«حق خاموش»؛ برخی زنان در بامیان هنوزهم مهریۀ خود را نمی‌طلبند

بامیان (پژواک، ۱۵ ثور ۱۴۰۴): در برخی مناطق کشور از جمله ولایت بامیان، هنوزهم صدای زنان برای گرفتن یکی ازابتدایی‌ترین حقوق‌شان، خاموش باقی مانده. مهریه؛ حق شرعی و قانونی که در زمان عقد نکاح به‌عنوان یک حق مسلم زنان تعیین می‌شود، اما این حق برای بسیاری از زنان، تنها یک کلمۀ بی‌جان در برگۀ نکاح‌ است.

خدیجه اخلاقی، زنی میانه‌سال از مرکز بامیان، با آهی فروخورده می‌گوید: «حدود ۲۵ سال از ازدواجم می‌گذرد، اما شوهرم تا امروز یک افغانی هم به عنوان مهریه نداده؛ حتی تصمیمی برای پرداختش را هم ندارد.»

او هنگام عقد نکاح، مهریه‌اش ۸۰ هزار افغانی تعیین شده بود، اما هیچ‌گاه نتوانسته به این مبلغ دست یابد. این روایت تنها‌ خدیجه نیست؛ زینب، لیلا و ده‌ها زن دیگر در بامیان و بیشتر ولایات دیگر کشور نیز سرنوشت مشابه دارند.

زینب، باشندۀ دیگر مرکز ولایت بامیان است که دوازده سال پیش ازدواج کرده‌است. وی با بیان اینکه رسم و عنعنات ناپسند باعث شده تا بیشترین زنان نتوانند به مهریۀ خود دست یابند، باورمند است در صورتی که زنان مهریۀ خود را مطالبه نمایند، جز پیامد منفی و مشکلات ناگوار هیچ چیزی دیگر در پی ندارد.

او می‌گوید: «اگر بگویم مهریه‌ام را می‌خواهم، می‌ترسم که شوهرم از من دل‌سرد شود، دعوا شود و  یا حتی کار به طلاق برسد، به همین دلیل خاموش هستم.»

لیلا هم که بیست سال از زندگی مشترکش گذشته، هنوز یک افغانی از ۱۲۰ هزار افغانی مهریه‌اش را دریافت نکرده‌است. وی که باشندۀ مرکز بامیان است با صدای آرام می‌گوید: «چند بار گفتم، ولی جز توهین و بی‌اعتنایی چیزی نشنیدم. در بامیان، فقط وقتی زن طلاق می‌شود، شاید مهریه‌اش را بگیرد، آن‌هم اگر بخت یارش باشد.»

این در حالی است که عالمان دینی می‌گویند که از دیدگاه دین اسلام، مهریه حق زن است و مرد مکلف به پرداخت آن می‌باشد.

نعمت‌الله صادقی، از علمای دینی در ولایت بامیان می‌گوید، مَهر یا مهریه مالی‌است که مطابق شریعت دین مقدس اسلام برای دختر خانم‌ها در زمان عقد نکاه تعیین می‌گردد و شوهرش مکلف‌ است این حق را بعد از ازدواج پرداخت نمایند.

به‌گفتۀ وی، بدون تعیین مهریه و رضایت طرفین خواندن نکاح جایز نیست و در اسلام کمترین مهریه را توصیه نموده که هر مرد مکلف‌ است بعد از ازدواج با رضایت کامل این حق شرعی را به خانمش پرداخت نماید.

همچنان، این عالم دین گفت که زنان حق دارند مهریۀ خود را مطالبه نموده و در راستای مصرف آن نیز اختیار کامل دارند که در این مورد کسی حق مداخله، تهدید، آزار و اذیت را ندارد تا زنان از این حق صرف نظر نموده و از درخواست آن خودداری نمایند.

مهریه، مالی‌ است که در زمان عقد نکاح برای زن تعیین می‌شود. بدون رضایت طرفین و تعیین مهر، نکاح جایز نیست، پرداخت آن یک وجیبه‌ شرعی است و زن اختیار دارد که هر زمان خواست، آن را مطالبه کند و مرد هم مکلف به پرداخت آن می‌باشد.

اما چرا زنان در بامیان از این حق محروم مانده‌اند؟

هاجر حسینی، یکی از فعالان اجتماعی، ریشه‌های این مسئله را در چند عامل می‌داند: «فرهنگ ناپسند، پایین بودن سطح آگاهی، فقر اقتصادی و تابوهای اجتماعی باعث شده تا مطالبۀ‌ مهریه گناه تلقی شود و در ذهن بسیاری، زنی که حقش را بخواهد، چشم‌سفید و بی‌شرم شمرده می‌شود.»

به گفتۀ‌ حسینی، زمانی که مطالبۀ مهریه جرم پنداشته شود، زن ناگزیر است که لب فروبندد و حقی را که دین و قانون به او داده، نادیده بگیرد.

با این حال، مقام‌های محلی تأکید دارند که مهریه یک حق مشروع و محفوظ است.

مولوی محمدحنیف حنفي، رئیس ارشاد، حج و اوقاف ولایت بامیان می‌گوید، مطابق دستورات الله پاک و شریعت پیامبر بزرگ اسلام (ص)، تمام زنان از حق مهر برخوردار می‎باشند و هیچ کس حق ندارد زنان را از این حق محروم کند.

همچنان، وی تصریح نمود در صورتی که زنان از این حق شرعی و اسلامی شان محروم گردند می‌توانند به نهادهای عدلی شکایت نموده تا از مجرای قانونی به مشکلات آنان رسیده‌گی صورت گیرد.

با آن‌که مهریه در اسلام به‌عنوان یک حق مسلم برای زنان شناخته شده، اما واقعیت آن است که در بسیاری از مناطق کشور از جمله بامیان زنا از ترس قضاوت‌های اجتماعی، طلاق یا خشونت خانواده‌گی، حتی جرئت مطالبه‌اش را ندارند و از خواستن حق‌شان صرف نظر می‌کنند.