مقدمه

آموزش سنگ بنای پیشرفت اجتماعی است که آیندۀ افراد و ملت‌ها را شکل می‌دهد.  در افغانستان، کشوری که چالش‌های آموزشی همچنان ادامه دارد، ارزیابی به رهبری شهروندان   (Citizen-Led Assessment)که توسط اتحاد ارزیابی آسیای جنوبی (South Asian Assessment Alliance) انجام شده‌است، بینش‌های مهمی را در مورد وضعیت آموزش و پرورش در کشور  با تمرکز بر ولایت های بغلان و زابل آشکار می‌کند.

حوزه تحت پوشش ارزیابی

این ارزیابی پوشش قابل توجهی را تحت بررسی قرار داد که شامل ۳ ولسوالی، ۹۰ قریه و۱۸۰۰ خانواده  در ولایات بغلان و زابل بود. در مجموع ۵۵۳۳ کودک مورد ارزیابی قرار گرفتند که   ۲۵۲۳ نفر از آنها قشر مونث تشکیل می داد. این گزارش نشان می دهد که ۴۳ درصد از این کودکان ارزیابی شده یا خارج از مکتب و  یاهم در دوره قبل از مکتب به سر میبرند که نیازمند به حمایت می باشند.

چالش ها در نتایج یادگیری

یافته‌ها بر واقعیت نگران‌کننده‌ای تأکید می‌کنند که کیفیت کلی آموزش و نتایج یادگیری در مناطق ارزیابی‌شده به طرز نگران‌کننده‌ای پایین است. از بین کودکان ارزیابی شده، ۵۷٪ در کلاس های ۱-۱۰ هستند، اما مهارت کافی در بخش خواندن و علم حساب ندارند. منطقه شینکی به عنوان یک منطقه مورد توجه خاص ظاهر می شود و کمترین نتایج یادگیری را در مقایسه با مناطق دوشی و پولخمری نشان می دهد.

مناطق قابل نگرانی

این گزارش چندین منطقه مهم قابل نگرانی را شناسایی می کند که نیاز به توجه فوری سکتور های آموزشی  و حمایت خارجی را دارند. از جمله چالش‌ها: نابرابری در دسترسی به آموزش، تأثیرات فرهنگی و زبانی بر نتایج یادگیری، و کمبود کلی در کیفیت آموزش پیش بینی شده  است.

مشارکت و مسئولیت اجتماعی

آموزش یک مسئولیت جمعی است که فراتر از صنف درسی جا می زند. ارزیابی مبتنی بر شهروند بر نیاز به تلاش های مشترک شامل والدین، معلمان، جوامع، سازمان های جامعه مدنی (Civil Society Organizations) کارشناسان و ذینفعان/ ذیدخل ها تاکید می کند.  ارزیابی تشخیص می دهد که بهبود سطوح یادگیری نیاز به رویکردی چند وجهی دارد که شامل همه ذینفعان / ذیدخل ها در محیط آموزشی می شود.

مزایای ارزیابی مبتنی بر شهروند

1. ارزیابی فراگیر و کم هزینه

ارزیابی مبتنی بر شهروند یک برنامه فراگیر است که مردم محل و جوانان را در فرآیند ارزیابی مشارکت می دهد. این یک روش کم هزینه و ساده است که آن را برای استفاده گسترده در دسترس بهره برداری قرار میدهد.

2. توانمندسازی جامعه

این  ارزیابی جامعه را با مشارکت فعال آنها در نظارت و بهبود آموزش در سطح محلی توانمند می سازد. به عنوان یک ابزار ارزشمند برای پاسخگویی جامعه و مشارکت در سیستم آموزشی عمل می کند.

3. حمایت از تقویت خط مشی آموزشی

یافته‌های ارزیابی‌های مبتنی بر شهروندی به عنوان ابزار حمایتی قوی برای تقویت  سیاست نیل بر آموزش با کیفیت عمل می‌کنند. این ارزیابی به تدوین خط مشی مبتنی بر شواهد دستیافته بر اساس داده ها کمک می کنند و تضمین می کند که سیاست های آموزشی بر اساس نیازهای واقعی جامعه استوار باشد.

4. بینش کلی نگر نسبت به محیط یادگیری

برخلاف ارزیابی‌های سنتی که ممکن است صرفاً بر دستاوردهای تحصیلی تمرکز کنند، ارزیابی مبتنی بر شهروند اغلب دیدگاه جامع‌تری از محیط یادگیری ارائه می‌دهند. فراتر از نمرات آزمون، این ارزیابی عواملی مانند روابط معلم و دانش آموز، زیرساخت مدرسه، و مشارکت جامعه را در نظر می گیرد و درک جامعی از چشم انداز آموزشی ارائه می دهد.

5. شناسایی چالش ها و راه حل های محلی

ارزیابی‌ مبتنی بر شهروند  به‌طور منحصر به ‌فرد برای شناسایی چالش‌های خاص در زمینه‌های آموزش در سطوح محلی قرار می‌گیرد. در افغانستان، جایی که محلات مختلف با موانع زیادی فرا راه آموزش و پرورش  روبرو هستند، این رویکرد امکان شناسایی دقیق موضوعاتی مانند دسترسی به آموزش، موانع زبانی و نابرابری های فرهنگی را فراهم می کند. در نتیجه، توسعه راه حل های هدفمند متناسب با نیازهای هر محل را تسهیل می کند.

6. تقویت مشارکت دولت و شهروند

ارزیابی های مبتنی بر شهروند باعث استحکام رابطه مشترک بین دولت و شهروندان می شود. در افغانستان، این مشارکت برای  رسیدن به اهداف توسعه پایدار بسیار مهم است. با مشارکت فعال شهروندان در فرآیند ارزیابی، دولت تعهد خود را به شفافیت و پاسخگویی، تقویت اعتماد و همکاری نشان می دهد.

 یافته های مهم از  گزارش سی ال ای  افغانستان

1. از هر ۱۰ کودک صنف پنجم فقط ۲ نفر می توانستند حکایتی از کتاب صنف دوم را به زبان های دری و پشتو بخوانند.
2. چالش ها در مهارت زبان پایه وجود دارد، که اوسط این نوع چالش۴ کودک از هر ۱۰ کودک در کلاس سوم در سطح حروف پشتو و دری محاسبه شده است.
3. خلای قابل توجهی در مهارت زبان انگلیسی دارد، زیرا ۷ کودک از هر ۱۰ کودک در کلاس سوم در سطح مبتدی با الفبای انگلیسی آشنایی دارند.
4. مهارت‌های ریاضی محدود مشاهده شده است، که تنها 3 کودک از هر ۱۰ کودک در صنف هشتم قادر به حل جمع و تفریق مضمون حساب صنف دوم بودند.
5. تفاوت در دسترسی به آموزش در مناطق مختلف دیده شده است.
6. تأثیر تنوع فرهنگی و زبانی بر نتایج آموزشی مشاهده شده است.
7. اهمیت مشارکت جامعه در بهبود امکانات و زیرساخت های مکتب قابل ملاحظه بوده است.

نتیجه گیری

در حوزه آموزش و پرورش، ارزیابی‌ مبتنی بر شهروند به‌عنوان ابزار قدرتمندی برای سنجش اثربخشی طرح‌های آموزشی و تقویت مشارکت جامعه ظاهر می شود. گزارش  سی ال ای یا ارزیابی مبتنی بر شهروند به رهبری اتحادیه ارزیابی آسیای جنوبی (SAAA) در افغانستان به عنوان شاهدی بر تأثیر دگرگونی مشارکت شهروندان در ارزیابی سیستم های آموزشی است. این مقاله به بررسی مزایای قابل توجه ارزیابی مبتنی بر شهروند و نیز به تحلیل یافته های کلیدی گزارش (SAAA) در افغانستان پرداخته است.

ارزیابی مبتنی بر شهروند به عنوان عامل بیدار کننده ی در بخش آموزش و پرورش کشوری عمل می کند و از ذینفع ها/ذیدخل ها می خواهد تا به چالش های شناسایی شده رسیدگی کنند. با تقویت مشارکت جامعه، حمایت از تقویت سیاست های مفید در قبال آموزش و پرورش، و مشارکت فعال شهروندان در سیستم آموزشی، پتانسیل پیشرفت های متحول کننده را در کشور ایجاد میکند. در حالی که افغانستان در مسیر رسیدن به هدف چهارم انکشاف پایدار  حرکت می کند، ارزیابی مبتنی بر شهروند یا سی ال ای به عنوان یک چراغ راهنما عمل می کند و راه را برای آینده آموزشی کشور روشن تر و فراگیرتر نشان می دهد.

یادداشت: این مقاله ماهیت تحلیلی دارد و استنادات بر گزارش ارزیابی مبتنی بر شهروند اتحادیه ارزیابی جنوب آسیا در مورد افغانستان نیز جنبه بررسی تحلیلی دارد. نشانی گزارش:

CLA Summary Report, The South Asian Assessment Alliance: Communicating and Collaboration for Change. Project: Afghanistan Education Out Loud by Keenly Humanitarian Assistance for New Afghanistan (KHANA). November-2022.

آگاهی: این مقاله چهارمین مقاله ی از مجموعه مقالاتی است که توسط دفتر “KHANA” به عنوان بخشی از فعالیت های علمی و عامه سازمان “Street-Child” تحت پوشش “اتحادیه ی آسیای جنوبی برای ارزیابی” نگارش یافته است. هدف از این نوع فعالیت مشارکتی سهم گیری فعال جهت افزایش سطح آگاهی و دانش در باره مهارت های بنیادی و ارزیابی پاسخگویی آگاهانه در مورد آموزش و پرورش در افغانستان می باشد.

این مقاله بيانگر نظر نویسنده است، پژواک در قبال آن مسؤوليتى ندارد.

Visits: 45