مسؤولین: در نزدیک به چهار سال گذشته۲۶۵۰ مورد دشمنی در کشور حل‌وفصل شده‌است

کابل (پژواک، ۱۹ جوزا ۱۴۰۴): مسؤولین می‌گویند که در نزدیک به چهار سال گذشته ۲۶۵۰ مورد دشمنی در کشور از طریق جرگه‌ها حل‌وفصل شده‌است، از سوی دیگر، آگاهان این روند را گامی مهم در راستای تأمین ثبات اجتماعی و از بین رفتن نفرت میان مردم می‌دانند.

حل‌وفصل منازعات از طریق جرگه‌ها در افغانستان پیشینۀ طولانی دارد، اما هنوز هم در برخی مناطق دشمنی‌های طولانی و خونینی وجود دارد که به دلیل آن زنده‌گی طرف‌های درگیر با دشواری‌ها روبه‌رو شده‌است.

مفتی تسلیم‌الله حقانی، مسؤول اطلاعات و ارتباطات عامۀ وزارت سرحدات، اقوام و قبایل کشور در صحبت با آژانس خبری پژواک گفت که پس از روی‌کارآمدن امارت اسلامی، در سراسر کشور از طریق جرگه‌ها به ۱۲۰۰ مورد منازعۀ بزرگ و ۱۴۵۰ مورد منازعۀ کوچک نقطۀ پایان گذاشته شده‌است.

او افزود: «در این منازعات که بیشتر آن بر سر مسایل حقوقی به‌میان آمده بود، صدها تن کشته و زخمی شده بودند و میلیون‌ها افغانی زیان مالی به مردم وارد شده بود، اما این قضایا با همکاری ریاست‌های ولایتی وزارت، علمای دینی و بزرگان قومی حل شده‌است.»

به گفتۀ حقانی، در ولایات‌ غور و نورستان، دو مورد دشمنی وجود داشت که صد سال دوام کرده بود و در جریان آن ده‌ها تن کشته و زخمی شده بودند.

وی گفت که منازعات میان مردم از راه زور نه، بلکه با رضایت طرفین درگیر پایان می‌یابد و افزود که در بیشتر اوقات خود مردم به آنان مراجعه می‌کنند تا میان شان آشتی برقرار کنند.

وی اظهار داشت که در حال حاضر، صدها مورد منازعه از سوی مردم در مرکز و ولایات با آنان شریک شده و درخواست حل آن‌ داده‌است.

چشم‌انداز دینی و اجتماعی

نورالله کوثر، عضو اکادمی علوم و عالم دین می‌گوید، صلح حکم اساسی اسلام است و هر کسی که میان مسلمانان صلح برقرار کند، پاداش بزرگ دارد.

او افزود: «اسلام دین صلح، برادری و اخوت است، به هیچ عنوان جایز نیست که یک مسلمان با مسلمان دیگر دشمنی، جنگ یا دعوا داشته باشد؛ زیرا این عمل در اسلام ممنوع و نامشروع است، صلح حکم اسلام است، امر اسلام  و خواست اسلام است.»

موصوف می‌گوید، اگر این منازعات میان مردم حل نگردد می‌تواند بر زنده‌گی اجتماعی تاثیر منفی بگذارد ‌و وحدت میان مسلمانان از بین می‌رود.

به گفتۀ وی، حکومت مسؤولیت دارد که میان مردم صلح برقرار کرده و منازعات آنان را حل نماید و جلو رسوم ناپسند را بگیرد تا فضای سالم میان مردم ایجاد گردد.

تجارب مردم

جمیل و محمدولی، دو باشنده‌گان ولسوالی موسی‌خیل در ولایت خوست از اعضای دو خانواده‌ای هستند که دشمنی ۵۰ سالۀ آنان برسر زمین – که یک تن در آن کشته شده بود - سال گذشته از طریق جرگه به پایان رسید.

جمیل می‌گوید: «الله تعالی بالای هر کس رحم کند که دشمنی را از بین ببرد و صلح برقرار کند، دشمنی کردن سخت است، زنده‌گی در دشمنی تلخ است، خداوند کسی را دچار دشمنی نکند، بسیار خرسند هستم که دشمنی‌ام به پایان رسید.»

محمدولی نیز می‌گوید: «مشکلات بسیار زیاد بود، ما در کوه‌ها و زمین از هر کس می‌ترسیدیم؛ زیرا کسی دیگر هم اگر چیزی انجام می‌داد، باز ما می‌گفتیم که حتما مدعی انجام داده‌است، هیچ‌ مسلمان را خداوند درگیر دشمنی نکند.»

آگاهان امور: حل منازعات از طریق جرگه‌ها باعث صلح پایدار شود

عبدالشکور دادرس، آگاه امور حقوقی می‌گوید، حل منازعات از طریق جرگه‌ها یک پروسۀ خوب است.

موصوف می‌افزاید، فایدۀ حل منازعات میان مردم از طریق جرگه‌ها این است که از یک سو همکاری با محکمه است و از سوی دیگر، کسانی که تصمیم جرگه را می‌پذیرند، برای همیشه دشمنی میان آنان حل می‌گردد، میان هر دو طرف رضایت ایجاد می‌شود و امکان ایجاد دوبارۀ منازعات بسیار کم است.

وی همچنان افزود، از سال‌های زیادی به‌ این‌سو محاکم در افغانستان نتوانستند این منازعات را حل کنند؛ یک دوسیه در محکمه ماه‌ها طول می‌کشید و مردم می‌خواهند که مشکل شان زودتر حل گردد، پس لازم می‌دانند تا به بزرگان قومی مراجعه نموده و منازعات شان را حل کنند.

موصوف می‌گوید، در این زمینه باید محاکم بسیار فعال باشند؛ زیرا آن‌ها صلاحیت زیاد دارند و تلاش کنند که منازعات میان مردم را به‌موقع حل کنند.

به گفتۀ وی، کسانی که منازعات را حل می‌کنند، باید از طرف‌های درگیر اسناد کتبی اخذ نمایند و این پروسۀ صلح را به همکاری محکمه انجام دهند.

او می‌افزاید، زمانی می‌توان در یک کشور به‌گونهٔ دایمی از منازعات جلوگیری کرد که حکومت نیرومند باشد، نظام قضایی به‌گونهٔ عادلانه عمل کند و عوامل ایجاد منازعه از میان برداشته شود.

ارزش اجتماعی جرگه‌ها

معین‌گل څمکنی، آگاه امور می‌گوید که افغانستان یک فرهنگ خاصی دارد؛ در این کشور از گذشته‌ها به این‌سو برای منازعات خورد و کلان جرگه‌ها برگزار گردیده و مشکلات مردم و جامعه از همین طریق حل می‌شود.

موصوف می‌گوید، زمانی‌که که کدام منازعه به محکمه نیز راجع شود، نخست آنان برای شان می‌گویند که بروید و مشکل تان را از طریق جرگه حل کنید.

به گفتۀ وی، جرگه زمانی نتیجۀ خوب می‌دهد که در آن مفادات شخصی نباشد.

څمکنی می‌گوید، امارت اسلامی باید برای این‌گونه مسایل راه‌حلی پیدا کند؛ برخی از مسایلی است که با گذر زمان مشکل‌تر می‌شود، اما اگر حل گردد، بهتر است.

وی می‌افزاید، فایدۀ حل منازعات از طریق جرگه‌ها این است که در میان مردم نفرت و کینه برای همیشه از بین می‌رود و تلاش‌های حکومت در حل منازعات باعث می‌گردد که فاصله میان مردم و حکومت کم شود و ثبات اجتماعی به میان آید.

وی از حکومت خواست که به پروسۀ حل منازعات میان مردم توجۀ زیاد داشته باشد و این پروسه را بیشتر تقویه کند.

لاجورد احمدزی، یک بزرگ قومی در کابل که حدود ۲۵ سال را در جرگه‌ها سپری کرده‌است، نقش جرگه‌ها را در حل منازعات مهم می‌داند و می‌گوید که اعضای جرگه‌ها در تصامیم خود تمام مسایل اسلامی و فرهنگی را مد نظر می‌گیرد و براساس آن مشکل را حل و فصل می‌کند.

وی می‌گوید: «با آمدن امارت اسلامی برخی از موارد را در جرگه منع کرده‌ایم، قبلا جرگه‌ها شکل دیگری داشت، در گذشته‌ها در قریه‌ها زمانی که یک کسی مرتکب قتل می‌شد و میان شان صلح می‌شد، در مقابل قتل زنان به بد داده می‌شدند که اکنون این مورد به گونۀ کامل در جرگه‌ها منع شده‌است.»

موصوف افزود، با آمدن امارت اسلامی برگزاری جرگه‌ها افزایش یافته و بیشتر مردم مشکلات خود را از طریق جرگه‌ها حل می‌کند.