کار بازسازی مسجد جامع بزرگ هرات تا ۷۰ درصد پیش رفته‌است

هرات (پژواک، ۷ حوت ۱۴۰۳): مسؤولین محلی در هرات می‌گویند که کار ترمیم و بازسازی مسجد جامع بزرگ این ولایت که در اثر زلزلۀ مرگ‌بار و ویرانگر سال گذشته آسیب دیده بود، ۷۰ درصد پیش رفته‌است.

مسجد جامع بزرگ هرات که به مسجد آبی نیز شهرت دارد، یکی از مساجد  بزرگ در سطح جهان   محسوب می‌شود؛ این بنای مقدس و تاریخی با کتیبه‌های از آیات قرآنی، احادیث نبوی، اشعار عرفانی، کاشی‌های معرق هفت‎رنگ، گلدسته‌ها و ایوان‌های کاشی کارشده تزئین شده‌است.

این مسجد با چهار ایوان مزین و ۱۲ گلدسته که ارتفاع آن بین ۱۷ تا ۳۵ متر است، جلوه‌ ویژه‌یی دارد؛ گلدسته‌ها به‌منظور رساندن صدای اذان ساخته شده‌اند و کاشی‌کاری‌های هفت‌رنگ و معرق آن‌ از جمله شاخص‌ترین ویژه‌گی‌های معماری این مسجد است.

به‌ گفتۀ مسؤولین در ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات، هرچند این مسجد بزرگ در طول دوران تاریخ دستخوش تحولات سیاسی، اقتصادی و طبیعی بوده‌است اما در پی زلزلۀ ماه میزان سال گذشته بیش از ۷۰ درصد این بنای تاریخی آسیب دیده‌است که در حال حاضر نیز کار بازسازی و مرمت آن جریان دارد.

حافظ رقیب‌الله رضوانی، آمر حفظ و ترمیم آبدات تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات به آژانس خبری پژواک گفت که مسجد جامع بزرگ هرات با کاشی‌های فیروزه‌یی‌اش نه تنها جاذبۀ مذهبی، بلکه یک میراث فرهنگی ارزشمند است که سالانه هزاران بازدیدکنندۀ داخلی و خارجی را جذب می‌کند.

وی افزود که تمامی ایوان‌ها، به‌ویژه ایوان شرقی مسجد در جریان زلزلۀ سال‌گذشته به شدت آسیب دید، اما اکنون کار مرمت ایوان مقصوره تکمیل شده و بازسازی بخش‌های دیگر ادامه دارد.

موصوف گفت که از میان ۱۲ گلدستۀ این مسجد هفت گلدسته به شدت آسیب دیده که هنوز کار مرمت آن‌ها تکمیل نشده‌است.

به گفتۀ رضوانی، روزانه ده‌ها کارگر در بخش‌های مختلف این پروژه مصروف کار هستند و تاکنون ۷۰ درصد کارهای بازسازی آن انجام شده‌است.

او همچنین خاطرنشان کرد که از زمان وقوع زلزله تاکنون حدود ۲۰۰ هزار دالر از بودجۀ وزارت اطلاعات و فرهنگ برای بازسازی این مسجد هزینه شده و بیش از این نیز در سایر بخش‌های آن مصارفاتی صورت گرفته‌است.

در ۱۵ میزان سال‌ روان زلزلۀ به بزرگی ۶.۳ درجۀ ریشتر هرات را تکان داد و بعد از آن پس لرزه‌های زیادی به‌وقوع پیوست؛ در پی این زمین‌لرزه تلفات سنگین و خسارات هنگفت مالی به مردم این ولایت وارد شد.

علاوه بر این، آبدات تاریخی از جمله قلعۀ اختیارالدین، مسجد جامع بزرگ هرات، گازرگاه، منارهای این ولایت که آبدات تاریخی مهم و از شهرت جهانی برخوردار اند، تخریب و یا هم متضرر شدند.

در همین حال، علی‌محمد صبوری یک تن از استادان کاشی‌ساز که بیش از نیم عمرش را در ساخت کاشی سفالی مسجد جامع بزرگ هرات گذرانده‌است و در حال حاضر نیز با تیمی از کارکنان و زیر دستان خود مصروف ساخت و ساز کاشی‌ها است،  بر اهمیت و ارزش تاریخی این بنا تاکید دارد.

وی می‌گوید که به اثر زلزله قسمت‌های زیادی از مسجد جامع بزرگ هرات تخریب شده‌است و هیچ بنای دیگری از لحاظ ارزش معنوی و‌ تاریخی در هرات با این مسجد همتایی کرده نمی‌تواند.

به‌ گفتۀ وی، بیشترین آسیب که مسجد جامع بزرگ هرات دیده، بخش‌های تزئینی و کاشی‌ها است و باید در این بخش بیشتر توجه صورت گیرد؛ چون مسجد جامع ارزش تاریخی خاص خود را دارد و در بخش کاشی و تزئین هم که اکثر ایوان‌ها و‌گلدسته‌های آن کاشی‌کاری شده بازهم نیاز به مرمت دوباره دارد.

از سویی هم، عزیزاحمد رسولی مسؤول بازسازی و ترمیم مسجد جامع بزرگ هرات می‌گوید که در حال حاضر به تعداد هشتاد کارگر در پنج بخش جداگانه از جمله لایه‌برداری، کاشی‌کاری، سنگ‌فرش‌ها و دیگر بخش‌ها به‌صورت روزمره مصروف کار اند.

موصوف همچنین تصریح کرد که روند ترمیمات در حال حاضر به‌شکل عادی و روزمره جریان دارد؛ چون با گذشت زمان و در پی زلزله بخش‌های زیادی از آن تخریب شده‌است که ممکن بعد از لایه‌برداری‌ها وضعیت آن بهتر روشن و نمایان گردد.

قابل تذکر است، مسجد جامع بزرگ هرات که در ابتدا از چوب ساخته شده‌بود، حدود چهارصد سال پس از ورود اسلام به افغانستان دچار آتش‌سوزی گردید. این مسجد ۸۵۰ سال پیش در زمان حکومت سلطان غیاث‌الدین غوری به‌شکل فعلی ساخته شد.