د اتوم بم کیلي له چاسره وي ؟

اوس سوال دادی چې داتومي وسلو د کارولو واک او کیلي له چا سره وي ؟ په روسیه، امریکا، چین او بریتانیا کې د اتومي وسلو کارولو کیلي له چا سره ده ؟

د امریکا د توغندویو د ادارې یو تن پخواني افسر بروس بلیر چې اوس مړ شوی، پخوا ویلي وو، چې د اتومي وسلې کارول په یوه دقیقه کې ترسره کیږي او دوی هر وخت د ولسمشر ددې حکم منتظر وي.

هغه زیاته کړې وه : ” زموږ ۲۴ ساعته د کمپیوټر په سکرین سترګې وي، څو که حکم ترلاسه شي چې ژر یې عملي کړي. “

بروس وایي، په امریکا کې د اتومي وسلو دکارولو کیلي یواځې ولسمشر وي.

ده ویلي، د امریکا ولسمشر سره هر وقت یوه ځانګړې ډله وي، له هغوی سره یو بکس وي، دې بکس ته اتومي فوټبال وایي، دا د تور رنګ چرمي بکس وي، په ښکاره توګه عادي ښکاري، خو دننه په بکس کې ډیر مهم الات وي چې له دې سره ولسمشر تل خپلو سلاکارانو سره سلا مشورې کوي.

بروس بلیر وایي، په دې بکس کې د کارتونونو دیوه کتاب په څیر پاڼه هم وي، په دې پاڼه کې د اتومي وسلو او میزایلو او هدفونو په اړه تفصیلي معلومات لیکل شوي وي، په دې کتاب کې دا هم لیکل شوی وي، چې که اتومي برید وشي، څومره خلک به مړه شي !

دامریکا د ساینسدانانو دفدراسیون د معلوماتو له مخې، د ۲۰۲۲ کال تر پیله پورې له نهو هیوادونو سره شاوخوا ۱۲ زره او ۷۰۰ اتومې وسلې شته دي ، چې تر ټولو زیاتې له روسیې سره دي، بیا له امریکاا سره دي.

د دغه فدراسیون د معلوماتو له مخې، روسیه ۵۹۷۷ ، امریکال ۵۴۲۸، چین ۳۵۰، فرانسه ۲۹۰، بریتانیا ۲۲۵، پاکستان ۱۶۵، هندوستان ۱۶۰، اسراییل ۹۰ او شمالي کوریا سره ۲۰ اتومي میزایل شته دي.

سرچینې زیاته کړې چې په امریکا د اتومي میزایل توغولو پروسه له دفاع وزارت پنټاګونه ترسره کیږي، خو دې لپاره د ولسمشر حکم اړین وي، خو ولسمشر باید اړونده افسر ته په دقیقه توګه خپله پيژندګلوي وکړي، دا پیژندګلوي په یوه کارت کیږي او دا کارت تل ولسمشر سره وي، ځکه خو د امریکا ولسمشر ته د نړۍ تر ټولو ځواکمن ولسمشر ویل کیږي.
بروس بلیر وایي، چې دده په ټول ماموریت کې یو ځل داسې وانګیرل شوه چې ګوندې په نړۍ کې اتومي جګړه پیلیږي، هغه مهال موږ ته وویل شول چې د اتومي جګړې لپاره چمتو شئ.

هغه وایي : ” موږ ته د اتومي میزایل توغولو کوډ راکړل شو پر چوکۍ کېناستو او د میزایل توغولو وروستي حکم ته منتظر وو، خو ښه و، چې حکم رانغی “

دا ۱۹۷۳ کال و، چې عربي هیوادونه او اسرایل سره مخامخ وو، خو ښه شو، چې خبره تر اتومي جګړې ونه رسیده، تر دې مخکې په ۱۹۶۰ کال کې د کیوبا د میزایل د پروګرام پر سر امریکا او شوروي اتحاد اتومي جګړې ته سره نږدې شوي وو.

د روسیې د وسلو یو پخوانی ماهر ایګور سیزګن چې اوس په لندن کې میشت دی وایي، چې دامریکا په څیر د روسیې ولسمشر سره هم یو اتومی بکس وي، په دې بکس کې د اتومي وسلو او میزایلو کوډونه وي، دا بکس تل ولسمشر سره وي، کله چې ویده کیږي هم د هغه په لس شل مترۍ کې وي، کله چې پر روسیې برید وشو، نو دغه بکس کې یو زنګ وهل کیږي، دې سره هم مهاله ولسمشر بکس ته ځان رسوي، بیا لومړي وزیر او دفاع وزیر سره اړیکه کوي. دغه راز دا ډول دوه بکسونه د روسیې لومړي وزیر او دفاع وزیر سره هم وي، خو حکم یواځې ولسمشر ورکول شي.

ایګور وایي، تر اوسه داسې یو ځل شوی چې ولسمشر دغه بکس خلاص کړی، دا ۱۹۹۵ کال د جنورۍ ۲۵مه نیټه وه، چې په بکس کې د خطر زنګ ووهل شو، هغه مهال بورس یلسن د روسیې ولسمشر و، هغه مهال روسي ځواکونو پر بحر یو میزایل لیدلی و، چې په تیزۍ سره د روسیې په لوري روان و، ولسمشر بورس یلسن دغه بکس خلاص کړ، په داسې حال کې چې له هغه سره شاوخوا نهه دقیقې وخت و، له لومړي وزیر او دفاع وزیره سره یې سلا مشورې پیل کړې.

خو وروسته معلومه شوه، چې د خطر زنګ په تیروتنې سره وهل شوی و، هغه په اصل کې د ناروې یو راکټ و، چې د ساینسي معلوماتو لپاره فضا ته خوشې شوې وه.
ایګور وایي چې په روسیه اکثره د اتومي وسلو د کارولو لپاره تمرینات ترسره کیږي.

د بریتانیا یو پروفیسر پیټر بینیسي وایي چې دغه هیواد سره د اتومي میزایلو توغولو څلور آبدوزونه شته دي چې په یوه حکم سره اتومي برید کولی شي.

د هغه په وینا، د بریتانیا په نظام کې د اتومي وسلو د کارولو حکم یواځې لومړي وزیر ورکولی شي .

د چین د نړیوالو پالیسیو د ادارې یو تن غړی ټونګ جاو وایي چې تر اوسه څه ځلې د اتومي جګړو د پیلیدو خبرې شوې دي، چې له امله یې ټول انساني نسل له ګواښ سره مخامخ شوی دی.

هغه وایي چې چین د خپلو مشرانو او اتومي وسلو له بریده د ساتلو لپاره خوندي اقدامات کړي دي.

ده زیاته کړې، چین د غرونو لاندې سل سل متره ژور تونلونه کنستي دي، او د اتومي بریدونو پر مهال یې مشران هلته پټ وي او د ځوابي برید لپاره تصمیمونه نیسي.

ټونګ جاو وایي، تر اوسه هیچا ته نه ده معلومه چې د اتومي وسلو کارولو حکم د چین د کمونست ګوند اجراییه کمیټه کوي او که ولسمشر ؟

له بي بي سي اردو څخه ژباړه