیشنهاد میانجیـگری را میان این دو شخصیت اصلی داد.

 کیـــم جونگ اون رهــبر کوریای شمالی در پیام سال نو خود گفته بود: “بزرگترین دکمه هسته ای را روی میزکار خود دارد”. در مقابل ترامپ رییس جمهور امریکا در صفحۀ تویتر خویش نگاشت: “کسی هست به این رژیم میان خالی و گرسنه بگوید که دکمه هسته ای من قوی تر و بزرگتر از کوریای شمالی است”. در همان زمان روزنامه رسمی حزب کارگر کوریای شمالی در واکنش این تهدید؛ ترامپ را گزافه گوی و دیوانه خواند. این جنگ لفظی میان رهبران دو کشور سال گذشته آغاز شد که کیم، ترامپ را کورذهن خواند و در مقابل ترامپ او را مرد موشکی و مرد مجنون نام نهاده بود. باوجود این همه تهدیدات وجنگ لفظی میان دوطرف؛ کارشناسان مطمین نبودند که واقعا کوریای شمالی به توانایی فنی به این موشک های دوربرد که بتواند خاک امریکا را هدف قرار بدهد، رسیده است یا خیر؛ هنوزهم تردید داشتند. آزمایش موشک های بالستیکی کوریای شمالی باعث شد که کوریای جنوبی نیز چند موشک ضد بالستیک را در سواحل آن کشور به هوا پرتاب نماید که در حقیقت از آمادگی و دفاع خود به کشور همسایه اش خبر داد. درحالیکه تابستان سال گذشته کوریای شمالی موفق شد تا ریکورد جدید برای موشک های بالستیک خود ثبت کند، ولی امریکا نیز هشدار داده بود که کوریای شمالی را نابود خواهد کرد. هرچند در زمان کمپاین انتخابات ریاست جمهوری، ترامپ تاکید برتغیيرات در سیاست خارجی امریکا را تعهد کرده بود که جایگذین برای آن وجود ندارد. آیا او به این وعده هایش عمل خواهد کرد؟ بالاخره ما شاهد تغيیرات جدی در سیاست خارجی امریکا نه تنها در کوریای شمالی بلکه آسیا، خاورمیانه ، حمله نظامی بر خاک سوریه و مداخله در کشورهای دیگرخواهیم بود. در نهایت امریکا برای ملاقات با رهبری کوریای شمالی اعلان آمادگی نمود و زلزله سیاسیی جهان را تکان داد و صفحۀ نو را در سیاست خارجی امریکا رقم زد؛ ازجمله دیدار وگفتگو با کیم رهبر کوریای شمالی که قرار است تا چند ماه دیگر بوقوع بپیوندد، بسیاری از سیاسیون و تحلیلگران جهان را وادار به ابراز نظر مختلف کرد. دراین مورد میتوان گفت که تغییرات سیاسی باعث ناهنجاری های زیادی در سرتاسر کشورهای جهان شد که انتظار میرود امریکا، کوریا را وادار سازد تا از ساخت سلاح های هستوی دست بکشد و در این مورد باید به جامعه جهانی تعهد بدهد که دیگر ساخت سلاح های اتومی را از سر نخواهد گرفت و تحریم های پیش روی آن کشور را بردارند.                         

شرق میانه:

 مصوبه کانگرس امریکا در سال ١٩٩٥ انتقال سفارت ایالات متحده امریکا را از تل اویب به بیت المقدس به عنوان پایتخت اسراییل تایید کرده بود؛ اما در مورد انتقال سفارت آن کشور تاکنون هیچ یک از روسای جمهور امریکا اقدام به کار عملی آن نکردند، ولی   ترامپ اعلان کرد که بیت المقدس را به عنوان پایتخت رسمی اسراییل میشناسد و سفارت آن کشور را از تل اویب به پایتخت انتقال خواهد داد که این مورد باعث تشنج های بیشمار و نظریات مختلف در جهان شد. و سازمان ملل متحد جلسه ای را با حضور ٩ کشورعضودایمی آن دایر کرد و در این مورد بر تصمیم امریکا رایزنی کردند که شکست شگفت انگیزی را امریکا متحمل شد. به طور مشخص؛ رییس جمهور ترامپ در سفرخارجی اش از اسراییل ازمناطق تل اویب، بیت اللحم و اورشلیم دیدن کرد و اهمیتی را که به اسراییل میبخشید، آنرا از نزدیک مشاهده کرد. او علاوه کرد: “ما نمیتوانیم مشکلات را با استراتیژی شکست خورده گذشته حل کنیم.” بنابر آن امریکا قدرت میانجیگری میان فلسطین و اسراییل را ازدست داد، کشورهای مسلمان ازجمله مصر به این عمل ترامپ اعتراض کردند وتهدید به توقف بودجه در این مورد شدند. ونکته دیگر اینکه کارکردن و نزدیکی با جهان اسلام مانند عربستان سعودی، ترامپ را امیدوار به پایان رادیکالیزم ساخته است.  این برای سیاست خارجی امریکا که توسط Hudson  ارایه شده است، خوب نیست که باید انگیزه ای برای حفظ سرشماری گروهی داشته باشد و باید تلاش خود را برای پذیرش شخصی اش از آن گروه ، به دست آورد.   ترامپ به اسراییل به عنوان تنها دیموکراسی واقعی در خاور میانه اشاره کرده و از مسیحیاني که مجبور به آزار و اذیت و حتا نسل کشی قرار گرفته اند، گفت که هنوزهم تردید در این باره وجود دارد،که باید نسبت به گذشته بیشتر بر این مساله توجه کرد. ولی در سخنرانی که در یکی از موزیم های اسراییل ایراد نموده بود؛ تعهد کرد که همیشه با اسراییل ایستاده میشود. و پشتیبانی خود را ازنادیده گرفتن یهودیان اسراییلی(بهايی) ایران اعلان کرد. قابل ذکر است که برای معکوس کردن این موضوع، ترامپ در مورد لغو توافق جامع برجام با ایران به مصلحت اسراییل این اقدام را خواهد نمود. اسراییل در حال حاضر به امید لغو برجام از طرف امریکا است که شاهد تغيیرات آن در آینده خواهیم بود.

سیاست مهاجرتی:

بسیاری آنرا غیرقانونی و مغایر با حقوق مردم میدانند از جمله سیاست های دیگر ترامپ است که ایران را بار دیگر در فهرست ننگین کشورهايی که در معرض ممنوعیت مسافرت قرار دارد، جاداده است. و به طور چشمگیری آنرا برجسته ساخته و این کار را رییس جمهور امریکا مقابله با واردشدن افراطگرایان به کشورش میداند. از دید ترامپ سیاست های بی ثبات کننده ایران درمنطقه خاور میانه دلیل این همه بی نظمی ها شده و حمایت از گروه های تروریستی و شبه نظامیان توسط ایران را مسئول کشتار مردم در خاورمیانه میداند. همچنان سخنرانی بی رحمانه علیه ایران، بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس که دنبال همکاری نظامی بودند، درهم شکسته شد. که درنهایت پس از انجام آزمایش موشکی ایران در ماه فبروری امسال دولت امریکا تحریم های بیشتر را علیه ایران و بعضی افراد ایرانی اعلان کرد. در مورد ارتباط با خاور میانه، تلاش برای دستیابی به امنیت و ثبات صورت گرفته و آنرا فهرست کرده است که این رویکرد دوجانبه برای مقابله با داعش را توضیح نموده، ولی دست یافتن و توانایی های هستوی ایران از دید ترامپ فراتر از آن است.

جنوب اسیا و افغانستان:

 امریکا ٩٨ سازمان تروریستی را فهرست کرده و گزارش شده است که ٢٠ در صد این گروه ها در مناطق اطراف افغانستان و پاکستان حضور دارند ، دولت اسلامی داعش در فهرست امریکا قراردارد و میخواهد که چهره آنها را از زمین پاک کند؛ اما چرا دشوار است مبارزه با دولت اسلامی یا داعش؟ در حالیکه جنگنده های امریکای بزرگترین بم غیرهستوی GBU-43/B  مادر بم) را برای از بین بردن داعش در شرق افغانستان استفاده کرد، ولی هنوز هم مشکلات در حال افزایش است. بازدید غیر منتظره مک مستر مشاور امنیت ملی ترامپ ازافغانستان پس از این حمله و دیدارش با نظامیان امریکايی، نشانه همکاری و تقویت نیروهای امنیتی افغانستان میباشد. درحالیکه رییس جمهور ترامپ محدودیت های اعمال شده بر نظامیان امریکايی را لغو و برای آنها اجازه فعالیت های بیشتر اعطا نمود. اما پیش از این مخالفان رییس جمهور خواستار خروج نیروهای نظامی امریکا از افغانستان شده بودند، گمان میشود که او هنر پیگیری را در برخی از سیاست های خارجی اموخته است، در حالیکه در ماه اگست سال ٢٠١٧ وزیر دفاع امریکا متیس در یکی از اظهاراتش گفته بود که خروج نیروهای نظامی هنوز روی کار است چون با توجه به مداخله نظامی در افغانستان و طولانی ترین حضور نظامی امریکا در آنجا نشان میدهد که هنوزهم نیروهای شورشی و تروریست ها در افغانستان در حال رشد هستند و نسبت به گذشته حضور شان گسترش یافته است. برای جلوگیری از سقوط دولت وحدت ملی، حکومت فعلی امریکا، این میراث اوباما را برای حفظ حضور نظامی ها تصویب کرده و آنرا به همان شکل حفظ نمود. همانگونه که پیشنهاد استیفن بر این موضوع که مفهوم حاکمیت را برطرف میکند؛ چون وابستگی متقابل و بازی در سیاست خارجی آن کشور در حال اجرا است  آنرا پیشبینی کرده بود، ولی در رابطه به حضور نیروهای امریکايی در افغانستان، ترامپ استدلال میکند که خروج نیروهای امریکايی از عراق یک اشتباه بود؛ زیرا حضور فعال گروپ های تروريستی داعش در حال رشد بود و این بخاطر مشاوره های ناقص مشاورین ارشد اوباما در آن زمان بوده است. اما در رابطه به افغانستان میگوید نقش پاکستان در تدارک گروپ های تروریستی باعث طولانی شدن ناامنی ها شده است، ولی دولت پاکستان میتواند طالبان را تحت فشار قرار بدهد تا این سلول های تروريستی را متوقف کند. جالب اینجاست که از هندوستان خواسته شد تا همکاری های توسعه یی و پروژه های اقتصادی خود را که ویژگی های زیاد ویا وابسته به یک دیگر اند درافغانستان افزایش دهند؛ درحالیکه هند تلاش های خود را برای بازسازی کشور جنگزده افغانستان انجام داده است. به هر حال خروج نیروهای امریکايی از افغانستان بستگی به شرایط دارد نه به زمان . به طور کلی این استراتیژی شامل مداخلات دیپلماتیک، نظامی و اقتصادی می باشد.

نتیجه گیری:

درحالیکه درکمپان انتخاباتی، ترامپ برخی اظهارات پوپولیستی را برای توقف کردن رای دهندگان اعلام کردکه برای شکل گیری سیاست هایش کمک کند، از یک تاکتیک گسترده استفاده کرد؛ اما اینکه او در سیاست خارجی فرد متخصص نیست برای همگان در جریان کمپاین انتخاباتی روشن شده بود ولی اعلان نتایج انتخابات، اکثریت را شوکه ساخته بود که بسیار عاقلانه ویا هم آسان نیست قبول چنین نتیجه برای افراد مخالف به باورهای ترامپ؛ سیاست هايی که دهه ها در امریکا رایج بوده است. بسیاری ها به این عقیده بودند برداشتن سیاست هايی که در سالهای گذشته وجود داشته اند، آنرا تغیير داد ویا به حرف های کمپاینی مهر تایید بگذارد. برخی مسایل که مانند معامله هسته ای ایران را غیر عملی اعلان کرد و اقدام تحریم ها علیه ایران و کوریای شمالی، از دید بازیگران سیاست او؛ قابل تحسین و منطقی است؛ اما همه این اقدامات زمانی از دست میرود که تحریم ها علیه روسیه را امضا نکنند و مردم نسبت به او بی باور شوند. مداخله وحشتناک روسیه را در سوریه به قسم یک شمع در زباله نگاه میدارد آیا این یک استاندارد دوگانه نیست؟

ممنوعیت سفر یک تعداد مسلمانان از کشورهای اسلامی در امریکا در عصر جهانی، خیلی وحشتناک است وافزون بر آن پرش های بین ترامپ و کیم در یک جنگ تمام عیار و پایان نیافته قرار دارد، ولی چشم ها به گفتگوهای دو رهبر دوخته شده است شاید بقیه جهان دست به دعا باشند در این مورد. اینکه  ترامپ گفته بود اول امریکا برایش ارزش بیشتر دارد؛ هنوز شهروندان در این مورد بی باوراند. امریکا کشور چین را به عنوان یک تهدید اقتصادی مشخص کرد، ولی بخاطر تسخیر کردن کوریای شمالی نیاز به همکاری چین دارد که باید در این زمینه از دقت کامل کار بگیرد. برعلاوه اینکه ترامپ در تلاش است تا از طریق شورای امنیت سازمان ملل متحد در موضوع کوریای شمالی و مساله بیت المقدس در کنار امریکا ایستاده شود. ادامه حضور امریکا از دید رییس جمهور ترامپ میتواند در برخی سیاست های او تاثیرگذار باشد؛ اما برای حفظ نیروهای نظامی میتواند یک رویکرد منطقی داشته باشد؛ تا شهروندان آن کشور متقاعد به حضور عساکر شان خارج از مرزهای آن کشور مخصوصا افغانستان باشند.                

يادداشت: این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسووليتى ندارد.