د تورخم جګړې له امله بې‌ځایه شوي لا هم له بېلابېلو ستونزو سره مخ دي

جلال‌اباد (پژواک، ۱۹ کب ۱۴۰۳): د ننګرهار ولايت د مومند درې ولسوالۍ اړوند په تورخم ښارګوټي سیمه کې د افغان او پاکستانيو ځواکونو ترمنځ د جګړو له امله بې‌ځايه شوي خلک وايي چې لا هم د سرپناه، خوراکي توکو او نورو برخو کې له ستونزو سره مخ دي.

هغوی وايي، پاکستاني ځواکونو يې د جګړو پرمهال کورونه او د کاروبار ځايونه په نښه کول؛ ځکه دوی له سيمې تش لاس راوتلي او ډک کورونه يې پرېښي دي.

دغه خلک چې اکثریت يې په تورخم ښارګوټي کې مزدورکاران دي، وایي، له کومې ورځې چې د تورخم دروازه تړل شوې، دا ۱۶مه ورځ ده چې د دوی کار روزګار هم په ټپه ولاړ دی.

د تورخم دروازه شاوخوا دوه اونۍ مخکې پاکستاني چارواکو په دې پلمه وتړله چې ګواکې افغان ځواکونه په سیمه کې له ډېورنډ کرښې دې لورته په خپله ساحه کې پوسته جوړوي.

څو ځلې د ننګرهار ولايت مسوولینو له پاکستاني اړخ سره مذاکرات وکړل خو پایله يې ورنکړه او بلاخره د دواړو لورو ترمنځ جګړه وشوه.

د همدغو جګړو ځينې ړندې مرمۍ او ځينې د پاکستاني ځواکونو قصدي مرمۍ د خلکو پر کورونو او کاروبارونو لګېدلې دي چې دوی یې د کورونو پرېښودو ته اړ کړي دي.

د دغو بې‌ځايه شوو کورنيو سلګونه کورنۍ د لعلپورې ولسوالۍ په مربوطاتو کې د کډوالو په يو لنډمهاله کمپ کې دېره شوي دي.

یاد مېشت‌غالي ته د پژواک خبري اژانس خبریال د خپل سفر پر مهال ولیدل چې خلک په کوچنيو خیمو کې چې د کډوالو ادارې ورکړې دي، مېشت دي خو د خوراکي توکو، اوبو او تشنابونو برخه کې له ستونزو سره مخ دي.

د بې‌ځایه شوو خلکو ستونزې او غوښتنې

د تورخم له جګړې بې‌ځایه شوي دغه خلک وايي چې حکومت او په ځانګړي توګه د کډوالو ادارې ورته سمه پاملرنه نه ده کړې او ان دغه مېشت‌غالی حکومتي اداره‌کوونکي هم نه‌لري.

هغوی وايي، د جګړې له امله له خپلو کورونو تش لاس راوتلي او يوازې يې سرونه خوندي کړي خو دلته هم له غټ کړاو سره مخ دي.

شوکي‌ خان چې له خپلې کورنۍ سره د تورخم جګړې له امله بې‌ځایه شوی، وایي، د شپې په ۱۲ بجو جګړه پيل شوه، ځينو خلکو د شپې کورونه پرېښودل او ځينې سهار له کورونو راوتلي خو يوازې يې خپل سرونه خوندي کړي او کورونه او توکي يې همالته پاتې دي.

دی وايي: «له هغه ځایه راغلو کې دې کمپ ته، دلته يو څه خیمې چا ته ورسېدې او چاته ونه رسېدې، دلته ډېر مشکل د اوبو دی، د تشنابونو دی، کمپلې او خوراکي توکي نشته، دا دوه شپې د سرې میاشتې له خوا روژه ماتي کې خوراک راکول کېږي.»

د زاهدالله په نوم يو ځايي مخور وايي، شاوخوا یوه اونۍ مخکې په تورخم کې جګړه پيل شوه او خلک له کورونو په تېښته شول او له دوه ساعته پلي مزل وروسته له خپلو ماشومانو او مېرمنو سره د ډکې سيمې د کډوالو کمپ ته ورسېدل.

دی وايي: «لومړی خو مرستې نه کېږي که مرستې وشي، ډېره ګډوډي وي او اړمن او غیر اړمن په کې نه معلومېږي، د دغه ځای د تنظیم لپاره دې يوه کمېټه وټاکل شي.»

يو بل ځايي اوسېدونکی محمدعمر وايي چې خلک د اوبو برخه کې له ګڼو ستونزو سره مخ دي؛ ځکه منظم سيسټم نشته او یوه ذخیره سلګونو کورنيو ته بسنه نه کوي.

هغه زیاته کړه: «له داسې ځای نه راغلي يو چې جګړه وه، دلته ولږې ووهلو (د خوړو کمښت سره مخ يو)، دا دومره شپو کې يې ایله بېګاه ډوډۍ راوړې ده.»

د کډوالو چارو رياست فعالیتونه

د ننګرهار ولايت د کډوالو چارو رياست وایي، له کومې ورځې چې له تورخم خلک بې‌ځايه شوي، دوی يې سروې او ورسره د مرستو کولو لړۍ پيل کړې ده.

د کډوالو چارو رييس بازمحمد عبدالرحمن پژواک ته وويل چې دغه بې‌ځایه شوې کورنۍ په بېلابېلو ځايونو کې مېشتې شوې دي خو دوی هغو کډوالو ته چې په لعلپورې کمپ کې دېره شوي، نږدې سل خیمې ورکړي، له سلو زیاتو کورنيو سره د لومړنيو خوراکي توکو مرستې شوې او له سبا څخه به د کمپ د منظم کولو او هلته د مرستو چارې هم چټکې شي.

دی وايي، تر اوسه د ۷۸۵ کورنيو سروې شوې، د ۱۵۰ پاتې کورنيو سروې به سبا وشي او د ټولو کورنيو د اړتیا له مخې به هغوی سره مرستې کېږي.

نوموړی د لعلپورې په کمپ کې د څښاک اوبو، سرپناه، تشنابونو او د نظم برخه کې هم د چمتووالي خبره کوي او وايي، دا ستونزې به يې هم سر له سبا حل شي.

د يادونې ده، د تورخم د جګړې د پای او د تورخم دروازې د خلاصون په موخه ټاکل شوې چې نن د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ خونو او سوداګرو ترمنځ ګډه جرګه جوړه شي او د ستونزې د پای لپاره يوه حل لار پيدا کړي.